Prawo rzeczowe dr Magdalena Olczyk Informacje ogólne. Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym. Pojęcie rzeczy.

Prawo rzeczowe Znaczenie podmiotowe – prawo majątkowe przysługujące osobie względem rzeczy o charakterze bezwzględnym Znaczenie przedmiotowe – zbiór przepisów, norm prawnych regulujących treść, powstanie zmianę czy wygaśnięcie praw rzeczowych w znaczeniu podmiotowym

Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym Wśród aktów prawnych regulujących uprawnienia do korzystania z rzeczy można wymienić: Konstytucję RP Kodeks cywilny Ustawę z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne Ustawę z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze Ustawę z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne

Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym Ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami Ustawę z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali Ustawę z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece Ustawę z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów Ustawę z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych Ustawę z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa

Prawo rzeczowe w znaczeniu przedmiotowym Ustawę z dnia 11 kwietnia 2004 r. o kształtowaniu ustroju rolnego Ustawę z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców Ustawę z dnia 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku oraz o zmianie ustaw: Kodeks cywilny, Kodeks wykroczeń i ustawy o księgach wieczystych i hipotece (tzw. timesharing)

Prawo rzeczowe w znaczeniu podmiotowym Prawo majątkowe, które głównie chroni interesy ekonomiczne podmiotu Bezwzględne (nazywane skutecznymi erga omnes); Przedmiotem są rzeczy (czasami przedmiotem praw rzeczowych są również prawa) Niektórzy autorzy wskazują także na bezpośredniość władztwa nad rzeczą

Prawo rzeczowe w znaczeniu podmiotowym Sens konstruowania definicji prawa rzeczowego w znaczeniu podmiotowym sui generis (problem najmu czy spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu – przedmiot: część składowa rzeczy lub możliwość braku przymiotu właściciela) Prawo rzeczowe jako prawo wskazane w K.c. Zasada numerus clausus praw rzeczowych Kwalifikacja prawa podmiotowego przez ustawodawcę

Prawo rzeczowe w znaczeniu podmiotowym B). Zawsze gdy da się ustalić rzeczowy charakter prawa Czy w drodze czynności prawnej można tworzyć nowe prawa bezwzględne? Zasada autonomii woli stron? Ochrona osób trzecich nieuczestniczących w czynności prawnej

Prawo rzeczowe w znaczeniu podmiotowym Typy praw rzeczowych Własność Użytkowanie wieczyste Prawa rzeczowe ograniczone użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, hipoteka

Prawo rzeczowe w znaczeniu podmiotowym II. Prawa zbywalne i niezbywalne Niezbywalne: użytkowanie art. 254 K.c.; służebność osobista art. 300 K.c. Zbywalne (przenoszalne) – własność; użytkowanie wieczyste; hipoteka; zastaw; spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu; służebność gruntowa III. Samoistne, związane i akcesoryjne samoistne - ich istnienie nie zależy od istnienia innego prawa związane – podmiotem może być podmiot innego prawa, np. służebność gruntowa czy własność budynków przysługująca użytkownikowi wieczystemu akcesoryjne – zależne od istnienia i treści innego prawa (zastaw, hipoteka) IV. Mające za przedmiot tylko rzecz albo rzecz i prawo

Prawo rzeczowe w znaczeniu podmiotowym Tylko rzecz – własność, użytkowanie wieczyste, służebność, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu Rzecz i prawa- zastaw, hipoteka, użytkowanie. V. Mogące mieć za przedmiot tylko nieruchomość (użytkowanie wieczyste, hipoteka, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, służebności) albo nieruchomość lub ruchomość (własność, użytkowanie) albo jedynie ruchomość (zastaw)

Prawo rzeczowe w znaczeniu podmiotowym Jawność praw rzeczowych Realizacja zasady możliwości uzyskania informacji o przysługującym podmiotowi prawie Rejestry urzędowe Księgi wieczyste Rejestr zastawów Ewidencja budynków i gruntów Ujawnienie przez posiadanie

Jawność praw rzeczowych Posiadanie- pojęcie art. 336 K.c. Corpus czyli fizyczny element władztwa (corpus possessionis) i Animus czyli psychiczny element władztwa (animus rem sibi habendi) Art. 339 K.c. Art. 341 K.c. Art. 4 UKWiH: Przeciwko domniemaniu prawa wynikającemu z wpisu w księdze wieczystej nie można powoływać się na domniemanie prawa wynikające z posiadania.

Przedmiot prawa rzeczowego Art. 45 K.c. Definicja J. Wasilkowskiego: „rzeczami w rozumieniu naszego prawa cywilnego są materialne części przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym, na tyle wyodrębnione (w sposób naturalny lub sztuczny), że w stosunkach gospodarczych mogą być traktowane jako dobra samoistne”

Przedmiot prawa rzeczowego Rzeczy ruchome i nieruchomości – art. 46 K.c. odnośnie do nieruchomości: gruntowe, budynkowe (np. art. 235 K.c.; 279 K.c.) i lokalowe (ustawa o własności lokali) Rzeczy oznaczone co do gatunku i tożsamości; rzeczy zamienne i niezamienne; rzeczy przyszłe; emptio spei i emptio rei speratae; pieniadze Rzeczy proste (jednolity charakter) i złożone (z części, które składają się z różnych części, będących samodzielnymi zwykle do dnia połączenia ich lub włączenia do rzeczy głównej - Część składowa rzeczy (art. 47 K.c.) Przykład: Karol był właścicielem samochodu, w którym miał zamontowane wysokiej klasy radio. Samochód sprzedał Piotrowi. Następnie przed wydaniem auta wymontował radio. Piotr domaga się od Stefana wydania samochodu z radiem, twierdzi bowiem, że kupił samochód z radiem. Czy zasadnie?

E. Pożytki (naturalne, cywilne, prawa) Przykład: Wojciech wydzierżawił od Tomasza nieruchomość leśną. Tomasz ściął następnie wszystkie drzewa rosnące na nieruchomości. Wojciech domaga się od Tomasza wydania drzew. Czy zasadnie? F. Przynależności Karol był właścicielem nieruchomości. Na nieruchomości znajdował się sad owocowy. Na nieruchomości znajdował się również niewielki traktorek, służący do obsługi sadu. Karol sprzedał Piotrowi nieruchomość. W umowie o traktorku nie było mowy. Po zawarciu umowy Karol przyszedł, aby zabrać traktorek. Piotr odmawia zwrotu, uważając, że jest jego właścicielem. Czy Karolowi przysługuje roszczenie o wydanie traktorka?

Przedmiot prawa rzeczowego G. Rzeczy zbiorowe i zbiór rzeczy – rzecz zbiorowa: dopiero pewna ilość rzeczy może być przedmiotem stosunku cywilnoprawnego (np. ziarnka kawy; piasku itp.) a zbiór rzeczy (univeristas rerum) samodzielne identyczne rzeczy które zebrane razem tworzą pewien zbiór, np. księgozbiór, inwentarz żywy itp. Przedmiotem obrotu są poszczególne rzeczy tworzące zbiór a nie zbiór jako całość; Por. Zespolona funkcjonalne masa majątkowa jak przedsiębiorstwo czy gospodarstwo rolne art. 551 – 553 K.c. H. Rzeczy w obrocie (res in commercio) i wyłączone z obrotu (res extra commercium): res omnium communes (rzeki, wody płynące, ulice, parki); ciało człowieka (por, części ciała jak włosy, krew, nerka itd.)