CZYNNIKI SZKODLIWE I UCIĄŻLIWE W ŚRODOWISKU PRACY PROMIENIOWANIE LASEROWE

PROMIENIOWANIE LASEROWE Szkodliwe działanie promieniowania laserowego dotyczy oczu i skóry. Chodzi tutaj o przypadkowe, krótkotrwałe ekspozycje. Najbardziej zagrożone promieniowaniem laserowym są oczy. W przypadku długości fal λ od 400 do 1400 nm największym zagrożeniem jest uszkodzenie siatkówki, ponieważ promieniowanie to wnika do oka i jest ogniskowane na siatkówce. Promieniowanie z zakresu długości fali λ poniżej 400 nm i powyżej 1400nm nie wnika do wnętrza oka ale powoduje uszkodzenie rogówki oka. W odniesieniu do skóry, skutkiem działania promieniowania laserowego może być uszkodzenie tkanki (zwęglenie, oparzenie lub rumień). Innym zagrożeniem skóry jest działanie rakotwórcze na skutek absorpcji promieniowania ultrafioletowego przez DNA. Głębokość wnikania promieniowania w skórę zależy od długości fali i wynosi od kilku mikrometrów do ok. 1 cm.

PROMIENIOWANIE LASEROWE Zakres promieniowania Oko Skóra ultrafiolet C – 100 ÷ 280 nm uszkodzenie rogówki rumień, działanie kancerogenne, przyspieszone starzenie skóry ultrafiolet B – 80 ÷ 315 nm ultrafiolet A – 315 ÷ 400 nm katarakta fotochemiczna oparzenie skóry, ciemnienie pigmentu widzialne – 400 ÷ 780 nm fotochemiczne i termiczne uszkodzenie siatkówki oparzenie skóry, reakcje fotochemiczne podczerwień A – 780 ÷ 1400 nm katarakta, uszko-dzenie siatkówki oparzenie skóry podczerwień B – 1400 ÷ 3000 nm katarakta, uszko-dzenie rogówki podczerwień C – 3000 nm ÷ 1 mm

PODZIAŁ LASERÓW I URZĄDZEŃ LASEROWYCH klasa 1 – lasery całkowicie bezpieczne we właściwych warunkach użytkowania, również z przypadku stosowania przyrządów optycznych podczas patrzenia we wiązkę laserową; klasa 1M – lasery klasy 1 emitujące promieniowanie w ograniczonym zakresie długości fali od 302,5 nm do 4000 nm, które w razie wprowa-dzenia elementu optycznego w tor wiązki laserowej mogą być niebez-piecznie dla oczu; klasa 2 – lasery niecałkowicie bezpieczne, emitujące promieniowanie widzialne o długości fali w zakresie 400 do 700 nm; ochronę oczu zapewnia odruch zamknięcia powiek w razie silnego oświetlenia oczu; klasa 2M – lasery klasy 2, które w razie wprowadzenia elementu optycznego w tor wiązki laserowej mogą być niebezpieczne dla oczu; klasa 3R – lasery małego ryzyka klasa 3B – lasery niebezpieczne w każdym przypadku patrzenia we wiązkę laserową bezpośrednio padającą lub po odbiciu zwierciadlanym; klasa 4 – lasery bardzo niebezpieczne – należy chronić oczy i skórę zarówno przed promieniowaniem bezpośrednim jak i rozproszonym.

PODZIAŁ LASERÓW I URZĄDZEŃ LASEROWYCH każde urządzenie laserowe powinno być oznakowane etykietami ostrzegawczymi PIKTOGRAM – UWAGA PROMIENIOWANIE LASEROWE

PROMIENIOWANIE LASEROWE Podstawową zasadą podczas pracy z laserami jest unikanie kontaktu z promieniowaniem, a przede wszystkim nie patrzenie we wiązkę promieniowania laserowego. Przebywanie obok wiązki laserowej nie stanowi żadnego zagrożenia, jeśli zachowane są zasady bezpieczeństwa. Najważniejsze środki ochrony osobistej przed urządzeniami laserowymi: – obudowa ochronna – wszystkie urządzenia laserowe powinny mieć obudowy ochronne, a w urządzeniach klasy 3B i 4 osłony powinny być wyposażone w blokady bezpieczeństwa; – uruchamianie urządzenia kluczem (klucz elektroniczny, karta magnetyczna); – ostrzeganie przed emisją promieniowania laserowego – urządzenia laserowe klasy 3B i 4 powinny być wyposażone w system ostrzegawczy dający sygnał świetlny lub dźwiękowy, gdy laser emituje promieniowanie; – tłumik wiązki laserowej – urządzenia laserowe klasy 3B i 4 powinny mieć sterowany tłumik wiązki laserowej, np. sterowaną przesłonę w rezonatorze lasera, która umożliwia przerwanie wiązki lasera bez wyłączania lasera;

PROMIENIOWANIE LASEROWE – bezpieczne sterowanie – urządzenia laserowe klasy wyższej niż druga, powinny zapewniać sterowanie bez narażenia na przypad- kową ekspozycję wiązką lasera; – blokada gniazda światłowodu – jeżeli światłowód do przesyłania wiązki promieniowania laserowego dołączony jest do gniazda, to konstrukcja gniazda musi uniemożliwiać odłączenie światłowodu bez użycia odpowiedniego narzędzia. Ponadto, w urządzeniach laserowych klasy 3B i 4 odłączenie światłowodu powinno zablokować emisję promieniowania laserowego z otworu gniazda i włączyć dźwiękowy lub świetlny sygnał ostrzegawczy; – zapobieganie odbiciom zwierciadlanym – należy zapobiegać odbiciom zwierciadlanym wiązki laserowej na zewnątrz urządzenia; – okulary ochronne – każda osoba przebywająca w pomieszczeniu, w którym pracuje laser klasy 3B i 4 powinna nosić okulary lub gogle ochronne. Okulary (gogle) muszą być dostosowane do długości promieniowania danego lasera, zapewniać odpowiednie tłumienie tego promieniowania do poziomu całkowicie bezpiecznego oraz dawać możliwie najlepsze widzenie.

WARTOŚCI DOPUSZCZALNE Wartości dopuszczalne dla laserowego promieniowania optycznego: 1. Rozp. MPiPS z dnia 29.11.2002r. w sprawie najwyż- szych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2002r. Nr 217, poz. 1833 z późniejszymi zmianami). 2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24.08.2004r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. z 2004r. Nr 200, poz. 2047 z późniejszymi zmianami). 3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10.09.1996r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom (Dz. U. z 1996r. Nr 114, poz. 545 z późniejszymi zmianami).