Suplementy diety – spojrzenie lekarza klinicysty Lek. med. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klinicznej Uniwersytet Medyczny w Łodzi 1

Suplementy diety - są środkami spożywczymi i muszą odpowiadać definicji żywności, zgodnie z którą: „żywność (środek spożywczy) oznacza jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi, lub których spożycia przez ludzi można się spodziewać” - zgodnie z def. podaną w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia suplement diety to: „środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych, lub innych substancji, pojedynczych lub złożonych, wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci kapsułek, tabletek, drażetek i w innych podobnych postaciach, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i innych podobnych postaci, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego.”

aminokwasy (L-arginina); enzymy – laktaza, papaina; Prebiotyki i probiotyki – inulina, Lactobacillus acidophilus, Bifidobacterium species, drożdże; niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe – kwas gamma-linolenowy, olej rybi (DHA/EPA), olej lniany (Linum usitatissimum), olej z nasion ogórecznika (Borago officinalis); składniki roślinne – aloes (Aloe vera), ginkgo (Ginkgo biloba), ginseng (Panax ginseng), czosnek (Allium sativum), ekstrakt zielonej herbaty (Camellia sinensis), ekstrakt Garcinia cambogia, ekstrakt guarany (Paullinia cupana); inne substancje jak: likopen, luteina, koenzym Q10, tauryna, karnityna, inozytol, glukozamina, chitozan, spirulina, izoflawony sojowe. SUPLEMENTY DIETY MOGĄ WYKAZYWAĆ DZIAŁANIE ODŻYWCZE LUB INNE FIZJOLOGICZNE, NATOMIAST PRODUKTY LECZNICZE M.IN. DZIAŁANIE METABOLICZNE Poza witaminami i składnikiami mineralnymi , pozostałe suplementy można scharakteryzować w 6 kategoriach:

Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) E. pallida (jeżówka blada) i E. angustifolia (jeżówka wąskolistna) Skład: flawonoidy, związki lipofilne (np. alkiloaminy, poliacetyleny), polisacharydy, związki zawierające kwas kawowy i jego koniugaty (np. echinakozyd, kwas cykoriowy) Właściwości: immunomodulujące przeciwzapalne antybakteryjne, przeciwgrzybicze antywirusowe antyoksydacyjne 4

Miłorząb dwuklapkowy (Ginkgo biloba) potoczna nazwa - miłorząb japoński preparaty z wyciągu suchych liści (50:1) związki czynne: glikozydy flawonowe i terpenoidy (m.in. ginkgolidy A, B, C i J oraz bilobalid) Właściwości: działanie na układ sercowo-naczyniowy działanie metaboliczne działanie na ośrodkowy układ nerwowy łagodzenie obturacji oskrzeli, pamięć operacyjna, zaburzenia erekcji, szum w uszach, utrata słucha, degeneracja plamki żółtej oka ??? 5

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) Działania niepożądane: fotouczulenie, hipomania, mania i pobudzenie układu autonomicznego INTERAKCJE: z SSRI (flukosetyna) i TLPD (impiramina) - ryzyko wystąpienia „zespołu serotoninowego” z sakwinawirem i indinawirem - zmniejsza ich działanie z teofiliną, digoksyną, amitryptiliną i cyklosporyna - zmniejsza ich działanie z NLPZ (piroksykam) -wzrost fotowrażliwości z barbituranami (fenobarbital) - nasila ich działanie, w tym ryzyko działań niepożądanych z warfaryną i acenokumarolem - zmniejsza ich działanie

Czosnek (Allium Sativum) Działania niepożądane: mdłości (6%), hipotensja (1,3%), alergia (1,1%), krwawienie (rzadko) przykry zapach (do 40%) oddechu i ciała kontaktowe zapalenie skóry INTERAKCJE: z warfaryną i acenokumarolem -zwiększa działanie przeciwzakrzepowe tych leków z sakwinawirem - zmniejsza jego działanie z lekami przeciwgroączkowymi(paracetamolem) - zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby

Palma sabalowa (Pserenoa repens, Sabal serrulata) fitosterole, alkohole alifatyczne, związki poliporenowe i flawonoidy 85-95% zawartość kwasów tłuszczowych i steroli Właściwości farmakologiczne: terapia łagodnego rozrostu gruczołu krokowego hamuje 5-α reduktazę (konwersja testosteronu do dihydrotestosteronu) hamuje wiązanie DHT do receptorów androgenowych zahamowanie czynników wzrostowych blokada α1-receptorów adrenergicznych hamowanie mediatorów prozapalnych

Proponowane postępowanie ze suplementami diety przed zabiegami operacyjnymi wg Centrum informacji o leku Lek roślinny Czas odstawienia leku przed operacją Czosnek (krwaienia) przynajmniej 7 dni Miłorząb (krwawienia) Przynajmniej 36 godzin Żeń-szeń (hipoglikemia, krwawienia) Przynajmniej 7 dni Dziurawiec (hamowanie działania wielu leków: m.in. Przeciwkrzepliwych, cyklosporyny) Przynajmniej 5 dni Kozłek lekarski (przedłużenie narkozy, objawy abstynencji) Gwałtowne odstawienie przeciwwskazane, przy objawach abstynencji - benzodiazepiny