WPŁYW ODRUCHÓW PIERWOTNYCH NA ROZWÓJ RUCHOWY MAŁEGO DZIECKA Mgr Katarzyna Bogacz – terapeuta NDT BOBAth i bobath baby Nauczyciel – fizjoterapeuta w Publicznym Przedszkolu nr 4 z Oddziałami Integracyjnym we Wieluniu, fizjoterapeuta w Ośrodku Rehabilitacyjno Adaptacyjnym Stowarzyszenia „Tacy Sami” we Wieluniu Konferencja 27.04. 2017

Odruchy pierwotne, niemowlęce - dziecięce odruchy fizjologicznie pojawiające się w okresie rozwojowym, których nieobecność lub przetrwanie może świadczyć o patologii. Odruchy pierwotne powinny wygasnąć do 6 miesiąca życia dziecka, a sterowanie aktywnością ruchową przejmują wyższe struktury nerwowe. Odruchy pierwotne stanowią fundament dla dalszego rozwoju. Są one bazą do późniejszych odruchów posturalnych.

Odruch Moro Zanika 3-4 miesiąc życia.

Wpływ odruchu Moro na rozwój Wspomaga on zaczerpnięcie „ pierwszego oddechu” w momencie narodzin. W pierwszych miesiącach życia dziecka jego zadaniem jest zaalarmowanie otoczenia, przywołanie pomocy – funkcja obronna, ratunkowa Pierwsza reakcja odruchowa na utratę równowagi w leżeniu. Wdrażanie pierwszych ruchów w stawach barkowych, uruchomienie łopatki Wdrożenie naprzemiennej pracy dłoni – otwieranie i zamykanie Przygotowanie kk. górnych do pracy w linii środkowej.

Skutki przetrwałego odruchu Moro Nadpobudliwość i nadwrażliwość na bodźce, np. na światło, głośne miejsca (ulica). Dziecko jest stale pobudzone, cały czas w gotowości, nadpobudliwe, bojaźliwe. Utrudnione utrzymywanie przedmiotów w fazie odwiedzenia rąk (puszczanie sztućców, kredek) i kontrola chwytu w fazie przywiedzenia- upuszczanie przedmiotów pod wpływem intensywnego bodźca. Utrudniony rozwój chwytu i manipulacji. Trudności z zamalowywaniem konturu, z pisaniem - jeśli zaistnieje bodziec wywołujący odruch

Trudności w utrzymaniu równowagi w pozycjach wysokich podczas bodźca wywołującego bodziec. Według terapeutów SI odruch Moro wywiera ogólny wpływ na rozwój emocjonalny dziecka oraz kształtowanie się osobowości.

Odruch dłoniowo-chwytny Zanika w 2-3 miesiącu życia dziecka

Wpływ odruchu chwytnego na rozwój Przygotowanie ręki do funkcji chwytnej

Skutki przetrwałego odruchu chwytnego dłoni Nadmierne napięcie mięśni dłoni, hamuje rozwój samodzielnych ruchów kciuka i palców. Utrudniony jest podpór na otwartej dłoni konieczny do pozycji czworaczej czy podporu bokiem. Trudności w celowym otwieraniu dłoni – trzymanie i upuszczanie przedmiotów. Trudności w funkcjach grafomotorycznych np. utrudniona zmiana kredek. Trudności w rozwoju chwytów precyzyjnych opuszkowego i szczypcowego.

Asymetryczny toniczny odruch szyi tzw. ATOS Zanika w 5 miesiącu życia dziecka

Wpływ odruchu ATOS na rozwój Oddzielenie od siebie pracy lewej i prawej strony ciała, w tym kończyn. Różnicowanie pracy ręki lewej i prawej w zakresie zamykania i otwierania. Nauka skracania i wydłużania boków konieczne do wykonania obrotów, różnicuje napięcie zginaczy i prostowników kończyn lewej i prawej strony ciała. Ułatwia początki umiejętności sięgania do przedmiotu. Trening patrzenia i rozwoju koordynacji wzrokowo- ruchowej.

Skutki przetrwałego odruchu ATOS Utrudnione osiągnięcie linii środkowej ciała i przekraczanie linii środkowej np. podczas czynności samoobsługowych zapinanie guzików. Utrudniona praca oburęczna przy aktywności skrętnej głowy np. w podporze przy równoczesnym ruchu głowy – uginanie się k. górnej po stronie potylicznej. Brak możliwości czworakowania przy równoczesnym skręcie głowy. Zaburzone zrównoważenie napięcia między lewą i prawą stroną ciała. Asymetria tułowia, skolioza szczególnie w przetrwałym ATOS jednostronnym. Utrudnione pisanie i czytanie z tablicy i w zeszycie - zaburzona praca oczu  i wodzenie wzrokiem w linii poziomej ( przekraczanie płynne linii środkowej)

Brak lub utrudniona aktywność krzyżowania linii w X. Rysunki zapełnione tylko z prawej lub lewej strony kartki. Problem z ustaleniem ręki dominującej może powodować nie wykształcenie się dominacji stron – nieustalona lub skrzyżowana lateralizacja. Przyjmowanie nieprawidłowej postawy podczas pisania (ustawianie się bokiem do blatu, lub przechylanie na stronę potyliczną) ustawianie kartki pod kątem. Zaburzona równowaga dziecka uczącego się chodzić, głównie przy ruchach głowy. Problemy z nauką: jazdy na rowerze, na rolkach, pływania żabką, jazdy samochodem i wielu innych umiejętności.