JPOK – Jaskra pierwotna otwartego kąta rola lekarza POZ Dr n. med. Barbara Polaczek-Krupa

Społeczna skala problemu JASKRA Statystyki jaskrowe. Społeczna skala problemu JASKRA 18-20% niewidomych w Polsce to osoby, które utraciły wzrok z powodu jaskry (1). JPOK (jaskra pierwotna otwartego kąta) jest najczęstszą przyczyną ślepoty w naszym kraju 50% chorych na jaskrę nie jest świadoma swojej choroby (2) 90% przypadków przebiega bezobjawowo przez dłuższy czas (1) 90% przypadków jest diagnozowanych przypadkowo, przy okazji obowiązkowych badań pracowniczych lub podczas doboru okularów (2) 70% przypadków jest wykrywanych zbyt późno (2) 85% przypadków utraty wzroku można by zapobiec (3) … (1) Dane Polskiego Związku Niewidomych; (2) Dane Polskiego Towarzystwa Okulistycznego (PTO); (3) Wg WHO

a (szara) rzeczywistość JASKRA Statystyki jaskrowe a (szara) rzeczywistość JASKRA Wg statystyk ogólnych PTO* w Polsce na jaskrę choruje ok. 800 tys. osób -> 2% populacji 125 tys. 378 tys. 297 tys. Źródło: PTO

Niska wykrywalność (1) JASKRA JASKRA jaskra nie boli Szacuje się, że blisko połowa przypadków jaskry nie jest zdiagnozowana jaskra nie boli jaskra nie pogarsza widzenia aż do późnych stadiów Polacy są niechętni badaniom profilaktycznym Źródło: PTO Źródło: Badania PBS DGA dla TEVA mar-kwi 2007.

Niska wykrywalność (2) JASKRA JASKRA ponadto panuje mylny pogląd, że jaskra dotyczy tylko osób starszych. W Polsce jest ponad 15 tys. chorych przed 30 r.ż. i blisko 60 tys. przed 50 r.ż. Choć rzeczywiście zachorowalność rośnie gwałtownie po 40 r.ż. Prezentowane dane dotyczą zdiagnozowanych przypadków jaskry. Źródło: PTO

Jaskry Pierwotnej Otwartego Kąta JASKRA Definicja Jaskry Pierwotnej Otwartego Kąta JASKRA Jaskra pierwotna otwartego kąta (JPOK) to postępujący zanik nerwu wzrokowego, prowadzący do całkowitej i nieodwracalnej ślepoty w wyniku bardzo powolnej utraty poszczególnych włókien nerwu wzrokowego. Powoduje to zaniki w polu widzenia. Utraconego pola widzenia nie można już nigdy przywrócić. Ubytki w polu widzenia pojawiają się najpierw obwodowo, dlatego przez długi czas mogą być nie zauważone, a ostrość wzroku może być prawidłowa do końca choroby.

Jak widzi ludzkie oko (1) JASKRA Jak widzi ludzkie oko (1) JASKRA Człowiek widzi ostro jedynie w 5-10º centralnego widzenia (widzenie lunetowe) Jak to jest w ogóle możliwe, że osoba chora nie wie, że ma jaskrę? Ludzkie oko widzi „lunetowo”, pełną ostrość osiągając w centralnych 10°. W przebiegu większości typów tej choroby uszkodzenie nerwu następuje bardzo powoli i rozpoczyna się od obwodowych części pola widzenia, które nie biorą bezpośredniego udziału w ostrości widzenia. Dopiero w końcowej fazie choroby uszkodzenie obejmuje zasięgiem centrum, powodując odczucie nagłej utraty widzenia. Źródło: Przemysław Biecek, Odkrywać! Ujawniać! Objaśniać! Zbiór esejów o sztuce przedstawiania danych

Jak widzi ludzkie oko (2) JASKRA Jak widzi ludzkie oko JASKRA Jak widzi ludzkie oko (2) Źródło: Przemysław Biecek, Odkrywać! Ujawniać! Objaśniać! Zbiór esejów o sztuce przedstawiania danych

Progresja ubytków jaskrowych w polu widzenia JASKRA Progresja ubytków jaskrowych w polu widzenia JASKRA Do końca choroby widzenie centralne może być zachowane. Mroczki paracentralne Zawężenie od nosa Mroczki łukowate Ubytek w nosowej części pola widzenia Rozszerzanie się ubytku Widzenie centralne i wyspa skroniowa Źródło: Jacek J. Kanski, Okulistyka Kliniczna, 1997

Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe JASKRA Przyczyny jaskry (1) Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe JASKRA Źródło: Atlasy Mardeno, Okulistyka 2013 Wysokie ciśnienie uciska na nerw wzrokowy

Zaburzenie krążenia krwi w oku JASKRA Przyczyny jaskry (2) Zaburzenie krążenia krwi w oku JASKRA Źródło: Atlasy Mardeno, Okulistyka 2013 Niedotlenienie nerwu wzrokowego

Badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego Badanie ostrości wzroku JASKRA Badanie okulistyczne Wywiad Badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego Badanie ostrości wzroku Badanie przedniego odcinka oka Ocena szerokości kąta komory przedniej Ocena dna oka i tarczy nerwu wzrokowego

Ocena tarczy n. II – oftalmoskopia JASKRA Ocena tarczy n. II – oftalmoskopia Cechy uszkodzenia jaskrowego tarczy nerwu wzrokowego Uogólnione powiększenie zagłębienia cup/disc Ogniskowe poszerzenie wnęki w wymiarze pionowym Lokalny ubytek pierścienia nerwowo-siatkówkowego Bagnetowate ugięcie naczyń na brzegu tarczy Donosowe przemieszczenie wnęki naczyniowej Krwotoczki natarczowe Asymetria zagłębienia pomiędzy oczami powyżej 0,2 Zanik okołotarczowy Źródło: Materiały własne

JASKRA JASKRA Zagłębienie w tarczy nerwu W jaskrze dochodzi do powstania charakterystycznego zagłębienia w tarczy nerwu wzrokowego. Wynika ono z zaniku włókien nerwowych i tkanki glejowej podporowej. Źródło: Atlasy Mardeno, Okulistyka 2013

Techniki laserowe w diagnostyce. Na czym polega ich użyteczność ZŁOTY STANDARD JASKRA Techniki laserowe w diagnostyce. Na czym polega ich użyteczność Pozwalają na postawienie rozpoznania Dają ilościowe pomiary tkanki nerwowej Umożliwiają odniesienie wyników badań do normatywnej bazy danych Umożliwiają ocenę progresji zmian i ustalenie związanego z nią ciśnienia docelowego i sposobu leczenia Źródło: Materiały własne

Współczesna diagnostyka jaskry pierwotnej otwartego kąta ZŁOTY STANDARD JASKRA Współczesna diagnostyka jaskry pierwotnej otwartego kąta 1. Ocena tarczy nerwu wzrokowego HRT – tomografia komputerowa siatkówki 1 2. Ocena warstwy włókien nerwowych siatkówki GDx – skaningowa laserowa polarymetria 2 3. Ocena warstwy komórek zwojowych GCL – tomografia warstwy komórek zwojowych 3 4. Ocena nerwu wzrokowego i włókien nerwowych OCT – optyczna koherentna tomografia 4 5. Ocena pola widzenia FDT – technologia zdwojonej częstotliwości 5

Diagnostyka w jaskrze – badania (1) JASKRA Diagnostyka w jaskrze – badania (1) JASKRA Źródło: Materiały własne

Diagnostyka w jaskrze – badania (2) JASKRA Diagnostyka w jaskrze – badania (2) JASKRA Pacjent lat 66 Źródło: Materiały własne

JASKRA Rokowanie JASKRA Jaskra jest chorobą o przebiegu postępującym prowadzącym do całkowitej i nieodwracalnej ślepoty Wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia znacząco zmniejsza ryzyko utraty widzenia Jedyną formą profilaktyki w jaskrze są regularnie wykonywane badania

4 rzeczy do zapamiętania JASKRA Jaskra – podsumowanie 4 rzeczy do zapamiętania JASKRA Jaskra jest przede wszystkim dlatego groźna, że w większości przypadków do późnych stadiów nie daje żadnych objawów. Jedyną naprawdę skuteczną formą walki z jaskrą jest profilaktyka. Jedyną skuteczną profilaktyką są badania specjalistyczne. Badania te muszą być przeprowadzane w dobrostanie.

Czynniki ryzyka rozwoju jaskry JASKRA Czynniki ryzyka rozwoju jaskry JASKRA   Występowanie jaskry w rodzinie Migreny obecnie i w przeszłości Wiek powyżej 35 roku życia Niskie ciśnienie tętnicze krwi Marznące ręce i stopy Słabe radzenie sobie ze stresem Krótkowzroczność

Dr n. med. Barbara Polaczek-Krupa Dziękuję za uwagę Dr n. med. Barbara Polaczek-Krupa