KOD GENETYCZNY I JEGO CECHY

KOD

Kod genetyczny Co to jest kod genetyczny? Cechy kodu genetycznego. Jak rozszyfrowano kod genetyczny?

Kod genetyczny Kod genetyczny to zespół reguł, według których informacja genetyczna tłumaczona jest z języka nukleotydów na sekwencję aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym. To sposób odczytu informacji genetycznej zawartej w kwasie nukleinowym (DNA lub RNA) – w postaci sekwencji nukleotydów. Sekwencja ta decyduje o ułożeniu aminokwasów w łańcuchu białkowym.

Kod genetyczny jest trójkowy Aminokwas kodowany jest przez trzy, leżące obok siebie nukleotydy. Taka trójka nukleotydów zwana jest tripletem lub kodonem. Aby kodony mogły opisywać aminokwasy, muszą zostać przepisane na mRNA.

Korzystając z tabeli kodu genetycznego określ jakie aminokwasy kodowane są przez kodony: CGC GCA UCG ACG

Kod genetyczny jest jednoznaczny Każdy kodon koduje jeden, zawsze ten sam, aminokwas, np. kodon CCU koduje wyłącznie prolinę.

Kod genetyczny jest bezprzecinkowy Między kodonami nie ma przerw (nie są one niczym oddzielone). Kolejne trójki odczytywane są jedna za drugą. Nie istnieją nukleotydy, które spełniałyby rolę znaku przestankowego i oddzielały kodony.

Kod genetyczny jest niezachodzący Każdy nukleotyd wchodzi w skład tylko jednego kodonu. Kodony leżą jeden za drugim i nie mają ze sobą żadnych elementów wspólnych. Ten sam nukleotyd jest składnikiem tylko jednego kodonu i nie wchodzi w skład sąsiadujących trójek.

Kod genetyczny jest zdegenerowany Jeden aminokwas może być kodowany przez kilka kodonów, np. trójki UAU, UAC kodują …., kodony AGU, AGC, AGA,CGA, CGG kodują… Jakie aminokwasy kodują trójki: UAA (zwany ochre), UAG (amber) i UGA (opal) i kodon AUG? to kodony „STOP”, czyli sygnały końca translacji; nie kodują one aminokwasów (są to tzw. kodony nonsensowne). Kodon AUG koduje metioninę; jest to też kodon "START", czyli rozpoczynający translację.

Kod genetyczny jest uniwersalny Budowa kodu genetycznego u prawie wszystkich organizmów jest oparta na tych samych zasadach. U wszystkich organizmów występuje ten sam kod genetyczny.

Jak rozszyfrowano kod genetyczny? Rozszyfrowanie zasad kodowania przez naukowców: R.W. Holleya, H.G. Khorane, H. Matthaei, M.W. Nirenberga doprowadziło w latach 1961 – 1966 do poznania kodu genetycznego, za co w 1968 Marshall Nirenberg, Robert William Holley i Har Gobind Khorana otrzymali Nagrodę Nobla za rozpracowanie kodu genetycznego i odkrycie jego roli w syntezie białek.

Zadanie 1. Pewne białko A jest kodowane przez 243 triplety (kodony), a białko B – przez 243 nukleotydy. Podaj, która cząsteczka białka (A czy B) będzie zbudowana z większej liczby aminokwasów. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.

białko A będzie zawierało więcej aminokwasów niż B , ponieważ 243 triplety kodują 243 aminokwasy, a 243 nukleotydy 81 aminokwasów, większa będzie cząsteczka białka A, ponieważ białko A zawiera 243 aminokwasy, a białko B – 81 aminokwasów , większa będzie cząsteczka białka A, gdyż wbudowanie jednego aminokwasu w cząsteczkę białka koduje jeden triplet/ kodon, a nie nukleotyd.

Zadanie 2. Według najnowszych badań, w co najmniej 16 organizmach z oddzielnych gałęzi ewolucyjnych kodonom są przypisane aminokwasy inne niż standardowo. Wiele gatunków glonu Acetabularia odczytuje kodony UAG i UAA, powszechnie oznaczające „stop”, jako glicynę. Kodon CUG, który normalnie oznacza leucynę, w komórkach grzybów z rodzaju Candida jest tłumaczony jako seryna. Podaj cechę kodu genetycznego, od której odstępstwa zostały przedstawione w tekście.