Logistyka agrobiznesu i sieciowa koordynacja technologii wytwarzania i dystrybucji źródłem synergii

Wpływ zmian czynników infrastrukturalnych Funkcjonujące od 1992 roku i intensywnie rozbudowywane sieci hipermarketów oprócz sprzedaży na rynku krajowym dokonują one również skupu poszukiwanych przez klientów na terenie UE polskich produktów żywnościowych i sprzedają je w swoich marketach. Ten wprowadzany w latach 90. kanał dystrybucji osiągnął istotny wymiar zwłaszcza po integracji Polski z UE. Okres rozwoju tego kanału dystrybucji pozwalał producentom rolnym i przedsiębiorstwom przetwórczym dostosować się do wymagań tego rynku – zwłaszcza w perspektywie rozwoju eksportu.

Utrzymująca się w okresie analizowanych dziewięciu lat (2004-2013) skala rozwoju działalności produkcyjnej i przetwórczej producentów surowców rolnych i wyrobów agrobiznesu charakteryzuje się dwu do pięciokrotnym wzrostem wartości obrotów, co decyduje o narastającej sukcesywnie skali zadań logistycznych.

Liczna jest w Polsce grupa globalnych przedsiębiorstw agrobiznesu, które wniosły nowoczesne technologie wytwarzania i organizację oraz infrastrukturę umożliwiającą ekspansję eksportu wyrobów – przez korporacyjne sieci dystrybucji. Realizacji tych zadań sprzyjają zachodzące równolegle w gospodarce tendencje konsolidacji branż mających istotny udział w realizowanych obrotach międzynarodowych.

Jeżeli uwzględnimy rozwój infrastruktury logistycznej sieci sklepów wielkopowierzchniowych w Polsce, to możliwości realizacji usług transportowo -logistycznych różnych asortymentów surowców i przetworów spożywczych, jak również możliwości dotarcia do konsumentów nie stanowi istotnego problemu.

Od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej sukcesywnie rosły obroty towarami rolno-spożywczymi oraz ich udział w całym handlu Polski z zagranicą, zarówno po stronie eksportu, jak i importu. Przez cały 2013 rok utrzymywała się w Polsce wysoka dynamika eksportu artykułów rolno-spożywczych, co potwierdzają również bardzo dobre wyniki handlu zagranicznego.

Handel zagraniczny produktami rolno-spożywczymi ogółem (w mld EUR) Podobne prawidłowości zaobserwować można na wykresie ujmującym syntetyczny poziom eksportu, importu oraz sald w latach 2003-2013 według danych z Agencji Rynku Rolnego

Oznacza to stale rosnące zainteresowanie zagranicznych odbiorców towarami rolno-spożywczymi z Polski. W 2013 roku wartość polskiego eksportu ogółem wyniosła 152,8 mld EUR i była wyższa niż rok wcześniej o 6,5%. Na kolejnych trzech wykresach zaprezentowano graficzną ilustrację wartości eksportu, importu oraz sald wybranych 14 grup towarowych na których widoczny jest systematyczny równoległy wzrost wartości eksportu szczególnie stabilny od 2009 roku.

Trendy wybranych grup rodzajowych w handlu zagranicznym według sumarycznej wartości salda eksportu i importu w latach 2004-2012 (w Euro)

Eksport W 2013 r. udział wartości eksportu produktów rolno-spożywczych w eksporcie ogółem wyniósł 13,1%, osiągając kwotę 19 956,9 mln EUR, a importu 9,2% (14 220 mln EUR), wobec odpowiednio 12,5% i 8,8% w 2012 r. W stosunku do roku 2004 (tj. roku przystąpienia Polski do UE) w 2013 r. udział eksportu produktów rolno-spożywczych w całkowitym eksporcie wzrósł z 8,8 do 13,1% a udział importu z 6,2 do 9,2%.

Trendy wybranych grup rodzajowych w handlu zagranicznym według sumarycznej wartości eksportu w latach 2004-2012 (w Euro)

Import W 2013 r. wartość importu artykułów rolno-spożywczych wzrosła do 14,2 mld EUR, o blisko 5% w odniesieniu do roku poprzedniego (w porównaniu z 2004 r. import był 3,2 razy większy). Podobnie jak w przypadku eksportu najważniejszym partnerem w imporcie, jest Unia Europejska. W 2013 r. z krajów UE do Polski sprowadzono towary o łącznej wartości 11,7 mld EUR wobec 10,9 mld w 2012 r. (wzrost o 7%). W ogólnej wartości przywozu towarów rolno-spożywczych do Polski, udział państw członkowskich UE w 2013 r. zwiększył się do 82% (z 80% w 2012 r.).

Trendy wybranych grup rodzajowych w handlu zagranicznym według sumarycznej wartości importu w latach 2004-2012 (w Euro)

Przedstawione wskaźniki poziomu rozwoju obrotów eksportowo-importowych oraz sald po okresie 5 lat umiarkowanego wzrostu od wejścia Polski do UE osiągnęły niezwykłe przyspieszenie. Z tego względu należy sformułować następujące pytania: 1. Czy realne są zaprezentowane parametry wzrostu i czy nie są one skutkiem przypadkowych błędów w obliczeniach statystycznych?

Osiągnięcie wysokich wartości przyrostu sprzedaży eksportowej i wyższego poziomu wzrostu dodatnich sald oznacza, że powodem wzrostu mogą być trudno identyfikowalne czynniki jakościowe. 2. Czy powodem powstania takiej tendencji nie jest wyjątkowo wysoki poziom zbiorów różnych artykułów rolno-spożywczych kształtujących możliwości wzrostu eksportu?

Wysokie plony kojarzą się w Polsce z nazwą klęski urodzaju, w wyniku czego duża część surowca ulegała zniszczeniu, a wynikające z nadmiernej podaży nadwyżki niskie ceny przyczyniały się do redukcji dochodu rolników. W tym aspekcie wysoki poziom zbiorów (nieposiadający pokrycia w dostępnych danych) nie wyjaśnia zaistniałych tendencji. 3. Co zatem jest powodem tak wysokich parametrów rozwoju obrotów wymiany z zagranicą produktów rolnictwa i agrobiznesu?

Odpowiedzi na to pytanie należy poszukiwać w jakościowo innowacyjnych obszarach rozwoju polskiego agrobiznesu, poprzez analizę wielorakich czynników wzrostu i osiągania synergii w interakcjach i komplementarności ich oddziaływania. 4. Czy realne jest utrzymanie zbliżonego do ostatnich czterech lat rozwoju eksportu, importu i poziomu sald w obrotach artykułów rolno-spożywczych w najbliższych latach?

Mogą na to wpłynąć zmiany w otoczeniu stymulujące rozwój rozpatrywany w perspektywie najbliższych 5 lat, takie jak postęp w technologii produkcji, logistyce oraz rozwój sieciowych technologii informacyjno-komunikacyjnych, które mogą stanowić źródło synergii.

Przykłady oddziaływania czynnika globalnych, branżowych łańcuchów dostaw w rozwoju branży przetwórstwa mięsa, Zakłady Mięsne Koło Sp. z o.o.,- należąca do międzynarodowej korporacji Adecco S.A. – jednego ze światowych liderów przetwórstwa mięsa, Zakłady Mięsne Sokołów S.A., który należy do duńskiej firmy Danish Crown, Zakłady Mięsne „Morliny” i „Krakus”, których właścicielem jest Korporacja Smithfield Foods, największy producent mięsa i przetworów mięsnych. Przykładem oddziaływania czynnika globalnych, branżowych łańcuchów dostaw w rozwoju branży przetwórstwa mięsa, mogą być czołowe zakłady mięsne takie jak:

Te trzy korporacje międzynarodowe realizują efektywnie wzmożony zakres funkcji logistycznych wynikających z narastającej skali zadań eksportowych, powodowany uznaniem przez klientów globalnych w świecie, jakości przetworów produkowanych przez zakłady wytwórcze w Polsce. Znaczenie tego przykładu wynika z rangi udziału produktów mięsnych w eksporcie w analizowanym okresie.

Przykładem korporacji polskiej o globalnym zasięgu może być też firma DROBEX S.A., która integruje działalność wielu gospodarstw rolnych – producentów pasz - producentów brojlerów na bazie znakomitego materiału genetycznego oraz nowoczesnej ubojni i zakładów przetwórczych dostarczających przetwory do korporacji KFS, czy wielu sieci hipermarketów.

Czynnikiem decydującym w uzyskaniu omawianego poziomu rozwoju wymiany międzynarodowej produktów agrobiznesu była synergia wynikająca z nieprzerwanego rozwoju poddanego stałemu działaniu mechanizmów rynkowych sektora produktów sadowniczo-ogrodniczych. Produkcja surowców roślinnych i import komponentów paszowych sprzyjał rozwojowi produkcji szerokiej gamy surowców pochodzenia zwierzęcego.

Omawiane przykłady intensywnej modernizacji sektora przetwórstwa surowców pochodzenia zwierzęcego z ich globalnymi kanałami dystrybucji i łańcuchami dostaw wymusiły doskonalenie rozwiązań logistycznych współpracujących z nimi partnerów reprezentujących gospodarstwa rolne i organizacje pośrednictwa zaopatrzenia i skupu surowców rolnych. Międzynarodowe sieci sklepów wielkopowierzchniowych preferowały dostawców umożliwiających uzyskiwanie dużych, partii jednorodnych jakościowo dostępnych w skali całego roku produktów wymuszając konsolidację różnych branż i stosowanych w nich systemów informatycznych i logistyki dostaw. W tym obszarze ogromną rolę spełniła również infrastruktura techniczno-softwarowa globalnych firm logistycznych, obejmujących swym zasięgiem cały kraj.

Inwestując w sieci globalnej dystrybucji polskie przedsiębiorstwa agrobiznesu efektywnie realizują zintensyfikowany zakres funkcji logistycznych wynikających z narastającej skali zadań eksportowych będących rezultatem uznania klientów na świecie dla przetworów produkowanych w Polsce.

Dziękuję za uwagę