SCENARIUSZ AUDYCJI O KAROLU SZYMANOWSKIM W OPARCIU O KSIĄŻKĘ WANDY CHOTOMSKIEJ, MUZYKA PANA SZYMANOWSKIEGO (odbyła się ona 26 września 2013 r. w Sali Kameralnej ZPSM nr 4 w Warszawie, podczas obchodów Święta Patrona Szkoły). Serdecznie witamy na audycji biograficznej poświęconej patronowi naszej szkoły – Karolowi Szymanowskiemu. Rozpocznie ją utwór Wandy Chotomskiej pod tytułem „Tymoszówka” w wykonaniu Poli Wielgos z V b. Karol Szymanowski, którego w domu nazywano „Katot” urodził się 3 października 1882 r. w Tymoszówce (obecnie na Ukrainie), majątku należącym od dawna do jego rodziny. „Katot” spędzał beztroskie dzieciństwo, bawiąc się z rodzeństwem i kuzynami w ogrodzie. Podziwiał również portrety dostojnych przodków i zabytkowe przedmioty znajdujące się w rodzinnym dworku. Utwór muzyczny: piosenkę neapolitańską pod tytułem „Hiszpanka” Vincenzo di Chiary zagra Anna Piekarska – Mankiewicz z V b, z klasy prof. Klaudiusza Barana. Niestety, jedna z ogrodowych zabaw skończyła się niegroźnym na pozór stłuczeniem kolana, z którego wywiązała się długa i bolesna choroba, prawdopodobnie gruźlica kości, co z czasem doprowadziło do niedowładu nogi. Unieruchomiony Karol, z nogą w gipsie, szukał pociechy w książkach i muzyce. W domu państwa Szymanowskich słuchano muzyki wybitnych kompozytorów, dlatego „Katot” kształtował swój gust muzyczny na utworach Bacha, Mozarta, Beethovena i Chopina. Również ich wykonawcy – krewni ze strony matki byli świetnymi pianistami, śpiewakami i dyrygentami. Nic więc dziwnego, że po nauce muzyki u swego ojca Stanisława, młody Karol wraz z rodzeństwem kształcił się w prowadzonej przez wuja Gustawa Neuhausa szkole muzycznej w pobliskim Elizawetgradzie.

Usłyszymy wiersz Wandy Chotomskiej pt Usłyszymy wiersz Wandy Chotomskiej pt. „Fortepian” w interpretacji Gabrysi Kwas z V b. Jak Karol Szymanowski sam później mówił, najbardziej znaczący wpływ na wybór przyszłej drogi życiowej miały dwa wielkie przeżycia z dzieciństwa - pierwsze zetknięcie z magicznym światem opery: przedstawieniami „Rusałki” Aleksandra Dargomyżskiego i „Lohengrina” Ryszarda Wagnera. Wiersz Wandy Chotomskiej pt. „Rozmowa” zaprezentuje Anna Piekarska – Mankiewicz, z klasy V b. Pierwsze, młodzieńcze dzieła Karola, o których niewiele wiemy, to opery: „Złocisty szczyt” i napisany wspólnie z bratem, Feliksem, utwór „Roland”. Utwór muzyczny: Klarinettenkonzert nr 3, cz. II, Carla Stamitza w wykonaniu Zosi Dessoulavy – Śliwińskiej z klasy V b, uczennicy prof. Zenona Kitowskiego. Warto dodać, że ulubioną rozrywka młodych Szymanowskich była zabawa w teatr, do której wciągano licznych przyjaciół, sąsiadów i kuzynów. Kufer ze strychu, pełen teatralnych rekwizytów oraz kostiumy i dekoracje własnego pomysłu, to stały element przedstawień. Często za oprawę muzyczną służyło trąbienie na krowim rogu, lub wirtuozerskie popisy gitarzystów na rakietach tenisowych, ale do głosu dochodziły też pełnowartościowe instrumenty – fortepian i skrzypce.

Utwór muzyczny: „Oberek” Władysława Kaczyńskiego zagra Ania Piekarska – Mankiewicz, z klasy prof. Klaudiusza Barana. W 1901 r. Karol Szymanowski rozpoczął studia muzyczne w Warszawie pod kierunkiem Marka Zawirskiego i Zygmunta Noskowskiego. Tymoszowiecki salon zamienił się w prawdziwą salę koncertową. Na zaproszenie Karola przyjeżdżali jego warszawscy przyjaciele – Artur Rubinstein, Paweł Kochański i Grzegorz Fitelberg – znakomici artyści i późniejsi propagatorzy twórczości Szymanowskiego. Pierwsze publiczne wykonanie utworów młodego kompozytora odbyło się 6 lutego 1906 r. w Warszawskiej Filharmonii. Potem artysta rozpoczął tournee po Europie, prezentując swe dzieła w Berlinie, Lipsku i Wiedniu. Duży wpływ na młodego kompozytora miała podróż do Włoch i na Sycylię, co znajdzie odbicie w jego późniejszych utworach, np. „Król Roger”. Z kolei zetknięcie z kulturą Afryki Północnej zaowocowało powstaniem cyklu „Pieśni miłosnych Hafiza”. Etiudę c-moll Fryderyka Chopina op. 10, nr 12 zagra Maurycy Kłos z III b gimnazjum, uczeń prof. Edwarda Wolanina. Tuż przed rozpoczęciem I wojny światowej, w lipcu 1914 r. Karol powrócił do Tymoszówki. Kolejne trzy lata były w życiu kompozytora okresem najbardziej wytężonej pracy. Powstały wtedy między innymi: „Pieśń o Nocy”, „Mity” – cykl utworów na skrzypce i fortepian, który rozpoczyna „Źródło Aretuzy”, poematy fortepianowe „Metopy”, I Koncert Skrzypcowy, „Maski”, „Nokturn i Tarantella” oraz „Pieśni księżniczki z baśni”. Utwór muzyczny Franza Straussa „Temat z wariacjami” na waltorni zagra Marcin Sikorski z III b gimnazjum, uczeń prof. Krzysztofa Specjała, z akompaniamentem prof. Gdy kompozytor tworzył swe dzieła, wierne psy – Gama i Scherzo, czekały aż pan wyjdzie z nimi na spacer.

Usłyszymy wiersz Wandy Chotomskiej, „Gama i Scherzo” w wykonaniu uczniów klasy V b. Rok 1917 był ostatnim rokiem Tymoszówki Szymanowskich. W Rosji wybucha rewolucja i majątek zostaje skonfiskowany. Rodzina chroni się na krótko w Elizawetgradzie. Tu, w 1918 r. powstały „Pieśni muezzina szalonego”. W latach 1921 – 1924 rodzina Szymanowskich mieszkała w Bydgoszczy, a później przeniosła się do Warszawy, gdzie Karol w 1927 r. został rektorem Warszawskiego Konserwatorium Muzycznego. Nokturn c-moll Fryderyka Chopina zagra Gabrysia Kwas z V b, uczennica prof. Joanny Świtlik. Od chwili powrotu do ojczyzny w twórczości Karola Szymanowskiego zaczęły przeważać tematy polskie. Kompozytor źródło swoich natchnień znalazł w muzyce ludowej. Wiersz Wandy Chotomskiej „Muzyka” przedstawi Gabrysia Kwas z V b. Willa „Atma” w Zakopanem, gdzie mieszkał od 1930, stała się miejscem jego góralskich inspiracji. Zachwycony pięknem przyrody, strojami i tańcami górali, muzyk zapisuje w swym notesie zasłyszane dźwięki i frazy. Utwór „Harnasie” Wandy Chotomskiej zaprezentuje Zosia Dessoulavy – Śliwińska z V b.

W czasie pracy nad baletem „Harnasie”, która zajęła Szymanowskiemu osiem lat, kompozytor tworzy również inne dzieła. Kończy operę „Król Roger”, komponuje wielkie oratorium „Stabat Mater”, mazurki zwane „podhalańskimi”. Z myślą o dzieciach pisze cykl pieśni „Rymy dziecięce” do słów Kazimiery Iłłakowiczówny. Stan zdrowia kompozytora stale się pogarszał. Przebywając w szwajcarskim sanatorium w Lozannie ozdabiał ściany swego pokoju widokami Tatr, marząc o powrocie do „Atmy”. Wiersz Wandy Chotomskiej, „Atma” usłyszymy w wykonaniu Klary Kopiczyńskiej i Emilki Marchlińskiej z klasy V b. Niestety, kompozytor nie powrócił już do kraju. Zmarł w Lozannie w Wielkanocną Niedzielę, 29 marca 1937 r. Nokturn cis-moll, op. 27, nr 1 Fryderyka Chopina zagra Aleksandra Janusz z klasy III b gimnazjum, uczennica prof. Justyny Galant – Wojciechowskiej. Autorka biograficznej książki pod tytułem „Muzyka Pana Szymanowskiego”, Wanda Chotomska w takich słowach zamknęła jej tekst: „Została po Nim – muzyka. Pamięć – utrwalona w książkach. Pamiątki – zgromadzone w zamienionej na muzeum Atmie. I do Atmy, która jest Jego domem, znowu przychodzą goście”. Za chwilę Klara Lewandowska pożegna nas „Listem do pana Szymanowskiego” Wandy Chotomskiej. Dziękujemy za uwagę. Scenariusz uroczystości przygotowała Dorota Kasperowicz, nauczycielka języka polskiego w ZPSM nr 4 w Warszawie.