Opracował: Tomasz MACIĄŻEK

Skąd pochodzą dinozaury Aby, odpowiedzieć na to pytanie należy najpierw wiedzieć co działo się wtedy na Ziemi. 240 mln lat temu rozpoczął się okres zwany Triasem trwający 40 mln lat . Istniał tylko jeden superkontynent Pangea. Większa część Ziemi przypominała pustynię pozbawioną roślinności. Ziemię często nawiedzały susze, które stopniowo niszczyły tamtejszą faunę. Właśnie wtedy wykształciła się nowa grupa gadów- dinozaury.

Okres Triasowy W triasie pojawiły się pierwsze dinozaury. Gady te wykazywały wielkie przystosowanie do życia w trudnych warunkach klimatycznych tamtego okresu. Cechowała je zwinność oraz małe zapotrzebowanie na wodę, której podczas wydalania traciły tylko niewielkie ilości. Na obrazie przedstawiony został jeden z dinozaurów z okresu triasu zwany celofyzem (Coelophysis)

Dinozaury okresu triasowego

Okres Jurajski 200 mln lat temu rozpoczął się okres Jurajski trwający 60 mln lat. Klimat nie był już taki sam. Upał i wilgoć sprzyjały bujnej roślinności, która pokryła całą Ziemię. W tym czasie superkontynent Pangea zaczął powoli się rozpadać. Również zwierzęta, wśród których były dinozaury, ewoluowały. Zwiększyły się ich rozmiary oraz sposoby na przetrwanie. Jest to okres największych zwierząt lądowych- zauropodów (wielkich roślinożerców) takich jak na przykład brachiozaur .

Dinozaury okresu jurajskiego Stegozaur (Stegosaurus) Brachiozaur (Brachiosaurus) Lesotozaur (lesothosaurus) Diplodok (Diplodocus)

Okres Kredowy W okresie kredowym Ziemia stopniowo zaczęła przybierać swój obecny wygląd. Wypiętrzyły się góry wyodrębniły się też strefy klimatyczne oraz pory roku. Doszło również do wielkiego przeobrażenia się roślinności - pojawiły się roślin kwiatowe. Dinozaur zwłaszcza drapieżne powiększyły swoje rozmiary, chociaż nie było już olbrzymich zauropodów. Nadeszła jedna wielka ekspansja dinozaurów pancernych takich jak ankylozaur i rogatych takich jak triceratops. W tym okresie pojawił się też najbardziej znany z dinozaurów drapieżnych - Tyranozaurus Rex.

Dinozaury okresu kredowego Triceratops Tyranozaur (Tyrannosaurus rex) Ankylozaur (Ankylosaurus) Iguanodon

Wymieranie dinozaurów Do zagłady dinozaurów doszło 65 mln lat temu. Wymarły wtedy nie tylko dinozaury ale i olbrzymie gady morskie, pterozaury oraz niemal wszystkie zwierzęta których ciężar przekraczał 10 kg. HIPOTEZY DOTYCZĄCE PRZYCZYN ZAGŁADY WIELKICH GADÓW uderzenie planetoidy zatrucie środowiska przez gazy wulkaniczne

Wymieranie dinozaurów cd. masowe wymieranie na skutek zarazy promieniowanie kosmiczne po wybuchu supernowej

Skamieniałości Skamieniała ryba Skamieniałe drewno Skamieniałości to zachowane w skałach szczątki organizmów (skamieniałości właściwe, strukturalne), a także ślady ich aktywności życiowej (skamieniałości śladowe). Skamieniałości powstają w wyniku procesu fosylizacji. Najczęściej fosylizacji ulegają tylko części szkieletowe. Proces ten zachodzi w wyniku zastąpienia pierwotnej substancji budującej części twarde organizmu innymi związkami mineralnymi (najczęściej węglanem wapnia lub krzemionką, a rzadziej np. dolomitem, syderytem, limonitem, pirytem lub fosforanami) o tym samym składzie chemicznym (np. przejście aragonitu w bardziej stabilny kalcyt) lub odmiennym składzie chemicznym. W przypadku części twardych zbudowanych ze stabilnych substancji (np. kalcytu, krzemionki) zachowują się one czasami bez żadnych przekształceń Skamieniała ryba Skamieniałe drewno Skamieniałość amonita

Przykładowe skamieniałości Dinozaurów Szkielet spinozaura Czaszka Tyranozaura Szkielet troodona archeopteryks

Juraparki w Polsce W Polsce można znaleźdź 3 jura parki: - Jurapark Krasiejów Jurapark Bałtów - Jurapark Solec Kujawski

Odkrycie skamieniałości na Opolszczyźnie W latach osiemdziesiątych ówczesny licealista Krzysztof Spałek (obecnie dr Uniwersytetu Opolskiego) odkrył w gliniastym podłożu skamieniałości i przekazał je Uniwersytetowi Wrocławskiemu. Niezależnie od niego dr Robert Niedźwiedzki z Uniwersytetu Wrocławskiego przyjechał do Krasiejowa w celach badawczych, znalazł kości i powiadomił o odkryciu prof Jerzego Dzika. To dzięki niemu w 1993 roku do Krasiejowa przyjechał prof Jerzy Dzik z Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Tak wspomina dzień, w którym rozpoczęła się jego największa naukowa przygoda: „Wspiąłem się do szczytu ściany. Jedna z owalnych w przekroju kości sterczała ze skały. Oczyściłem młotkiem jej otoczenie i osłupiałem. Była to nosowa część czaszki dużego gada. Tego jeszcze w Polsce nie było!”

K O N I E C