Sztuka starożytnej Grecji

Spis treści ARCHITEKTURA ...................................... RZEŹBA ....................................................... MALARSTWO..............................................

Właściwa sztuka starożytnej Grecji powstała między XI w. a I w. p.n.e. Okres XI - X w. p.n.e. to faza przejściowa do sztuki archaicznej (IX - połowa VI w. p.n.e.). Styl archaiczny (VI w. p.n.e): to rozwój rzeźby szkoły egineckiej i dwuch stylów (dorycki - surowy i joński o bardziej miękkim modelunku), oraz malarstwa wazowego czarnofigurowego i rzemiosła artystycznego. Okres klasyczny (V-IV w. p.n.e.): rozwinęła się rzeźba oddająca ruch (Myron Dyskobol), monumentalny majestat (posągi Zeusa i Ateny Fidiasza), rzeźba figuralna w brązie (Woźnica delficki, Tyranobójcy). Monumentalne (monumentalizm) malarstwo ścienne (Polignot, Mikon). Rozwój wazowego malarstwa czerwonofigurowego (styl swobodny). Ateny pod rządami Peryklesa stają się głównym ośrodkiem sztuki greckiej, gdzie działali najwybitniejsi twórcy: Fidiasz, Iktinos, Mnesikles, Apollodoros z Aten. Dokonała się synteza porządków doryckiego i jońskiego, pojawiła się głowica koryncka (koryncki porządek), powstały nowe typy budowli (buleuterion, teatr, odeon, gimnazjon). Poliklet opracował kanon postaci ludzkiej (Doryforos) i zastosował kontrapost. Urbanistyka stworzyła nową wizję miasta (Hippodamos z Miletu). Pod koniec okresu (koniec V w. p.n.e.) wyróżnić można tzw. styl mokrych szat (Nike zawiązująca sandał, Pajonios Nike). Pojawia się akt kobiecy, miękki modelunek postaci, inne proporcje ciała. Zapowiada to narodziny nowego stylu (najwięksi twórcy: Praksyteles, Skopas, Leochares, Lizyp). Okres hellenizmu (330 - 30 p.n.e.): rzeźba o wysokim poziomie łączyła umiejętności techniczne z kontrapostem, ruchem i naturalizmem. Okres rzymski to ostatnia faza sztuki greckiej. Nie przyniosła ona większych osiągnięć (wyjątek portret rzymski), ale pozwoliła na upowszechnienie osiągnięć sztuki greckiej w całym basenie Morza Śródziemnego i krajach ościennych.

Architektura starożytnej Grecji

Budowlami dla Greków najważniejszymi były świątynie. Wznosiły się na podmurowaniu o prostokątnym kształcie. Ozdabiała je kolumnada biegnąca dookoła jednym albo dwoma szeregami. Pomiędzy kolumnami znajdowało się pomieszczenie zwane cellą, gdzie zazwyczaj mięścił się posąg bóstwa. Nad cellą leżał poziomo strop z kamiennych belek. Końce belek tworzyły fryz. Z przodu i z tyłu świątyni, pomiędzy fryzem a dachem tworzyły się trójkątne tympanony wypełnione kompozycją rzeźbiarską. Budowle te charakteryzowały się równowagą i harmonia wszystkich elementów. PARTENON świątynia Ateny na Akropolu w Atenach

Partenon - plan i przekrój

W architekturze starożytnej Grecji występowały trzy podstawowe porządki: Dorycki porządek architektoniczny Joński porządek architektoniczny Koryncki porządek architektoniczny

Dorycki porządek architektoniczny w którym kolumna (trzon wraz z głowicą) wsparta była bezpośrednio (bez bazy) na stylobacie. Trzon, zwężający się ku górze, posiadał w połowie lub 2/3 wybrzuszenie oraz był pokryty równoległymi żłobkami (kanelurami). Głowica przybierała kształt poduszki, w górnej części posiadała kwadratową płytę (abacus).

Joński porządek architektoniczny odznacza się lekkością i smukłością proporcji oraz dużą liczbą elementów zdobniczych. Kolumny mają profilowaną bazę, gęsto kanelowny (żłobkowany ) trzon oraz głowicę z kimationem i wolutami (ślimacznicami).

Koryncki porządek architektoniczny ukształtował się najpóźniej i różnił się od stylu jońskiego odmienną proporcją kolumny(smuklejsza) i dekoracją głowicy. Głowica koryncka składała się z trzonu kalatosu ("koszyk") okolonego dwoma rzędami liści akantu. O górną część kalatosu opierały się 4 woluty, na których spoczywał abakus. Między dużymi wolutami znajdowały się mniejsze, a z nich wyrastała palmeta.

Oprócz świątyń Grecy budowali także domy, teatry, stadiony, biblioteki, gymnazjony. Pierwsze biblioteki greckie

Teatry Greckie

Rzeźba starożytnej Grecji

Początki rzeźby greckiej sięgają IX wieku p. n. e Początki rzeźby greckiej sięgają IX wieku p.n.e. Do najstarszych dzieł należą niewielkie figurki o uproszczonych kształtach. Pierwsze figury człowieka powstały w VI wieku p.n.e., w okresie archaicznym. Należy do nich Kuros z wyspy Melos Najdoskonalsze dzieła powstały w czasach Peryklesa, w V wieku p.n.e. Okres ten nazywamy klasycznym lub okresem doskonałości. W tym czasie tworzyło wielu rzeźbiarzy, których dzieła ukazują prawdziwy wygląd człowieka, rzeczywisty kształt jego ciała zarówno w stanie spoczynku, jak i w ruchu. Poliklet (ok. 450-415 p.n.e.), rzeźbiarz grecki, jeden z najwybitniejszych kontynuatorów tradycji doryckiej. Opracował matematyczny kanon proporcji ciała ludzkiego. Stosował również w swoich dziełach zasadę kontrapostu, (układ ciała w rzeźbie greckiej polegający na oparciu ciężaru ciała na jednej nodze, zrównoważeniu nachyleniem tułowia i ugięciem drugiej nogi. Stosowany w celu wzbogacenia kompozycji, uniknięcia frontalizmu.

Najsłynniejsi rzeźbiarze w Starożytnej Grecji: Poliklet Myron Fidiasz

Poliklet (ok. 450-415 p.n.e.), rzeźbiarz grecki, jeden z najwybitniejszych kontynuatorów tradycji doryckiej. Działał w Olimpii, Atenach, Argos. Zdobył sławę mistrzowskim opanowaniem techniki brązu i niezrównanym przedstawieniem aktu męskiego (głównie atletów). Opracował matematyczny kanon proporcji ciała ludzkiego obowiązujący do czasów Lizypa. Główne dzieła: Amazonka (ok. 430 p.n.e.), Diadumenos (ok. 420 p.n.e.). Poliklet wypracował zasady kontrapostu.

Doryforos Amazonka Diadumenos

Myron (V w. p.n.e.), najwybitniejszy rzeźbiarz grecki stylu surowego. Działał na Sycylii, Eginie, Samos, w Jonii, Beocji i Attyce (ok. 480-445 p.n.e.). Był mistrzem odlewu w brązie. Na podstawie rzymskich kopii zrekonstruowano 2 zaginione kompozycje Myrona: Dyskobola i grupę Atena z Marsjaszem. Był twórcą rzeźb zwycięzców olimpijskich. W starożytności największą sławą cieszyła się jego brązowa rzeźba Jałówka, stojąca na ateńskim Akropolu. Po zdobyciu Grecji przez Rzymian większość dzieł Myrona wywieziono do Rzymu.

Dyskobol Atena i Marsjasz

Fidiasz (ok. 490 p.n.e. - ok. 420 p.n.e.) – rzeźbiarz grecki, uważany za najwybitniejszego przedstawiciela greckiej rzeźby starożytnej okresu klasycznego. Syn Charmidesa z Aten, uczeń Hageladesa z Aten i Hegiasa z Argos. Przyjaciel i doradca Peryklesa. Kierował pracami rzeźbiarskimi na Akropolu ateńskim (447 p.n.e. - 432 p.n.e.); później działał w Olimpii. Wywarł decydujący wpływ na rozwój greckiej rzeźby monumentalnej.

Atena Partenos Atena Lemnios Zeus Olimpijski

W poczet wielkich artystów greckich zaliczamy również Lizypa i Praksytelesa. Wiele osiągnięć rzeźbiarzy greckich było stosowanych także w sztuce nowożytnej. Herakles autorstwa Lizypa Afrodyta z Knidos Praksytelesa

Malarstwo starożytnej Grecji

Grecja zasłynęła malarstwem wazowym, wykonywanym na wazach (naczyniach ceramicznych toczonych z gliny i wypalanych w specjalnych piecach). Naczynia te miały zróżnicowane kształty, a posługiwano się nimi zarówno w gospodarstwie domowym, jak i podczas obrządków religijnych i pogrzebowych. wszystkie zdobione były piękną dekoracją malarską. Czarnofigurowe malarstwo, ceramika stylu czarnofigurowego, technika zdobienia ceramiki stosowana w Grecji w epoce archaicznej (około 620-530 p.n.e.), głównie w Attyce i Chalkis. Charakteryzuje ją umieszczana na czerwonym tle czarna dekoracja figuralna z białymi, purpurowo-fioletowymi i brązowymi szczegółami. Około 525 p.n.e. technikę czarnofigurowego malarstwa wyparła technika czerwonofigurowego malarstwa. Charakteryzowała się odwrotnym niż w malarstwie czarnofigurowym schematem kompozycji, tzn. na czarnym tle umieszczano czerwone figury. Czarne tło uzyskiwano malując fragmenty naczynia glinką zmieniającą kolor w czasie wypalania. Dekoracja figuralna miała kolor wypalonej gliny.

Wspaniali twórcy greccy stworzyli dzieła, które stały się natchnieniem inspirującym działalność wielu pokoleń twórców.

BIBLIOGRAFIA: http://edu.oeiizk.waw.pl/~sp172b_14/tajemnice_sztuki/grecja.html http://portalwiedzy.onet.pl http://pl.wikipedia.org