Szkoła z klasą 2.0

Poznajemy ciało człowieka

Skóra Skóra składa się z trzech warstw: 1. naskórek – warstwa zewnętrzna pełniąca funkcję ochronną i rozrodczą, która posiada barwnik – melaninę, nadającą włosom i skórze barwę. 2. skóra właściwa – warstwa środkowa, zawiera receptory, naczynia krwionośne, nerwy oraz gruczoły, np. potowe, a także korzenie włosów. 3. tkanka podskórna – warstwa najgłębsza, zbudowana z tkanki łącznej właściwej luźnej; zawiera komórki tłuszczowe, izoluje przed nagłymi zmianami temperatury.

Doświadczenie: Wrażliwość skóry na dotyk Każdy fragment skóry może odbierać bodźce ze środowiska, dzięki obecności w skórze receptorów. Miejsca większego skupienia receptorów są bardziej wrażliwe na dotyk. Wykonanie: Przygotuj miedziany drucik i wygnij go w podkowę. Poproś kolegę , aby przyłożył do twojej skóry najpierw jeden potem dwa końce drucika. W czasie doświadczenia musisz mieć zamknięte oczy. Zmniejsz odległość między końcami i zmierz ją. Następnie kolega musi ponownie dotknąć twojej skóry jednym i dwoma końcami drucika. Powtarzajcie doświadczenie dotąd, aż dotknięcie dwoma końcami drucika będziesz odczuwać tak samo jak jednym. Zapisz jaka była wtedy odległość między końcami drucika. Powtórz badanie na skórze ramienia, przedramienia, szyi, wewnętrznej stronie dłoni i opuszka palca. Sprawdź w którym miejscu odległość między końcami drucika była najmniejsza. Będzie to oznaczało, że w tym obszarze zagęszczenie receptorów jest największe. Wniosek: Najwrażliwsze na dotyk są opuszki palców i wewnętrzna strona dłoni, co oznacza, że w tych miejscach mamy najwięcej receptorów.

Doświadczenie: Adaptacja receptorów Jedną z istotnych właściwości receptorów jest ich zdolność do adaptacji, czyli przystosowanie się do działającego bodźca. Polega ona na tym, że w miarę jego działania dochodzi do zanikania powstawania potencjałów elektrycznych w receptorze i przekazywania ich. Zdolność adaptacji receptorów chroni organizm przed zbyt dużą liczbą informacji docierających z otoczenia. Nadmiar bodźców mógłby zakłócać funkcjonowanie ciała. Nalej do miski ciepłej wody. Włóż dłoń do wody i włącz stoper. Sprawdź po jakim czasie woda zrobiła się chłodna. Włóż do miski drugą rękę, żeby sprawdzić, że woda istotnie ostygła. Powtórz doświadczenie, ale tym razem nalej do miski zimnej wody. Wniosek: Receptory na dłoni bardzo szybko przyzwyczaja się do ciepłej i zimnej wody.

Doświadczenie: Funkcje skóry Jedną z podstawowych funkcji skóry jest termoregulacja, czyli utrzymywanie odpowiedniej temperatury ciała. Jest to możliwe dzięki wodzie, która parując z powierzchni skóry odbiera nadmiar ciepła. Włóż całą dłoń do woreczka. Uszczelnij woreczek w przegubie gumką lub tasiemką. Po 5-10 minutach obejrzyj ścianki woreczka i zapisz wynik obserwacji. Wniosek: Na ściankach woreczka widoczne są wilgotne miejsca, co oznacza, że woda paruje z powierzchni skóry.

Budowa oka Oko jest jednym z najważniejszych narządów. To dzięki niemu odbieramy bodźce wzrokowe i mamy kontakt ze światem. Kształtem jest zbliżone do kuli, przez soczewkę i rogówkę wpadają promienie światła, które docierają aż do siatkówki. Od tego miejsca bodziec świetlny jest przesyłany do mózgu za pomocą nerwu wzrokowego, po czym powstaje obraz za pomocą, którego widzimy świat.

Złudzenia optyczne Złudzenie optyczne (optical illusion) - jest to błędne postrzeganie pewnych własności elementów rysunku, np. ich wielkości (irradiacja), prostoliniowości, wzajemnej równoległości itp. Zjawisko ma podłoże psychologiczne, wynika z kontekstowego rozpoznawania obrazów przez mózg.

Doświadczenie: Złudzenia optyczne Młoda kobieta czy staruszka? Wniosek: Mózg różnie interpretuje widziany obraz.

Plamka ślepa Plamka ślepa - miejsce na siatkówce, w którym nerw wzrokowy opuszcza gałkę oczną i biegnie w stronę mózgu. Jest ono całkowicie pozbawione fotoreceptorów (czopków i pręcików), jest więc niewrażliwe na światło.

Doświadczenie: Istnienie plamki ślepej Zasłoń lewe oko. Ustaw się prawym okiem naprzeciwko kwadratu. Patrz uważnie na kwadrat i powoli zbliżaj do niego głowę. Wniosek: W pewnym momencie koło (widziane kątem oka) zniknie, ale jeśli dalej będziesz się przybliżał, to znowu się pojawi. Po prostu był on przez chwilę w plamce ślepej i wtedy mózg wkleił w to miejsce białe tło z otoczenia.

Adaptacja oka Adaptacja oka polega na regulacji wielkości źrenic. Jest to przystosowanie oka do widzenia w różnych warunkach ( w ciemności albo w bardzo silnym świetle).

Doświadczenie Zbadaj reakcję źrenicy na światło latarki. Wniosek: Pod wpływem światła źrenica zwęża się , w ciemności rozszerza się.

Widzenie trójwymiarowe Widzenie trójwymiarowe (przestrzenne) jest możliwe dzięki widzeniu obuocznemu. Każde oko widzi inaczej ten sam przedmiot, a mózg łączy te obrazy w całość.

Doświadczenie: Widzenie trójwymiarowe Zamknij jedno oko i staraj się zetknąć ze sobą końce dwóch ołówków trzymanych poziomo w obu rękach w odległości około 40 cm przed otwartym okiem. Powtórz tę samą czynność przy otwartych oczach. Wyjaśnij dlaczego wykonanie tej czynności przy patrzeniu jednym okiem jest trudne lub niemożliwe?

Smak Smak – jeden z podstawowych zmysłów dostępnych organizmom, służący do chemicznej analizy składu pokarmu.

Badanie smaków na języku Doświadczenie: Badanie smaków na języku Sporządź roztwory; a) wody i soli b) wody i cukru c) wody i kwasku cytrynowego d) gorzkiej herbaty Zamaczaj patyczek w roztworach i sprawdź która część języka najmocniej reaguje na dany smak. Wniosek:

Węch Odczuwany smak pokarmów zależy nie tylko od receptorów smakowych, ale również węchowych. U człowieka nabłonek węchowy znajduje się w górnej części jamy nosowej. Składa się on z około 20 milionów wyspecjalizowanych komórek węchowych. Reagują one swymi rzęskami na rozpuszczone w śluzie cząstki związków chemicznych i pobudzają komórki narządu, przekazując impulsy poprzez poszczególne szczeble drogi nerwowej do kory mózgowej.

Doświadczenie: Współpraca narządów smaku węchu Na tarce utrzyj jabłko i marchewkę. Spróbuj jak smakują a następnie zrób to samo zatykając nos. Czy potrafisz rozpoznać zjadaną potrawę? Wniosek: Narząd smaku bez pomocy narządu węchu nie odczuwa smaku zjadanych potraw.

Wymiana gazowa Wymiana gazowa to proces dostarczania do organizmu tlenu a usuwanie dwutlenku węgla. Wymiana gazowa jest możliwa dzięki następującym po sobie wdechom i wydechom. Dorosły człowiek podczas spoczynku wykonuje średnio 12 wdechów i wydechów na minutę. W czasie intensywnego wysiłku liczba ta może wzrosnąć ponad 3- krotnie.

Doświadczenie: Jak ćwiczenia fizyczne wpływają na intensywność wymiany gazowej Usiądź wygodnie na krześle, tak, aby wyraźnie widzieć zegar z sekundnikiem. Po kilku minutach spokojnego siedzenia rozpocznij liczenie wdechów w ciągu jednej minuty. Wynik zanotuj w tabeli. Następnie przez jedną minutę na przemian wstawaj i siadaj na krześle,po czym usiądź i ponownie policz wdechy w ciągu jednej minuty Wynik zanotuj w tabeli. W ten sposób wykonuj badanie do 9 minuty. Czas Liczba wdechów w czasie jednej minuty W pierwszej minucie 16 W trzeciej minucie 19 W piątej minucie 19 W siódmej minucie 23 W dziewiątej minucie 25 Wniosek: Wysiłek fizyczny zwiększa tempo wymiany gazowej.

Badanie ciśnienia krwi Doświadczenie: Badanie ciśnienia krwi Ciśnienie krwi wynosi 120/ 80 mm Hg. Pierwsza wartość to ciśnienie skurczowe, czyli najwyższe ciśnienie panujące w tętnicy w czasie skurczu lewej komory serca, druga wartość to ciśnienie rozkurczowe- najniższe ciśnienie krwi, jakie występuje w tętnicy podczas rozkurczu komór.

Doświadczenie: Badanie tętna Niektóre tętnice biegną tuż pod skórą. Dzięki temu można wyczuć, jak rozszerzają się po każdym skurczu serca. Jeśli przyciśniemy palce do jednej z tych tętnic, możemy zmierzyć sobie tętno. Wniosek : Tętno wynosi 60-80 uderzeń na minutę. W trakcie intensywnego wysiłku może wzrosnąć nawet do 200 uderzeń.

Trawienie pokarmów Ślina zawiera 99% wody, a ponadto śluz, substancje nieorganiczne, białe ciałka krwi i bakterie. Zawiera enzym amylazę ślinową , która zapoczątkowuje rozkład wielocukru- skrobi.

Doświadczenie: Sprawdź czy w ślinie człowieka są enzymy Przygotuj kleik skrobiowy- zagotuj pół szklanki wody, a następnie dodaj do niej pół szklanki wody wymieszanej z jedną płaską łyżeczką mąki ziemniaczanej, zagotuj, mieszając. Otrzymany kleik ostudź. Do jednej probówki dodaj 2 ml kleiku skrobiowego, 2 ml wody destylowanej, do drugiej probówki 2 ml kleiku skrobiowego i 2ml śliny. Składniki obu probówek dobrze wymieszaj. Umieść je w naczyniu z wodą, której temperatura utrzymywana jest na poziomie 37°C. Po godzinie do każdej probówki dodaj po 2 krople jodyny. Porównaj zabarwienie roztworów w obu probówkach. Wniosek: W probówce w której była ślina, pod wpływem enzymu amylazy ślinowej nastąpił rozkład skrobi i zniknęło charakterystyczne niebieskie zabarwienie roztworu.

Odruchy Odruchem nazywamy automatyczną reakcję organizmu na bodziec. Odruchy dzielimy na: a) bezwarunkowe (wrodzone) pojawiają się automatycznie i są niezmienne. b) warunkowe (nabyte) to odruchy które pojawiają się wtedy, gdy układ nerwowy często odbiera te same bodźce i uczy się na nie reagować automatycznie.

Doświadczenie: Badanie odruchów Czynność Obserwacja Nieoczekiwanie zaświeć koledze latarką w oczy. Pod wpływem światła źrenica zwęża się, w ciemności rozszerza. Bez ostrzeżenia pomachaj komuś przed oczami. Kolega mruży oczy. Wyciśnij sok z cytryny w obecności drugiej osoby. W czasie wyciskania soku z cytryny następuje wydzielanie śliny. Uderz kantem dłoni w kolano ( tuż pod rzepką) osobę siedzącą na krześle z nogą założoną na nogę. Pod wpływem uderzenia noga unosi się do góry