Problem umysł-ciało (mind-body problem) dr hab. Adriana Schetz Instytut Filozofii Uniwersytet Szczeciński

Problem umysł-ciało Jaką relacją jest stosunek umysłu do ciała i ciała do umysłu? Czy umysł może wyznaczać sposób rozumienia ciała? Czy ciało może wyznaczać sposób rozumienia umysłu?

Czy umysł może wyznaczać sposób rozumienia ciała? Tak. Ciała są nam dane poprzez nasze umysły; zatem dostęp do ciał zawsze odbywa się via umysły, czyli jest mentalnie zapośredniczony; Stąd problem George’a Berkeleya: czy obiekty materialne istnieją, gdy nie są postrzegane.

Czy ciało może wyznaczać sposób rozumienia umysłu Tak. Shaun Gallagher dowodzi, że idea ucieleśnionego umysłu ma swój sens: Obraz ciała (body image) Schemat ciała (body shape)

Czy ciało może wyznaczać sposób rozumienia umysłu Tak. Shaun Gallagher dowodzi, że idea ucieleśnionego umysłu ma swój sens: Obraz ciała (body image) Schemat ciała (body shape)

Teorie relacji umysł-ciało Fizykalizm (materializm): Redukcyjny; Nieredukcyjny

Teorie relacji umysł-ciało Fizykalizm (materializm): Redukcyjny; Umysł jest tożsamy z określonymi stanami fizycznymi, np. Z zachowaniem; Z aktywnością danych neuronów (zespołów, typów, pojedynczych komórek nerwowych, itp.); Z wybranymi stanami ciała jako całości.

Fizykalizm (materializm): Nieredukcyjny Umysł nie jest czymś niematerialnym, ale nie daje się wprost sprowadzić do materii: może być jej stanem. Funkcjonalizm Emergentyzm (emergencjonizm; teoria emergencji)

Funkcjonalizm Wieloraka realizowalność: ten sam stan umysłu może być zrealizowany w różnych lecz odpowiednio dobranych systemach fizycznych Modularność: umysł składa się z systemu centralnego i modułów.

Umysł modularny Jerry Fodor (1983): umysł składa się z modułów oraz systemu centralnego: Moduły charakteryzują się: Zależnością od dziedziny (są specyficzne), z której pozyskują informacje (np. moduł rozpoznawania twarzy);

Thatcher illusion Petera Thompsona

Umysł modularny Jery Fodor: umysł składa się z modułów oraz systemu centralnego: Moduły charakteryzują się (Bremer 2010): Zależnością od dziedziny (są specyficzne), z której pozyskują informacje (np. moduł rozpoznawania twarzy); moduł słuchu zajmuje się wyłącznie informacją dźwiękową, tj. transformacją fali akustycznej w salwy impulsów neuronalnych. Działają w sposób zautomatyzowany i samonarzucający się: nie daje się kwestionować tworzonych przez niego reprezentacji (np. słyszymy dźwięki mowy jako znaczące, a nie szum)

Umysł modularny Jery Fodor: umysł składa się z modułów oraz systemu centralnego: Moduły charakteryzują się (Bremer 2010): Działają szybko Są zamknięte: informacja przez nie przetwarzana jest izolowana (enkapsulowana).

Umysł modularny Jery Fodor: umysł składa się z modułów oraz systemu centralnego: System centralny: To system, w którym zachodzą procesy wyższe: myślenia, rozumowania, wyobraźnia, pamięć, itp. Ma dostęp do informacji przetwarzanych w modułach, ale nie może na moduły wpływać (np. iluzja Mullera-Lyera).

Umysł modularny Jery Fodor: umysł składa się z modułów oraz systemu centralnego: System centralny: To system, w którym zachodzą procesy wyższe: myślenia, rozumowania, wyobraźnia, pamięć, itp. Ma dostęp do informacji przetwarzanych w modułach, ale nie może na moduły wpływać (np. iluzja Mullera-Lyera). Pytanie: Skoro system centralny nie może wpływać na to, co dzieje się w modułach, to jak wyjaśnić zjawisko kognitywnej penetrowalności?

Kognitywna penetrowalność a modularność: Pytanie: Skoro system centralny nie może wpływać na to, co dzieje się w modułach, to jak wyjaśnić zjawisko kognitywnej penetrowalności? Odpowiedź odwołuje się do: Pojęcia feedbacku czy informacji zwrotnej; Mechanizmów uwagowych

John Searle: umysł musi być wyposażony w świadomość Argument chińskiego pokoju – przeciwko komputerowej metaforze umysłu

John Searle: umysł musi być wyposażony w świadomość Argument chińskiego narodu – przeciwko funkcjonalizmowi

Funkcjonalizm

Teoria emergencji

Emergencja a rzeczywistość fizyczna Emergencja jest procesem prowadzącym do takiego zorganizowania elementów pewnej mikrostruktury, że na poziomie makrostrukturalnym posiadają one łącznie własności, których nie mają na poziomie mikro. kolor –elektrony i protony (cząstki elementarne, a zatem mikrocząsteczki) nie są żadnej barwy. Jednakże łącząc się w atomy (makrostruktura) absorbują lub emitują fale świetlne o określonej długości. To zaś widzimy jako barwę Wzrost kryształu – nie ma żadnego „centrum zarządzania” wzrostem kryształu

Emergencja a rzeczywistość biologiczna Emergencja jest procesem prowadzącym do takiego zorganizowania elementów pewnej mikrostruktury, że na poziomie makrostrukturalnym posiadają one łącznie własności, których nie mają na poziomie mikro. Kopiec termitów „gniazdo” mrówek

Emergencja umysłu Umysł stanowi własność emergentną mózgu

Na zakończenie Czy świadomość jest konstytuowana przez korę mózgową?

Alva Noë Enaktywna teoria umysłu (enactive theory of mind): umysł jest jak taniec, gdyż jest tym, co robimy