Katedra i Zakład Patomorfologii Klinicznej Nowotwory - ćwiczenie 2

Zagadnienia do ćwiczenia 2 1. Podstawowe pojęcia z patologii i kliniki nowotworów; 2. Definicja, podziały, etiologia nowotworów; 3. Nowotwory łagodne, półzłośliwe i złośliwe; 4. Histoklinika nowotworów ślinianek; 5. Histoklinika nowotworów tarczycy; 6. Histoklinika polipów jelita grubego; 7. Histoklinika nowotworów skóry;

Preparaty mikroskopowe: 1. Guz mieszany ślinianki 2. Gruczolak tarczycy 3. Rak brodawkowaty tarczycy 4. Rak podstawnokomórkowy skóry 5. Rak kolczystokomórkowy skóry 6. Polip gruczołowy esicy

Nowotwory ślinianek - klasyfikacja WHO I. Guzy nabłonkowe A. Gruczolaki - adenomata 1. Gruczolak wielopostaciowy (adenoma pleomorphum) -60% 2. Gruczolak jednopostaciowy (adenoma monomorphicum) a) gruczolak limfatyczny (adenolymphoma) -5,4% b) gruczolak kwasochłonny (oxyphilicum, oncocytoma) -0,6% c) inne postacie: podstawnokomórkowe, jasnokomórkowe, łojowe itp.. -2,3% B. Guz śluzowo-płaskonabłonkowe (tumor mucoplanoepidermale)7,3% a) postać wysokodojrzała 4,8% b) postać mniej dojrzała 2,7% C. Guz z komórek surowiczych (tumor acinocellularis) 3,5% D. Raki - carcinomata II. Nowotwory nienabłonkowe 1,8% III. Nowotwory niesklasyfikowane 1,3% IV. Zmiany nowotworopodobne 8,0%

Guz mieszany ślinianki został omówiony dokładnie na wykładzie 2 z nowotworów.

I. A. 2. Gruczolakotorbielak brodawkowaty limfatyczny; gruczolakochłoniak (cystadenoma papillare lymphomatosum Warthin; adenolymphoma) Występowanie:  najczęściej w przyusznicy - ok.8% (pojedynczy lub mnogi, czasami obustronny)  może być w podżuchwowej lub drobnych gruczołach ślinowych ,zdecydowanie częściej u mężczyzn (3-4x)  6 i 7 dekada życia  Klinicznie:  niebolesny,  miękki,  powoli rosnący guz,  zwykle w dolnym biegunie i tylnej części przyusznicy,  łatwo go wyłuszczyć;

Patomorfologia guza Warthina Makroskopowo: dobrze odgraniczony, otorebkowany,  miękki,   o średnicy 2-6 cm, na przekroju:  często torbielowaty,  w torbielach brązowawy, lepki albo  przejrzysty mętny płyn, przypominający ropę Mikroskopowo:  przestrzenie torbielowate pokryte dwuwarstwowym nabłonkiem kwasochłonnych komórek (onkocytów),  mogą pojawić się komórki wydzielające śluz,  ogniska metaplazji płaskonabłonkowej,  zrąb gruczolaka składa się z gęsto ułożonych limfocytów tworzących grudki chłonne

Adenolymphoma ( Tumor Warthin)

Gruczolakochłoniak Przestrzenie torbielowate, zrąb z gęsto ułożonymi limfocytami tworzącymi grudki chłonne.

I. B. Guz śluzowo-płaskonabłonkowy (tumor mucoplanoepidermalis) Cechy charakterystyczne: występuje w każdym wieku - najczęściej 3 i4 dekada życia; wywodzi się z przewodów wyprowadzających ślinianki (najczęściej drobne gruczoły ślinowe podniebienia, rzadziej przyusznicy i podżuchwowej; również w gardle, tchawicy i oskrzelach składa się z nabłonka wielowarstwowego płaskiego i komórek wydzielających śluz; Mówimy o złośliwości powolnej i późnej (5-letnie przeżycie 90%)

Postacie morfologiczne guza śluzowo- płaskonabłonkowego b) postać mniej dojrzała - bardziej jednorodna, lita są większe od 5 cm drobnokomórkowe, pojedyncze komórki zawierają śluz naciekają otoczenie źle odgraniczone dają przerzuty do węzłów chłonnych i odległe a) postać bardziej dojrzała - jest bardziej polimorficzna; wielkość nie przekracza średnicy 5 cm zawiera struktury torbielowate, wypełnione śluzem dobrze odgraniczony, nawet otorebkowany nie daje przerzutów

Tumor mucoplanoepidermale - postać dojrzała, dominują zmiany torbielowate.

Tumor mucoplanoepidermalis - postać mniej dojrzała, zawiera struktury lite z nielicznymi strukturami gruczołowymi.

D. Raki ślinianek: 1. Rak gruczołowo-torbielowaty (ca adenoides cysticum, cylindroma) 10,7% a) w dużych śliniankach 3,7% b) w drobnych śliniankach 7,0% 2. Rak gruczołowy (adenocarcinoma) 2,2% 3. Rak płaskonabłonkowy 1,0% 4. Rak niezróżnicowany(ca indifferentatum) 2,3% 5. Rak w gruczolaku wielopostaciowym (tumor mixtus malignus, ca in tumore mixto) 2,8% 6. Inne raki 1,9%

I. D. 1. Rak gruczołowo-torbielowaty; oblak (ca adenoides cysticum; cylindroma)  Występowanie:   najczęściej w drobnych gruczołach podniebienia (jama ustna) ok. 20%  ślinianka podżuchwowa (15%)  poza śliniankami : w zatokach przynosowych, w oskrzelach, sutku, skórze, gruczołach łzowych, krtani;  najczęściej w 4-6 dekadzie życia  Mówimy o złośliwości powolnej i późnej !

I. D. 1. Rak gruczołowo-torbielowaty; oblak (ca adenoides cysticum; cylindroma)  Objawy kliniczne:  guz :  pojedynczy,  owalny,  średnicy 2-6 cm  w początkowym okresie sprawia wrażenie guza niezłośliwego  charakteryzuje się powolnym wzrostem naciekającym, późno daje przerzuty  jest dobrze odgraniczonym,  częściowo otorebkowanym guzem, ale naciekającym długimi, cienkimi wypustkami  po jakimś czasie pojawia się ból,  krwawienie,  owrzodzenie

Cylindroma - struktury sitowate.

Cylindroma. Naciekanie nerwu.

Guzek rozrostowy. Torebka cienka, niewyraźna; komórki zbliżone obrazem do otoczenia.

Gruczolak pęcherzykowy tarczycy Gruczolak pęcherzykowy tarczycy. Widoczne torebka, jednolita populacja komórek, komórki inne niż otoczenie; cechy rozprężającego wzrostu;

Adenoma folliculare glandulae thyreoideae.

Carcinoma folliculare (widoczne naciekanie torebki).

Carcinoma folliculare (rozwarstwienie torebki przez naciek nowotworowy)

Carcinoma folliculare glandulae thyreoideae. Inwazja naczyń z reendotelializacją Carcinoma folliculare glandulae thyreoideae.

Vascular invasion with reendothelialization. Factor 8 immunostain.

Carcinoma papillare glandulae thyreoideae.

Carcinoma papillare glandulae thyreoideae. (tzw. mleczne jądra).

Carcinoma medullare glandulae thyreoideae Carcinoma medullare glandulae thyreoideae. (Złogi mas białkowych, przypominających hialinę).

Carcinoma medullare glandulae thyreoideae. (Obraz bogatokomórkowy).

Carcinoma medullare glandulae thyreoideae Carcinoma medullare glandulae thyreoideae. (W obrazie mikroskopowym występują struktury pseudotubularne).

Carcinoma medullare glandulae thyreoideae Carcinoma medullare glandulae thyreoideae. (Przewaga utkania wrzecionowato komórkowego).

Nowotwory skóry.

Nowotwory skóry mogą powstawać z: 1. Naskórka 2. Skóry właściwej ( tkanki nerwowej, naczyniowej, włóknistej, mięśniowej, limfatycznej itp.) 3. Przydatków skórnych (włosowe, łojowe, potowe, mieszane, komórek melaninotwórczych itp.)

Epithelioma basocellulare (carcinoma basocellulare).

Carcinoma basocellulare.

Carcinoma basoplanoepitheliale. (Ca basosquamosum)

Carcinoma planoepitheliale cutis.

Keratoacanthoma - obraz makroskopowy rozrostu rzekomonowotworowego.

Polipy jelita grubego

Polipy jelita grubego:  Polipy nienowotworowe: a) hamartomatyczne * polip młodzieńczy * polipy Peutz -Jeghersa b) polipy hiperplastyczne (metaplastyczne) c) zapalne  Polipy nowotworowe

Polip młodzieńczy (retencyjny)- polypus juvenilis Najczęstszym polipem u dzieci do 10 r.ż.  Nieco częściej u chłopców  w ok. 80% - zmiana pojedyncza  najczęściej umiejscowione w prostnicy  objawy kliniczne to:  krew w stolcu  wypadanie polipa poza odbyt  autoamputacja polipa

Polypus juvenilis. Cewki gruczołowe torbielowato poszerzone Podścielisko obrzęknięte, z naciekiem zapalnym o różnym stopniu nasilenia Wyściółkę cewek i torbieli tworzy prawidłowy nabłonek jelitowy, niekiedy spłaszczony przez zalegający śluz Polypus juvenilis.

Zespół Peutza i Jeghersa - polip hamartomatyczny Zespół Peutza i Jeghersa - polip hamartomatyczny. (Drzewkowate rozgałęziające się pęczki mięśni gładkich; Komórki wykazują prawidłowe zróżnicowanie i typową lokalizację;)

Polip hyperplastyczny (metaplastyczny) [Opóźnione złuszczani się komórek - „naddojrzałość”, przekroje świateł gruczołowych o zębatym, świdrowatym lub gwiazdkowatym zarysie - pióropusze, spowodowane nadmiarem nabłonka].

Obraz makroskopowy polipa jelita grubego (średnica <2 cm).

Duży polip jelita grubego (ok Duży polip jelita grubego (ok. 4cm - stanowi duże prawdopodobieństwo przemiany złośliwej).

Mnogie polipy jelita grubego.

Polipowatość jelita grubego.

Adenoma tubulare.

Adenoma tubulare (strona prawa - z niewielką dysplazją).

Polypus villosum. (Obraz makroskopowy - polip o średnicy 10 cm.)

Gruczolak kosmaty utworzony z palczastych wyrośli blaszki właściwej pokrytych nabłonkiem gruczołowym.

Adenoma villosum cum dysplasia gradus minoris Adenoma villosum cum dysplasia gradus minoris. (Palczaste wyrośla blaszki właściwej pokryte nabłonkiem z cechami dysplazji;)

Adenoma tubulare cum dysplasia gradus marioris.