Equity release – ryzyko i jego determinanty Patrycja Kowalczyk-Rólczyńska Katedra Ubezpieczeń

Equity release - wprowadzenie Rodzaje equity release: Model kredytowy (reverse mortgage), Model sprzedażowy (home reversion). Model kredytowy banki Model sprzedażowy zakłady ubezpieczeń oraz inne podmioty świadczące usługi finansowe (np. fundusze hipoteczne) Formy wypłaty świadczeń (najczęściej występujące): Dla modelu kredytowego: terminowe (okresowe) świadczenie, dożywotnie świadczenie , linia kredytowa z ustalonym limitem lub ich kombinacje (np. linia kredytowa połączona z miesięcznymi płatnościami przez wybrany przez kredytobiorcę okres) (Nakajima M., Telyukova I.A, 2013) Dla modelu sprzedażowego: świadczenie dożywotnie

Rynek polski: Model kredytowy (odwrócony kredyt hipoteczny): Podstawa prawna: Ustawa z dnia 23 października 2014 roku o odwróconym kredycie hipotecznym Instytucje oferujące: banki (ale… brak produktu w ofercie!) Wartość wypłacanego świadczenia zależna będzie od: wartości nieruchomości, okresu trwania odwróconego kredytu hipotecznego oraz… wiek kredytobiorcy(?) Model sprzedażowy (dożywotnia renta hipoteczna): Podstawa prawna: Kodeks cywilny (art. 908-916 (Dożywocie) FH DOM SA; art. 903-906 (Renta) FH Familia SA) Instytucje oferujące: fundusze hipoteczne Wartość wypłacanego świadczenia zależna jest od trzech czynników: wieku i płci świadczeniobiorcy oraz wartości nieruchomości W połowie 2015 roku fundusze, będące członkami Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, których działalność obejmuje co najmniej 90% rynku renty dożywotniej, administrowały 310 umowami oraz nieruchomościami o łącznej wartości 76,43 mln zł.

Rodzaje ryzyka Ryzyko długowieczności Indywidualne (specyficzne) ryzyko długowieczności (specific longevity risk), polega na tym, że dana osoba dożyje dłuższego wieku niż oczekiwała. Zagregowane ryzyko długowieczności (aggregate longevity risk), polega na tym, że średnia długość życia dla danego rocznika będzie dłuższa niż przewidywano. Ryzyko prawne (związane głównie ze zmianami regulacji prawnych)

Ryzyko stopy procentowej (wzrost stóp procentowych będzie skutkował spadkiem wartości wypłacanego świadczenia, natomiast spadek stóp procentowych powodował będzie wzrost wartości wypłacanego świadczenia) Ryzyko ceny nieruchomości (spadek rynkowej wartości nieruchomości będzie niekorzystny dla podmiotów oferujących equity release) Ryzyko utrzymania nieruchomości (głównie w grupie osób o niewielkich dochodach, zaawansowanym wieku i nienajlepszym stanie zdrowia) Ryzyko upadłości instytucji oferujących equity release

Inne rodzaje ryzyka oraz zagrożenia: ryzyko polegające na tym, że suma wszystkich udzielonych odwróconych kredytów hipotecznych będzie większa niż łączna wartość nieruchomości stanowiących zabezpieczenie (tzw. cross-over risk) (Joosten (2015)), w przypadku rent hipotecznych: wartości wypłat przewyższą łączną wartość portfela nieruchomości będącego w posiadaniu funduszu hipotecznego, ryzyko związane z posiadaniem lub nie posiadaniem stosownej wiedzy finansowej osób starszych, ryzyko „jakości kredytobiorców”, ryzyko wzrostu kosztów związanych z zawarciem umowy odwróconego kredytu hipotecznego (Fornero i in. (2015)), ryzyko związane ze stanem zdrowia osób korzystających z equity release np. zbyt długa hospitalizacja, co może się przyczynić do braku możliwości wywiązania się z warunków umowy Caplin (2000), ryzyko jakości wyceny nieruchomości mieszkaniowych.

Determinanty ryzyka i zagrożenia funkcjonowania equity release Zmiany w przebiegu śmiertelności Zmiany struktury gospodarstw domowych Stabilność cen na rynku nieruchomości mieszkaniowych Sytuacja na rynku finansowym, stabilność rynku bankowego Stopa oszczędności gospodarstw domowych Mentalność polskiego społeczeństwa, w szczególności w grupie osób starszych w kwestiach posiadania i przywiązania do nieruchomości mieszkaniowych Wzrost ryzyka ubóstwa w grupie osób 60+ „Niechciane rodzaje nieruchomości” Odległa perspektywa zysku (dla podmiotów oferujących) Niezrozumiałe i zawiłe regulacje prawne oraz umowy pomiędzy pobierającymi świadczenia a oferującymi produkty Intensywny rozwój zarówno obowiązkowych, jak i dodatkowych form zabezpieczenia emerytalnego Stopień zaufania do instytucji finansowych

Dziękuję za uwagę 