Rodzinna szansa na sukces Jak wspierać dziecko w procesie rozwoju zawodowego?

Rozwój zawodowy człowieka Skuteczna pomoc dziecku w rozpoznawaniu predyspozycji, zainteresowań i możliwości oraz wspieranie go w planowaniu ścieżki kariery wymaga od rodzica uwagi i troski na każdym etapie rozwoju dziecka.

Etapy rozwoju zawodowego wg Donalda Supera 1. Stadium wzrostu - od narodzin do 14-15 roku życia. Jest to okres charakteryzujący się rozwojem uzdolnień, postaw, zainteresowań i potrzeb. Kształtuje się wówczas obraz samego siebie. 2. Stadium eksploracji - między 15-24 rokiem życia. Charakteryzuje się fazą prób w trakcie, których wybór zawodu krystalizuje się, ulega zawężeniu, ale jeszcze nie finalizacji. 3. Stadium stabilizacji - między 25-44 rokiem życia. Jest to okres charakteryzujący się poszerzaniem i stabilizacją doświadczenia pracy. 4. Stadium podtrzymania - 45-64 rok życia. Charakteryzuje się stałym dążeniem do poprawy sytuacji zawodowej. 5. Stadium schyłku - po 65 roku życia. Zdominowane przez decyzje dotyczące urządzenia się na emeryturze.

Stadium wzrostu (rośnięcia) Stadium fantazji-do 10 lat. Dzieci tworzą pierwsze wyobrażenia o zawodach, określają pierwsze preferencje zawodowe, np. chcą zostać w przyszłości policjantem, kierowcą, strażakiem, etc.; w swoich zabawach naśladują czynności zaobserwowane u osób dorosłych. Stadium zainteresowań-11-12 lat. Okres zmienności i różnorodności wyborów, podejmowania licznych próbnych decyzji, za którymi stoi ciekawość.

Stadium wzrostu (rośnięcia) Stadium zdolności-13-14 lat. Jednostka zaczyna coraz lepiej poznawać siebie, zastanawiać się nad tym, co potrafi robić, formułuje pierwsze wstępne wybory.

Stadium eksploracji Próbowanie-15-17 lat Młodzież dokonuje pierwszych wyborów ról zawodowych. Odnosi je do swoich zdolności, temperamentu, zainteresowań, cech charakteru, stanu zdrowia, oczekiwań co do osobistych i społecznych korzyści wynikających z danego typu pracy. Przejściowy-18-21 lat. Okres konfrontowania samego siebie z przekonaniami o rzeczywistości zawodowej. Próby-22-24 lata. Człowiek wypróbowuje pracę swojego życia.

Stadium stabilizacji Doświadczenie (25-30 rok życia) - jedna lub kilka zmian miejsc pracy, często niepowiązanych ze sobą zatrudnień. Stabilizacja (31-44 rok życia) - zabezpieczanie swego miejsca w świecie pracy, dla większości osób są to lata twórcze.

Stadium podtrzymania Stadium schyłkowe (65 rok życia i więcej) - w tym stadium powstają nowe role w związku z przechodzeniem z pozycji czynnego uczestnika procesu pracy na pozycję obserwatora - występują w nim dwa podokresy: Osłabienie (65-70 rok życia) Wycofanie się (70 rok życia i więcej).

WNIOSEK proces rozwoju zawodowego człowieka obejmuje całe życie, od dzieciństwa do późnej starości.

Co wpływa na rozwój zawodowy i decyzje zawodowe dziecka: Czynnik roli, który wiąże się z pojęciem "ja". Pierwszymi modelami ról, także roli zawodowej, są rodzice lub opiekunowie. Pojęcie "ja" jest jednym z głównych czynników w przyjęciu określonej roli zawodowej. Czynniki osobiste to uzdolnienia, zainteresowania, wartości i postawy jednostki, cała osobowość człowieka. Super wprowadza pojęcie multipotencjalności jednostki. Polega ono na tym, że dla jednostki dostępny jest nie jeden, lecz różne zawody. Mimo że każdy zawód wymaga określonego układu zdolności, zainteresowań i cech osobowości, tym niemniej układ ten jest względnie szeroki, toteż granice tolerancji doboru zawodowego są bardzo duże. Czynniki sytuacyjne. Jest to położenie społeczno - ekonomiczne rodziców, przekonania religijne, atmosfera domowa, postawa rodziców wobec dziecka, jego nauki i zawodu oraz ogólna sytuacja ekonomiczna kraju

Koncepcja Anny Roe, czyli trzy typy relacji rodzic dziecko: Emocjonalna koncentracja na dziecku, do której zaliczamy: ochranianie, czyli nadopiekuńczość, kiedy rodzice robią dla dziecka zbyt wiele, nakłaniają je do uległości i zależności, lub wymaganie, kiedy rodzice kładą nacisk na osiągnięcia dziecka. Unikanie dziecka. Albo zaniedbywanie dziecka, kiedy rodzice starają się zaspokoić potrzeby dziecka jedynie w bardzo ograniczony sposób albo odrzucenie dziecka, kiedy rodzice nie podejmują żadnych wysiłków w celu zaspokojenia potrzeb potomstwa. Akceptacja dziecka.  Albo przypadkowa, doraźna, albo kochająca.

Konsekwencje zawodowe relacji rodzic-dziecko Dzieci wychowane w relacji emocjonalnej wybierają zawody, które zapewniają uznanie innych. Dzieci funkcjonujące w relacji unikania wybierają kariery naukowe bądź zawody techniczne, związane z rzeczami. Dzieci akceptowane wybierają zawody integrujące osobiste i niepersonalne aspekty życia.

Mocne strony mojego dziecka Jakie zdolności przejawia moje dziecko? Po czym to poznaję? Wykonywanie jakich działań sprawia mojemu dziecku największą przyjemność? Czym moje dziecko interesuje się najbardziej? Które z cech mojego dziecka byłyby najbardziej przydatne w perspektywie przyszłej kariery zawodowej? Dlaczego?

Mocne strony mojego dziecka Za co moje dziecko jest najczęściej chwalone? Co wg mnie jest największym osiągnięciem mojego dziecka? Jak mogę doskonalić proces wspierania mojego dziecka?

Słabe strony mojego dziecka Jakie kwestie przychodzą mojemu dziecku z trudnością? W czym jest słabsze? Po czym to poznaję? Wykonywanie jakich działań sprawia mojemu dziecku największą trudność? Co najmniej interesuje moje dziecko? Które ze słabszych stron mojego dziecka warto rozwijać? Dlaczego? Jak mogę pomóc swojemu dziecku rozwijać słabsze strony?

Co powinieneś kształtować w swoim dziecku Wiarę we własne możliwości. Odporność na krytykę. Determinację w dążeniu do celu. Koncentrację na celu. Umiejętność wyszukiwania potrzebnych informacji i wsparcia oraz korzystania z nich. Umiejętność zarządzania czasem. Umiejętność komunikowania się z innymi. Umiejętność radzenia sobie z niepowodzeniami.

Ważna umiejętność planowania Precyzyjne określenie celu. Zapisanie planu. Uporządkowanie działań-kontrakt z samym sobą. Warunki niezbędne do realizacji celu. Osoby odpowiedzialne. Terminy wykonania działań. Co może pomóc zrealizować cel- zasoby zewnętrzne i wewnętrzne. Widoczne efekty realizacji celów. DOBRZE OKREŚLONE CELE: GŁÓWNY I SZCZEGÓŁOWE

Przykładowe ćwiczenia dotyczące planowania Postaraj się sformułować swój cel. Zapisz go. Wynotuj zasoby wewnętrzne (Twoje umiejętności, mocne strony, itp.) i zewnętrzne (wsparcie rodziny, odpowiednie informacje), które mogą ułatwić realizację celu. Określ termin (uwzględnij dodatkowy czas na okoliczności niespodziewane). Zaplanuj kolejne działania i ich termin. Określ, kogo potrzebujesz. W jaki sposób sprawdzisz, że osiągnąłeś cel? Sprawdź swoje notatki, dokonaj ew. korekty.

Podsumujmy… Wspieranie dziecka w procesie rozwoju zawodowego to nie akt jednorazowy, nie pewien rodzaj pomocy, której udzielamy w momentach przejściowych, takich jak wybór gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalnej czy studiów. To proces, który trwa cały czas, jest nieodłącznym elementem wychowania dziecka.

Zapamiętaj Towarzyszenie dziecku na każdym etapie życia, pokazywanie mu świata, wspieranie w podejmowaniu kluczowych wyborów, ale NIEDECYDOWANIE za nie, to zadanie KAŻDEGO rodzica. Ty jako Rodzic jesteś i możesz być najlepszym przyjacielem i przewodnikiem dla swojego Dziecka w największej podróży, jaką jest życie.

Apel Twojego Dziecka Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego wszystkiego, czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony. Nie bój się stanowczości. Właśnie tego potrzebuję- poczucia bezpieczeństwa. Nie bagatelizuj moich złych nawyków. Tylko ty możesz pomóc mi zwalczyć zło, póki jest to jeszcze w ogóle możliwe. Nie rób ze mnie większego dziecka, niż jestem. To sprawia, że przyjmuje postawę głupio dorosłą. Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach, jeśli nie jest to absolutnie konieczne. O wiele bardziej przejmuję się tym, co mówisz, jeśli rozmawiamy w cztery oczy. Nie wmawiaj mi, że błędy, które popełniam, są grzechem. To zagraża mojemu poczuciu wartości. Nie chroń mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest nauczyć się rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych. Nie przejmuj się za bardzo, gdy mówię, że cię nienawidzę. To nie ty jesteś moim wrogiem, lecz twoja miażdżąca przewaga. Nie rób z siebie nieskazitelnego ideału. Prawda na twój temat byłaby w przyszłości nie do zniesienia. Nie wyobrażaj sobie, iż przepraszając mnie stracisz autorytet. Za uczciwą grę umiem podziękować miłością, o jakiej nawet ci się nie śniło.

BIBLIOGRAFIA http://www.lcez.lublin.pl/pliki/Rozwoj_zawodowy_czlowieka.doc http://www.edziecko.pl/starsze_dziecko/1,79350,4465174.html http://www.poznajswiat.ecorys.pl/ http://www.sdsiz.pl/index.php/ http://vademecumtalentu.pl