Prof. (Ph.D) Bassam Aouil Mgr Anna Węgłowska PORNOGRAFIA a życie seksualne młodych dorosłych

Historia pornografii Od czasów prehistorycznych, poprzez antyczną Grecję i Rzym, dawne Indie i Chiny ludzie wytwarzali przedmioty codziennego użytku i dzieła sztuki, które w świetle dzisiejszych definicji można uznać za pornograficzne (Filar, 1977; Warylewski, 2001; Banaszak, Florkowski, 2008). Do wieku XVII nie istniały żadne przepisy prawne zakazujące czy ograniczające pornografię. Pierwsze zakazy pojawiły się w Austrii w roku 1642, potem w roku 1727 w Anglii i 1791 roku we Francji (Filar, 1985). Lata70. XIX w Anglii - H. Hayler rozpoczyna proceder masowej produkcji pornografii w postaci zdjęć. Rok 1953 - zaczyna się ukazywać najsłynniejsze pismo tego rodzaju - Playboy (Warylewski, 2001). Pierwsze filmy pornograficzne - pojawiły się wraz z narodzinami kinematografii (Krawulska-Ptaszyńska, 2003; Klimczyk, 2008), Internet – stał się medium dominującym w rozpowszechnianiu pornografii w dzisiejszych czasach (Wallace, 2001; Banaszak, Florkowski, 2008; Czajkowski, 2008; Klimczyk, 2008). Erotyka i pornografia stała się integralną częścią dzisiejszej kultury zachodniej (Scott, 1998, za: Štulhofer, Buško, Landripet, 2010). 2

Definiowanie pornografii i rodzaje prowadzonych badań Problemy związane z definiowaniem pornografii: Odrębne definicje dla różnych celów – prawo, słowniki, badania naukowe Obszary problematyczne – sztuka oraz publikacje naukowe i fachowe. Sposób definiowania pornografii w przedstawianym badaniu – próba zbadania spostrzegania treści pornograficznych w różnego typu materiałach wśród badanej grupy. Zasadnicze rodzaje badań dotyczących pornografii: Badania statystyczne dotyczące rozpowszechnienia materiałów pornograficznych, przemysłu pornograficznego i postaw wobec pornografii; Badania koncentrujące się na skutkach społecznych pornografii (np. wpływ pornografii na przestępczość seksualną, postawy wobec kobiet, zachowania agresywne, itp.); Badania dotyczące związków pornografii z seksualnością człowieka (badania najmniej liczne – w Polsce rzadkie)

Zachowania seksualne Zachowanie seksualne jest takim zachowaniem jak inne – w świetle teorii regulacyjnej można je zatem traktować jako czynność, przy pomocy której organizm reguluje swoje stosunki z otoczeniem (Lewicki, 1969). Zachowanie seksualne to „akt regulacji stosunków z otoczeniem, kiedy celem jest uzyskanie satysfakcji seksualnej” (Gapik, 1984). Zachowanie będzie miało charakter seksualny tylko wówczas, kiedy ukierunkowane będzie (świadomie bądź nie) na uzyskanie satysfakcji seksualnej – jest więc w tym przypadku określone przez rodzaj standardu regulacji. (Imieliński, Gapik) Celem zachowań seksualnych jest satysfakcja seksualna, natomiast motywem ich podejmowania – potrzeba seksualna.

Cele badań i grupa badana Analiza częstotliwości, sposobu korzystania z pornografii w grupie młodych dorosłych oraz analiza związków pornografii z seksualnością wśród tej grupy badanych; 2. Opisanie sposobu spostrzegania pornografii w badanej grupie młodych dorosłych; 3. Ustalenie roli i znaczenia niektórych czynników ( jak płeć, posiadanie partnera, częstość i dobrowolność stykania się z pornografią oraz spostrzeganie pornografii) na badane aspekty zachowań seksualnych (poczucie atrakcyjności seksualnej, zaspokajanie potrzeb partnera, zaspokajanie własnych potrzeb, inicjatywa seksualna, poziom libido, sprawność seksualna, formy aktywności, poziom zadowolenia). W badaniach wzięła udział grupa 134 osób (w wieku od 18 do 35 roku życia) wyłoniona spośród studentów studiów stacjonarnych, niestacjonarnych i podyplomowych UKW w Bydgoszczy. Większość badanych (70%) posiadała w momencie badania stałego partnera. Zdecydowana większość badanych deklarowała orientację heteroseksualną

Hipotezy badawcze Sformułowano następujące hipotezy badawcze: Na spostrzeganie pornografii w badanej grupie wpływ mają płeć, wiek, dobrowolność i częstość korzystania z pornografii. Większość osób badanych korzysta z pornografii za pośrednictwem Internetu, dobrowolnie bądź jednocześnie dobrowolnie i niedobrowolnie. Istnieje zależność między płcią osoby korzystającej z pornografii a badanymi aspektami zachowań seksualnych. Istnieje zależność między posiadaniem partnera a badanymi aspektami zachowań seksualnych. Istnieje zależność między dobrowolnością korzystania z pornografii a badanymi aspektami zachowań seksualnych. Istnieje zależność między częstością korzystania z pornografii a badanymi aspektami zachowań seksualnych. Istnieje zależność między spostrzeganiem pornografii a badanymi aspektami zachowań seksualnych.

Zmienne badawcze Zmienne zależne: Zmienne niezależne: Poczucie atrakcyjności seksualnej Zaspokajanie potrzeb partnera Zaspokajanie własnych potrzeb Inicjatywa seksualna Poziom libido Sprawność seksualna Formy aktywności Poziom zadowolenia Zmienne niezależne: Płeć Posiadanie partnera Dobrowolność korzystania z pornografii Częstość korzystania z pornografii Pojęcie pornografii Wiek (tylko dla analizy spostrzegania pornografii)

Metody i narzędzia badań Narzędzie skonstruowane było z dwóch części: Część 1 - Dane dotyczące osoby badanej (w tym częstości i innych danych na temat korzystania z pornografii) i Skala Spostrzegania Pornografii (skonstruowana na potrzeby badania). Część 2 - Kwestionariusz Zachowań Seksualnych autorstwa dr Magdaleny Grabowskiej zmodyfikowany na potrzeby tego badania (wersja dla osób współżyjących i wersja dla osób niewspółżyjących). Kwestionariusz Zachowań Seksualnych składał się z następujących pozycji: - Poczucie atrakcyjności seksualnej - Zaspokajanie potrzeb partnera - Zaspokajanie własnych potrzeb - Inicjatywa seksualna - Poziom libido - Sprawność seksualna - Formy aktywności - Zadowolenie - Orientacja seksualna

Spostrzeganie pornografii Spostrzeganie pornografii było badane przy pomocy Skali Spostrzegania Pornografii. Sumę odpowiedzi badanego na wszystkie pytania skali określono jako pojęcie pornografii. Analiza wykazała, że zmienna ta ma rozkład normalny w badanej grupie. Średnia zmiennej pojecie pornografii wynosi 58,7 (Wynik, jaki mogła uzyskać osoba badana, mieści się w przedziale od 15 do 75). Minimalny uzyskany w grupie badanej wynik wynosi 34, maksymalny 75 - odchylenie standardowe 9,14.

Jakie treści według badanych są najbardziej pornograficzne

Determinanty spostrzegania pornografii Analizę regresji wielorakiej przeprowadzono osobno dla każdej zmiennej niezależnej (płeć, posiadanie partnera, częstość korzystania z pornografii, dobrowolność korzystania z pornografii i wiek) i zmiennej zależnej pojęcie pornografii. Dla obu predyktorów (płci i wieku) wyraz wolny był istotny statystycznie na poziomie odpowiednio p<0,05 i p<0,01. Zmienna płeć wyjaśnia 3% wariancji zmiennej zależnej pojęcie pornografii. Zmienna wiek natomiast 5% wariancji zmiennej zależnej pojecie pornografii.

Źródła korzystania z treści pornograficznych Legenda: Z-I Zdjęcia w Internecie 90,8% F-I Filmy w Internecie 79,8% Z-cz Zdjęcia w czasopismach 77,1% F-d Filmy DVD 46,8% F-v Filmy na kasetach VHS 28,4% Ks Książki 27,5% Z-Inn Inne źródła 3,7%

Częstotliwość korzystania z pornografii Legenda: 1 – rzadziej niż raz w roku 2 – 1 raz w roku 3 – 1 raz na kilka miesięcy 4 – 1 raz w miesiącu 5 – 1 raz w tygodniu 6 – 2-3 razy w tygodniu 7 – codziennie

Dobrowolność korzystania z pornografii Legenda: - Dobrowolnie – 44% - Niedobrowolnie – 27,5% - Mieszane – 28,4%

Płeć a badane aspekty zachowań seksualnych Płeć jest istotnym statystycznie predyktorem dla zmiennych: - inicjatywa seksualna (p<0,01) - poziom libido (p<0,05) - sprawność seksualna (p<0,05) - formy aktywności (p<0,01). Dla: inicjatywy seksualnej, sprawności seksualnej i form aktywności także wyraz wolny okazał się istotny statystycznie. Zmienna płeć wyjaśnia 9% wariancji zmiennej zależnej inicjatywa seksualna, 5% zmiennej zależnej poziom libido, 4% zmiennej zależnej sprawność seksualna oraz 9% zmiennej zależnej formy aktywności.

Posiadanie partnera a badane aspekty zachowań seksualnych Posiadanie partnera jest istotnym statystycznie predyktorem zmiennych: - zaspokajanie potrzeb partnera (p<0,05), zaspokajanie własnych potrzeb (p<0,01), formy aktywności (p<0,05), poziom zadowolenia (p<0,05). Dla wszystkich tych zmiennych zależnych wyraz wolny okazał się istotny statystycznie. Zmienna posiadanie partnera wyjaśnia 6% wariancji zmiennej zależnej zaspokajanie potrzeb partnera, 8% zmiennej zależnej zaspokajanie własnych potrzeb, 4% zmiennej zależnej formy aktywności oraz 6% zmiennej poziom zadowolenia.

Dobrowolność korzystania z pornografii a badane aspekty zachowań seksualnych Dobrowolność korzystania z pornografii jest istotnym statystycznie predyktorem dla zmiennych: zaspokajanie potrzeb partnera (p<0,01), zaspokajanie własnych potrzeb (p<0,05), inicjatywa seksualna (p<0,001), poziom libido (p<0,001), sprawność seksualna (p<0,01), formy aktywności (p<0,001). Zmienna ta wyjaśnia 13% wariancji zmiennej zależnej zaspokajanie potrzeb partnera, 9% zmiennej zależnej zaspokajanie własnych potrzeb, 22% zmiennej inicjatywa seksualna, 27% zmiennej poziom libido, 11% zmiennej sprawność seksualna oraz 16% wariancji zmiennej formy aktywności. Dla wszystkich tych zmiennych zależnych także wyraz wolny okazał się istotny statystycznie.

Częstość korzystania z pornografii a badane aspekty zachowań seksualnych Częstość korzystania z pornografii jest istotnym statystycznie predyktorem dla zmiennych: - poziom libido (p<0,05) - formy aktywności (p<0,05). Ponadto także wyraz wolny okazał się istotny statystycznie dla tych dwóch zmiennych. Zmienna częstość korzystania z pornografii wyjaśnia 5% wariancji zmiennej zależnej poziom libido oraz 4% wariancji zmiennej zależnej formy aktywności.

Spostrzeganie pornografii a badane aspekty zachowań seksualnych Test Kruskalla-Wallisa nie wykazał istotnych statystycznie różnic w badanych aspektach zachowań seksualnych w zależności od pojęcia pornografii. Analiza regresji wielorakiej również potwierdza, że pojęcie pornografii nie jest istotnym statystycznie predyktorem dla żadnej zmiennej zależnej.

Ogólne wnioski z badań 1. Wykazano także, że badani młodzi dorośli najczęściej korzystają z pornografii zamieszczonej w Internecie; 2. Badani ogólnie korzystają z pornografii głównie dobrowolnie bądź zarówno dobrowolnie, jak i przypadkowo. Można to wyjaśniać problemami z edukacją seksualną w naszym kraju – w rodzinach tematy seksualne często stanowią tabu, szkoła nie prowadzi zorganizowanej i odpowiadającej na potrzeby młodzieży edukacji seksualnej zatem młodzi dorośli wkraczający w stałe związki seksualne poszukują informacji na ten temat z innych źródeł. 3. Kobiety uzyskują wyższe wyniki w zakresie zmiennej pojecie pornografii, co oznacza, że oceniają poszczególne treści jako bardziej pornograficzne niż mężczyźni. Wynika to prawdopodobnie ze specyfiki najbardziej rozpowszechnionych rodzajów pornografii, sposobu w jaki ukazują one kobiety i jak są przez nie odbierane.

Dalsze wnioski z badań 1.Najistotniejszym predyktorem zachowań seksualnych badanych korzystających z pornografii jest dobrowolność korzystania z pornografii. Wpływa ona na 6 z 8 zmiennych zależnych. Jest to interesujący wynik wskazujący na potrzebę odróżniania intencjonalnych kontaktów z pornografią od przypadkowych. Kierunek zależności pokazuje, że osoby dobrowolnie sięgające po tego typu materiały nie muszą mieć problemów w życiu seksualnym – wyniki pokazują, że mają oni wyższy poziom zaspokojenia potrzeb seksualnych własnych i partnera niż osoby niedobrowolnie korzystające. Mają także wyższe wyniki w zmiennej sprawność seksualna, co oznacza, że zgłaszają mniej problemów i trudności w związku ze współżyciem. Może to wskazywać na nieprawdziwość jednego z mitów na temat pornografii mówiącego o jej destrukcyjnym wpływie na współżycie oraz przekonań, że przeważnie osoby mające niesatysfakcjonujące doświadczenia sięgają po materiały pornograficzne. Ponadto osoby dobrowolnie korzystające: (1) mają wyższy poziom libido (pobudzający wpływ pornografii), (2) podejmują więcej różnorodnych form zachowań seksualnych i wykazują większą inicjatywę niż osoby korzystające przypadkowo (modelujący wpływ materiałów pornograficznych).

Dalsze wnioski z badań 2. Związki z zachowaniami seksualnymi badanych wykazano także dla płci, faktu posiadania partnera oraz częstości korzystania z pornografii – są one jednak słabsze. W przypadku płci to, że występują różnice między kobietami a mężczyznami w zakresie niektórych aspektów zachowań seksualnych, można prawdopodobnie wyjaśnić względami kulturowymi. W badaniu kobiety uzyskały niższe wyniki w takich zmiennych jak: inicjatywa seksualna, poziom libido, formy aktywności. Mężczyźni deklarują także wyższą sprawność seksualną. Badani korzystający z pornografii posiadający partnera, dobrze funkcjonują w swoim życiu seksualnym. Mają oni wyższe wyniki (niż badani korzystający, a nieposiadający partnera) w zmiennej zaspokajanie potrzeb partnera i zaspokajanie własnych potrzeb oraz w zakresie zmiennej zadowolenie. Jest to ciekawy wynik, bowiem stereotypowe myślenie sugeruje raczej, że osoby mające partnera, sięgają po pornografię, gdy nie są zadowolone z obecnej relacji seksualnej.

Dalsze wnioski z badań Badani częściej korzystający z pornografii mają wyższy poziom libido. Być może stykanie się z pornografią wpływa na pobudliwość seksualną korzystających z niej osób. Osoby te podejmują też więcej różnorodnych form zachowań seksualnych. Mamy tu dwa możliwe wyjaśnienia – (1) materiały pornograficzne pełnią swego rodzaju rolę modelującą zachowania seksualne, osoby czerpią z nich inspirację do urozmaicania swojej aktywności seksualnej i zdobywają wiedzę o różnych formach zachowań seksualnych (2) osoby podejmujące wiele różnych zachowań seksualnych, z tego właśnie powodu częściej sięgają po pornografię. Analiza wykazała natomiast, że to jak badani spostrzegają pornografię nie wpływa istotnie statystycznie na żadne aspekty ich zachowań seksualnych. Wydaje się zatem, że w oddziaływaniu tego typu materiałów ocena, które treści są pornograficzne, a które nie, nie jest tak istotna. Ważniejsze może być nastawienie osoby do materiałów pornograficznych różnego rodzaju, bądź ogólny stosunek do treści tego typu. Kwestie związane ze spostrzeganiem treści pornograficznych w różnego rodzaju obrazach są bardzo istotne z punktu widzenia definiowania pornografii i powinny stanowić temat dalszych badań.

ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY  Bassam Aouil Anna Węgłowska