Współczesne kierunki polityki społecznej 9. POLITYKA DEMOGRAFICZNA

Definicje Demografia: dyscyplina naukowa, która podejmuje badania zjawisk ludnościowych, zmierzające do wykrycia prawidłowości, którym te zjawiska podlegają. Przedmiotem demografii jest populacja, tj. cała ludność zamieszkująca określoną jednostkę terytorialną. Przedmiot badań: stan i zmiany w liczbie ludności (świata, państwa, regionu lub jakiejkolwiek jednostki administracyjnej czy geograficznego podziału terytorium) struktura ludnościowa według płci, wieku i niektórych cech społecznych (np. stanu cywilnego) ruch naturalny (małżeństwa, rozwody, urodzenia i zgony) ruch wędrówkowy (emigracja, imigracja, migracje wahadłowe)   Polityka demograficzna — sterowanie zjawiskami i procesami demograficznymi, rozwiązywanie problemów demograficznych.

Problemy i wyzwania Spadek liczby ludności Starzenie się ludności ujemny przyrost naturalny emigracja Starzenie się ludności

Dynamika ludności Źródło: Eurostat.

Przyrost/Ubytek rzeczywisty w krajach Unii Europejskiej w 2015 r. Źródło: Rocznik Demograficzny 2016, GUS, Warszawa 2016.

Urodzenia i zgony w Polsce Źródło: Rocznik Demograficzny 2016, GUS, Warszawa 2016.

Przyrost naturalny (na 1000 ludności)

Przyrost naturalny w Europie (2014 r.) Źródło: Eurostat.

Przyrost naturalny na świecie

Migracje zagraniczne w Polsce Źródło: Rocznik Demograficzny 2016, GUS, Warszawa 2016.

Różnica w strukturze wieku ludności Polski: 2010 r Różnica w strukturze wieku ludności Polski: 2010 r. a projekcja dla 2035 r Źródło: S. Kluza, Polityka demograficzna, w: T. Dołęgowski (red.), Przewodnik po moralnym kapitalizmie, Centrum Myśli Jana Pawła II w Warszawie, Warszawa 2015.

Rodzina Definicja: podstawowa, pierwotna, mała grupa społeczna składająca się z rodziców, ich dzieci (także adoptowanych) i krewnych. Rodziców łączy więź małżeńska, rodziców z dziećmi – rodzicielska. Rodzina biologiczna Rodzina pełna  Rodzina niepełna Rodzina zrekonstruowana Rodzina nuklearna Rodzina rozszerzona (poszerzona)  GUS (6 szt.): małżeństwa bez dzieci małżeństwa posiadające dzieci partnerzy bez dzieci partnerzy posiadający dzieci samotna matka z dziećmi samotny ojciec z dziećmi

Polityka rodzinna Działania rządu na rzecz dzieci i ich rodzin, których celem jest wywarcie wpływu na sytuację rodzin posiadających dzieci lub poszczególnych osób w ich rolach rodzinnych.

Przemiany rodziny współczesnej rozwój możliwości edukacyjnych kobiet, aktywizacja zawodowa konflikt ról płci w relacjach rodzinnych zmiany w procesie reprodukcji ludności upowszechnienie indywidualizmu konflikt między indywidualną samorealizacją a potrzebą trwałych związków charakter powiązań między państwem, rynkiem i rodziną w zaspokajaniu potrzeb jednostki

Dzietność 1/3 Źródło: Eurostat.

Dzietność 2/3 Źródło: Eurostat.

Dzietność 3/3

Działania na rzecz rodziny w Polsce Pieniężne świadczenia społeczne Instrumenty godzenia obowiązków zawodowych i rodzinnych Ulgi finansowe Usługi społeczne

Migracje ludności - definicje Wędrówki albo ruch mechaniczny (fizyczny) ludności; element i podstawowa (obok cyrkulacji) forma mobilności przestrzennej; oznaczają przemieszczenia terytorialne związane ze względnie trwałą zmianą miejsca zamieszkania. Imigracja: rodzaj ruchu wędrówkowego ludności; napływ ludności na dane terytorium, zwykle — terytorium państwa; potocznie przybycie do kraju w celu osiedlenia się lub długotrwałego pobytu. Także grupa ludzi osiadła w obcym kraju w wyniku tego ruchu; imigracja jest końcowym momentem procesu, którego początek stanowi emigracja i dlatego oba te zjawiska rozpatruje się zwykle łącznie. Emigracja: wychodźstwo, ruch wędrówkowy (odpływ) ludności poza granice określonego terytorium; także zbiorowość ludzi objęta tym ruchem; potocznie przez emigrację rozumie się opuszczenie kraju na stałe; za emigrację uważa się też opuszczenie swego miejsca bytowania na czas określony, gdy celem przybycia do innego miejsca jest praca zarobkowa.

Klasyfikacje migracji Wg kryterium przekraczani granic państwa migracje wewnętrzne migracje zagraniczne (zewnętrzne) Wg kryterium czasu wahadłowe czasowe definitywne Wg kryterium celu: ekonomiczna (zarobkowa) edukacyjna z przyczyn rodzinnych i osobistych polityczna religijna Dobrowolna / przymusowa

Czynniki wypychające i przyciągające Źródło: J. Balicki, Imigranci i uchodźcy w Unii Europejskiej. Humanizacja polityki imigracyjnej i azylowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2012

Model Value Expectancy Zamożność Status Komfort Stymulacja Autonomia Afiliacja Moralność

Migracje na pobyt stały (2014 r.)

Wyjazdy na pobyt czasowy pow. 3 mies. Kraj przebywania Liczba emigrantów w tys.   2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ogółem 1 000 1 450 1 950 2 270 2 210 2 100 2 000 2 060 2130 2 196 2 320 2 397 Europa 770 1 200 1 610 1 925 1 887 1 765 1 685 1 754 1816 1 891 2 098 Unia Europejska (27 krajów) 750 1 170 1 550 1 860 1 820 1 690 1 607 1 670 1720 1789 1901 1983 w tym: Austria 15 25 34 39 40 36 29 28 31 Belgia 13 21 33 45 47 48 49 52 Cypr 4 3 2 1 Czechy 8 10 9 7 Dania 17 19 20 23 30 Finlandia 0,4 0,7 Francja 44 55 56 60 62 63 64 Grecja 16 14 12 Holandia 43 98 108 92 95 97 103 109 112 Hiszpania 26 37 80 83 84 32 Irlandia 76 120 200 180 140 133 118 115 113 111 Niemcy 385 430 450 490 465 440 470 500 560 614 655 Portugalia 0,5 0,6 Szwecja 11 27 38 46 Wielka Brytania 150 340 580 690 650 595 625 637 642 685 720 Włochy 59 70 85 87 88 94 96 Kraje spoza Unii Europejskiej 65 67 75 78 102 Norwegia 50 71 79 Źródło: Migracje zagraniczne ludności. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, GUS, Warszawa 2013.

Kierunki emigracji z Polski Źródło: Migracje zagraniczne ludności. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, GUS, Warszawa 2013.

Przyczyny emigracji Źródło: Migracje zagraniczne ludności. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, GUS, Warszawa 2013.

Kierunki imigracji Źródło: Migracje zagraniczne ludności. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, GUS, Warszawa 2013.

Narodowość imigrantów w Polsce Źródło: Migracje zagraniczne ludności. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, GUS, Warszawa 2013.

Przyczyny imigracji Źródło: Migracje zagraniczne ludności. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, GUS, Warszawa 2013.