Polityka wsparcia – kierunki zmian legislacyjnych Rafał Bakalarczyk Instytut Polityki Społecznej, Uniwersytet Warszawski Warszawa, Patronat honorowy

Świadczenie pielęgnacyjne – dotychczasowy kierunek zmian Dotychczasowa ewolucja świadczenia początkowo dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami, spełniających kryterium dochodowe, rozszerzenie uprawnionych o opiekunów osób dorosłych, drugie rozszerzenie uprawnionych za sprawą zniesienia kryterium dochodowego, gwałtowny wzrost liczby wypłacanych świadczeń.

Stan obecny Podział: opiekunowie osób, których niepełnosprawność powstała w okresie dzieciństwa zachowują prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, opiekunowie osób, których niepełnosprawność powstała w późniejszej fazie życia mogą starać się o specjalny zasiłek opiekuńczy, obwarowany szeregiem kryteriów. Zmiana zakresu podmiotowego uprawnionych do świadczenia w wysokości świadczenia pielęgnacyjnego : początkowo 420 złotych – obecnie 620 złotych + rządowy program ( 200 złotych). Bez zmian pozostaje świadczenie dla podopiecznego złotych.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych z 31 października 2013 roku Najważniejsze postanowienia: ujednolicenie zasad dla wszystkich opiekunów bez względu na wiek powstania niepełnosprawności podopiecznego, zróżnicowanie wysokości świadczeń według 5-stopniowej skali, która miałaby wyznaczać poziom potrzeb opiekuńczych osoby niesamodzielnej, dochodzenie do wysokości płacy minimalnej (dla opiekunów o najwyższym stopniu niesamodzielności) do 2017 roku, zaś dla opiekunów osób z najniższym stopniem niepełnosprawności – 620 złotych.

Projekt ustawy z 31 października 2013 roku – wybrane zastrzeżenia i obawy rodzin osób niepełnosprawnych Uznanie, że świadczenie dla opiekuna nie powinno być skalowane, gdyż rezygnacja z pracy lub jej niepodejmowanie nie jest stopniowalne, a zero- jedynkowe w kontekście nabywania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego. Niepewność wobec skali i możliwości sprawiedliwego określenia potrzeb opiekuńczych. Niska wysokość świadczeń dla opiekunów osób o najniższym stopniu niesamodzielności. Brak możliwości podniesienia dochodu w gospodarstwie domowym w związku z brakiem możliwości łączenia pobierania świadczenia z wszelką aktywnością zawodową.

Obietnice złożone przez Premiera RP protestującym rodzicom dzieci z niepełnosprawnościami Dojście do płacy minimalnej dla wszystkich obecnie otrzymujących świadczenie pielęgnacyjne, a więc i opiekunów osób, których niepełnosprawność powstała w okresie dzieciństwa. Przyspieszenie tempa dochodzenia do płacy minimalnej. Projekt nie przewiduje skali ani ujednolicenia zasad nabywania uprawnień dla opiekunów osób niesamodzielnych bez względu na wiek, w którym powstała niepełnosprawność podopiecznego.

Dylematy i pułapki towarzyszące podnoszeniu świadczeń Ryzyko przekraczania progów dochodowych Ryzyko konserwowania intensywnej opieki domowej Opiekunowie dzieci z niepełnosprawnościami/ opiekunowie osób niesamodzielnych Świadczenie dla podopiecznego czy dla opiekuna? Zwiększenie świadczeń – dla podopiecznego czy opiekuna?

Uzawodowienie – jedyna możliwość czy jedna z opcji? Pełne uzawodowienie opieki nie musi być jedyna alternatywą dla rodzin, w których pojawia się konieczność długoterminowej opieki ze względu na niezdolność do samodzielnej egzystencji jednego z członków gospodarstwa domowego. Możliwe i w opinii autora pożądane jest tworzenie systemu, w którym konieczność rezygnacji z pracy i intensywnego oddania się opiece byłoby ograniczone do poszczególnych przypadków, ale dla wielu rodzin obecność dziecka/podopiecznego z niepełnosprawnością nie oznaczałaby konieczności wycofania się opiekuna z innych pełnionych ról społecznych, w tym zawodowej. Jednocześnie względem pracujących i nie w pełni uzawodowionych opiekunów również należy rozważyć wsparcie pieniężne.

Alternatywny scenariusz zmian względem obecnie procedowanych Uzawodowienie dla części opiekunów, którzy oddają się intensywnej opiece i nie są w stanie łączyć jej z pracą. Dla pozostałych stworzenie świadczenia godziwego, ale w mniejszej wysokości, którego pobieranie nie kolidowałoby z możliwością wykonywania pracy przynajmniej w pewnym wymiarze i/lub do określonej wysokości. Wzmocnienie systemu wsparcia zewnętrznego i regulacji w polityce rynku pracy, pozwalających na faktyczne godzenie pracy z opieką, a nie tylko formalną możliwość. Zwiększanie wsparcia pieniężnego dla podopiecznego, z możliwością jego różnicowania względem odpowiednio wyskalowanego zakresu potrzeb opiekuńczych.

Dziękuję za uwagę Rafał Bakalarczyk