Tajemnica zawodowa - zwalnianie z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej Radca prawny EZP

Kodeks Etyki Radcy Prawnego nakazuje czynnie przeciwdziałać zwalnianiu radców prawnych z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Procedury administracyjna, podatkowa i cywilna przewidują wprost instytucję odmowy odpowiedzi na pytania, bez możliwości zwolnienia radcy prawnego przez sąd czy też organ administracji publicznej z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej.

Art. 83 § 2 KPA Art. 83. KPA Prawo odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania § 1. Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstępnych i rodzeństwa strony oraz jej powinowatych pierwszego stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli. § 2. Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich wymienionych w § 1 na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej. § 3. Przed odebraniem zeznania organ administracji publicznej uprzedza świadka o prawie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania.

Art. 261 § 2 kpc Art. 261. KPC Osoby mające prawo do odmowy zeznań § 1. Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonków stron, ich wstępnych, zstępnych i rodzeństwa oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osób pozostających ze stronami w stosunku przysposobienia. Prawo odmowy zeznań trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia. Jednakże odmowa zeznań nie jest dopuszczalna w sprawach o prawa stanu, z wyjątkiem spraw o rozwód. § 2. Świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, wymienionych w paragrafie poprzedzającym, na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzonych mu na spowiedzi.

Tajemnica zawodowa radcy prawnego będzie w każdym przypadku istotną tajemnicą zawodową.

Art. 41 KPW § 2. Osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli tajności „tajne” lub „ściśle tajne” mogą być przesłuchane co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, tylko po zwolnieniu tych osób od obowiązku zachowania tajemnicy przez uprawniony organ przełożony. § 3. Osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli tajności „zastrzeżone” lub „poufne” lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji mogą odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, chyba że sąd zwolni te osoby od obowiązku zachowania tajemnicy, jeżeli ustawy szczególne nie stanowią inaczej. Na postanowienie sądu służy zażalenie. § 4. Sąd nie może zwolnić jednak od obowiązku zachowania:   - tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu adwokata, radcy prawnego, lekarza lub dziennikarza;   - tajemnicy statystycznej. § 5. W wypadkach wskazanych w § 2 i 3 sąd przesłuchuje taką osobę na rozprawie z wyłączeniem jawności. Przepisy wydane na podstawie art. 181 § 2 Kodeksu postępowania karnego stosuje się odpowiednio. 

Procedura karna a tajemnica zawodowa Jedyną procedurą, która pozwala zwalniać radcę prawnego z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej jest procedura karna.

Art.180 kpk Art. 180. § 1. Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy służbowej lub tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu lub funkcji mogą odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, chyba że sąd lub prokurator zwolni te osoby od obowiązku zachowania tajemnicy. § 2.  Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego, lekarskiej lub dziennikarskiej mogą być przesłuchiwane co do faktów objętych tą tajemnicą tylko wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu. W postępowaniu przygotowawczym w przedmiocie przesłuchania lub zezwolenia na przesłuchanie decyduje sąd, na posiedzeniu bez udziału stron, w terminie nie dłuższym niż 7 dni od daty doręczenia wniosku prokuratora. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. § 3. Zwolnienie dziennikarza od obowiązku zachowania tajemnicy nie może dotyczyć danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również identyfikację osób udzielających informacji opublikowanych lub przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych. § 4. Przepisu § 3 nie stosuje się, jeżeli informacja dotyczy przestępstwa, o którym mowa w art. 240 § 1 Kodeksu karnego. § 5. Odmowa przez dziennikarza ujawnienia danych, o których mowa w § 3, nie uchyla jego odpowiedzialności za przestępstwo, którego dopuścił się publikując informację.

„dobro wymiaru sprawiedliwości” – przesłanka nieostra „jeżeli okoliczność nie może być ustalona na podstawie innego dowodu” – przesłanka określona precyzyjnie Przesłanki te muszą zaistnieć łącznie

Radca prawny powinien w przypadku prób przesłuchania go bez uprzedniego postanowienia sądu odmówić składania zeznań na okoliczności objęte tajemnicą zawodową – wskazując na zakaz dowodowy obowiązujący w tym zakresie oraz powołując się na art. 3 ust. 3 RadPrU.

W razie wydania przez sąd postanowienia w przedmiocie zwolnienia radcy prawnego z obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej radca prawny zobowiązany jest złożyć zażalenie, podnosząc wszystkie dostępne argumenty w celu przeciwdziałania zwolnieniu go z tajemnicy zawodowej.

Po orzeczeniu sądu II instancji utrzymującym w mocy postanowienie o zwolnieniu go z tajemnicy zawodowej winien złożyć zeznania -jednakże tylko w zakresie ściśle wynikającym z postanowienia sądu.