Wielka Aleja Lipowa REWALORYZACJA ZARZĄD DRÓG I ZIELENI W GDAŃSKU Dział Rozwoju Przestrzeni Publicznej www.zdiz.gda.pl Wielka Aleja Lipowa REWALORYZACJA Widok Wielkiej Alei z 1773r., reprodukcja rysunku Daniela Chodowieckiego z podróży do Gdańska; Materiały ze zbiorów graficznych Biblioteki PAN sygn. Ea 284 nr 19;

WIELKA ALEJA LIPOWA HISTORIA - Liczy niemal 250 lat (powstanie ok. roku 1770 r) ufundowana przez burmistrza miasta Gdańska Daniela Gralatha (jego pomnik jest się przy Alei na wysokości ul. Smoluchowskiego). posadzono łącznie 1416 lip holenderskich (cztery rzędy po 354 drzew w każdym rzędzie). sadzenie co 20 tzw. stóp polskich nowych tj. co 5,798 m. całkowita długość 2,42km, szer. 43,53m powierzchnia ok. 4,40 ha. Widok w kierunku Wrzeszcza z roku 1905: Materiały ze zbiorów pracowni fotografii Biblioteki PAN: sygn.: P-2/28 2016-12-01 Dział Rozwoju Przestrzeni Publicznej Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku 2

WIELKA ALEJA LIPOWA II WOJNA ŚWIATOWA dobry stan do czasu zakończenia II Wojny Światowej (dotyczy to kondycji biologicznej drzew oraz zwartości i kompletności szpalerów) uzupełniano systematycznie zamierające drzewa zastępując je nowymi nasadzeniami oryginalnej lipy holenderskiej (Tilia intermedia). Widok w kierunku Wrzeszcza z roku 1915: Materiały ze zbiorów pracowni fotografii Biblioteki PAN: sygn.: P-2/27 Fotografia widok w kierunku Wrzeszcza z roku 1912; Materiały ze zbiorów pracowni fotografii Biblioteki PAN: sygn.: III 268497/01; 2016-12-01 Dział Rozwoju Przestrzeni Publicznej Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku 3

WIELKA ALEJA LIPOWA II WOJNA ŚWIATOWA 2016-12-01 Fotografia widok w kierunku Wrzeszcza z roku 1920; Materiały ze zbiorów pracowni fotografii Biblioteki PAN: sygn.: III 234959 Przystanek tramwajowy na Al. Zwycięstwa; Fotografia z roku ok. 1940; Materiały ze zbiorów pracowni fotografii Biblioteki PAN: sygn.: AI III 153/22 2016-12-01 Dział Rozwoju Przestrzeni Publicznej Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku 4

WIELKA ALEJA LIPOWA Bezpośrednio po wojnie - 1311 drzew (90% starych - powyżej 70 lat). wpis do rejestru zabytków 24 lutego 1967 r. najwięcej nasadzeń uzupełniających - w latach 1976-79 większość nasadzeń w niewłaściwych lokalizacjach nasadzenia w zmienionym składzie gatunkowym (posadzono lipy Tilia euchlora , Tilia cordata i Tilia tomentosa etc.) różniące się w stosunku do pierwotnie posadzonej lipy holenderskiej Fotografia widok w kierunku Wrzeszcza z lat 60-tych; Gdańsk krajobraz i architektura zespołu miejskiego. J.Stankiewicz; B.Szermer; E.Kopiec; Arkady Warszawa 1971r. 2016-12-01 Dział Rozwoju Przestrzeni Publicznej Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku 5

WIELKA ALEJA LIPOWA DZIŚ Obecnie najstarsze z drzew Alei (w wieku 80- 240 lat) znajdują się na etapie zamierania jest to proces naturalny i nieunikniony. Powody przyspieszonej degradacji: zanieczyszczenia powietrza obecność metali ciężkich w glebie infrastruktura podziemna zasolenie Fot. ZDiZ 2016-12-01 Dział Rozwoju Przestrzeni Publicznej Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku 6

WIELKA ALEJA LIPOWA CEL REWALORYZACJI KONCEPCJA REWALORYZACJI Koncepcja Rewaloryzacji Wielkiej Alei Lipowej powstanie: 2007 rok jest podstawą do projektów budowlano wykonawczych Koncepcja : łączna ilość rosnących wtedy w Alei lip - 710 sztuk (z czego lipy holenderskiej - naliczono 420 sztuk) lip w wieku powyżej 70 lat - 405 sztuk lip w wieku 240 lat - 112 sztuk Od roku 2007 liczba starych drzew uległa znacznemu zmniejszeniu o ok. 90 sztuk. CEL REWALORYZACJI – odtworzenie Wielkiej Alei Lipowej w jej historycznym kształcie tj. z przywróceniem pierwotnego gatunku lipy holenderskiej oraz modułu nasadzeń, z uwzględnieniem zmian w układzie drogowym oraz ewentualną korektą modułu nasadzeń w stosunku do najbardziej kosztownych kolizji istniejących sieci uzbrojenia z nowymi nasadzeniami. 2016-12-01 Dział Rozwoju Przestrzeni Publicznej Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku 7

WIELKA ALEJA LIPOWA ZAŁOŻENIA KONCEPCJI ZAŁOŻENIA KONCEPCJI: Posadzenie ok. 800 szt. lip holenderskich odmiany „Pallida” o obwodzie pnia 25-30 cm. i wysokości całkowitej 5-5,5 m. z zachowaniem historycznego modułu nasadzeń. Dla posadzonych lip zostanie wykonany system kropelkowego nawadniania. Szacunkowy koszt przedsięwzięcia będzie znany po opracowaniu projektu budowlanego. Fot. ZDiZ Fot. ZDiZ 2016-12-01 Dział Rozwoju Przestrzeni Publicznej Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku 8

WIELKA ALEJA LIPOWA SPOSÓB REWALORYZACJI SPOSÓB REWALORYZACJI: Aktualizacja koncepcji z 2007r. Oraz wystąpienie o Decyzję Środowiskową – termin 2017r. Wykonanie projektu budowlanego z pozwoleniem na budowę dla całego odcinka Alei ze wskazaniem kolejnych etapów realizacji. Pierwszy etap rewaloryzacji przewiduje się pomiędzy Wrzeszczem a Operą Bałtycką. Rewaloryzacja 4 szpalerów jednocześnie dla każdego z etapów. Wycinka drzew wytypowanych do usunięcia na danym etapie przeznaczonym do rewaloryzacji Usunięcie niektórych kolizji z istniejącymi sieciami uzbrojenia podziemnego z systemem korzeniowym planowanych nasadzeń. Są to sieci energetyczne, kanalizacji sanitarnej, kanalizacji deszczowej oraz innych operatorów. Wymiana gleby na głębokość 50cm wzdłuż całego pasa nasadzeń z uwagi na obecność metali ciężkich w glebie. Nasadzenia drzew lipy holenderskiej w odpowiednio zaprawionych dołach z uprzednim zabezpieczeniem dostawy drzew z jednej szkółki na okres realizacji całego zadania (przypuszczalnie 5-8 lat) Wizualizacja - ZDiZ Stan obecny - Fot. ZDiZ 2016-12-01 Dział Rozwoju Przestrzeni Publicznej Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku 9

WIELKA ALEJA LIPOWA WSPARCIE FINANSOWANIA REWALORYZACJI Możliwość sfinansowania drzewa w zamian za umieszczenie przy nim tabliczki z nazwiskiem mecenasa. „Aleja Gdańszczan XXI wieku” (certyfikat, tytuł Mecenasa Wielkiej Alei Lipowej) Podobnie jak w przypadku realizowanego obecnie Projektu „Zostań Mecenasem Parku Oliwskiego” POSZUKIWANIE PRZEZ MIASTO INNYCH ZRÓDEŁ FINANSOWANIA REALIZACJI TEJ INWESTYCJI. m. in. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Stan obecny - Fot. ZDiZ Wizualizacja - ZDiZ 2016-12-01 Dział Rozwoju Przestrzeni Publicznej Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku 10

WIELKA ALEJA LIPOWA AKTUALNIE Rozpoczęto przygotowania do wykonania dokumentacji projektowej Aktualnie w ZDiZ rozpoczął prace polegające na aktualizacji koncepcji rewaloryzacji Alei z 2007r. Poszukiwanie możliwych źródeł z których pochodzić będą lipy holenderskie (gwarantowana dostawa drzew w ciągu kilku lat. W chwili obecnej trwa usuwanie 28 sztuk martwych lip Wielkiej Alei, wytypowanych w ramach corocznego przeglądu dendrologicznego stanu żywotności drzew. Drzewa te stanowią na dzień dzisiejszy zagrożenie dla ludzi i sprzętu na ruchliwej arterii jaką jest Aleja Zwycięstwa. Prace odbywają się za zgodą Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Fot. ZDiZ 2016-12-01 Dział Rozwoju Przestrzeni Publicznej Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku 11

WIELKA ALEJA LIPOWA WIZUALIZACJA 2016-12-01 Fot. ZDiZ Wizualizacja do „Koncepcji Rewaloryzacji Wielkiej Alei Lipowej” autor: Pracownia Architektury Krajobrazu „BD PROJEKT” 2016-12-01 Dział Rozwoju Przestrzeni Publicznej Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku 12

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 2016-12-01 Dział Rozwoju Przestrzeni Publicznej Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku 13