Dr Anna Augustynowicz, Dr Aleksandra Czerw Samorządowe programy polityki zdrowotnej dotyczące profilaktyki raka piersi i raka szyjki macicy w latach 2009-2014 Dr Anna Augustynowicz, Dr Aleksandra Czerw

Programy polityki zdrowotnej w latach 2009-2014 Dane uzyskano na podstawie przepisów ustawy z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej Wykorzystano dane z opracowanych przez wojewodów i przekazanych Ministrowi Zdrowia rocznych sprawozdań o zrealizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego programach polityki zdrowotnej Podział programów z uwzględnieniem strategicznych celów zdrowotnych, czynników ryzyka i wybranych populacji określonych w Narodowym Programie Zdrowia na lata 2007- 2014.

Liczba programów onkologicznych w podziale na województwa

Metoda Uwzględniono tylko te programy, które opracowały, wdrożyły i finansowały jednostki samorządu terytorialnego. Na potrzeby analizy wzięto pod uwagę wszystkie programy, które w nazwie, celu lub opisie zadań w nich realizowanych wskazane miały, że obejmują działania związane z profilaktyką raka piersi u kobiet oraz nowotworów złośliwych szyjki macicy. Do profilaktyki pierwotnej zaliczono programy mające na celu zmniejszenie występowania oraz wpływu czynników ryzyka zachorowania na nowotwory a także programy dotyczące edukacji zdrowotnej społeczeństwa. Do profilaktyki wtórnej zakwalifikowano programy badań przesiewowych. Programy realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego adresowane były do kobiet w różnym wieku. Jednostki samorządu terytorialnego realizowały programy dotyczące tylko profilaktyki raka szyjki macicy oraz dotyczące tylko profilaktyki raka piersi. Prowadzone były także programy skonsolidowane, dotyczące zarówno raka szyjki macicy, jak i raka piersi. Tytułem przykładu można wskazać „Program profilaktyki raka piersi oraz raka szyjki macicy”, dotyczący grupy docelowej kobiet odpowiednio mammografia piersi - od 50 roku życia do 69 roku życia, cytologia od 25 roku życia do 55 roku życia. Kolejny przykład to „Onkologiczny program profilaktyczny” dotyczący grupy docelowej kobiet w wieku 25-29 lat i przewidywał wykonanie badań cytologicznych oraz na badań USG piersi.

Liczba programów profilaktyki pierwotnej i wtórnej

Profilaktyka pierwotna i wtórna Analizując wyniki dla całego kraju również można stwierdzić przewagę liczebności programów profilaktyki wtórnej (2229) w stosunku do liczby programów profilaktyki pierwotnej (656) W województwach dolnośląskim, lubelskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim, podkarpackim, pomorskim, śląskim, świętokrzyskim, warmińsko- mazurskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim realizowano więcej programów profilaktyki wtórnej niż programów profilaktyki pierwotnej. W pozostałych województwach liczby programów profilaktyki pierwotnej i wtórnej były do siebie zbliżone.

Profilaktyka pierwotna i wtórna

Liczba programów Najwięcej programów zrealizowały gminy (2138), mniej – powiaty (700) a najmniej województwa samorządowe (46). Zdecydowana większość gmin i powiatów nie realizowała w badanym okresie programów profilaktyki pierwotnej i wtórnej dotyczących nowotworów złośliwych piersi i nowotworów złośliwych szyjki macicy.

Koszty średnia wartość całkowitego kosztu programu realizowanego przez powiat była wyższa od średniej wartości całkowitego kosztu programu realizowanego przez gminę (gmina - 29122,81; powiat- 69532,53; województwo - 350892,80) średnie wartości kosztu programów dotyczących nowotworów piersi (59597,92), dotyczących nowotworów szyjki macicy (50615,80) oraz dotyczących nowotworów piersi i szyjki macicy (62551,59) były do siebie zbliżone. nie stwierdzono istotnej różnicy pomiędzy kosztami programu profilaktyki pierwotnej (67933,87) i kosztami programu profilaktyki wtórnej (45489,37).

Profilaktyka pierwotna

Profilaktyka pierwotna

Koszty Średnie wartości kosztu programów profilaktyki pierwotnej dotyczących nowotworów piersi (46533,68), dotyczących nowotworów szyjki macicy (70392,14) oraz dotyczących nowotworów piersi i szyjki macicy były do siebie zbliżone.

Profilaktyka wtórna

Profilaktyka wtórna

Koszty Średnie wartości kosztu programów profilaktyki wtórnej dotyczących nowotworów piersi (60573,80), dotyczących nowotworów szyjki macicy (26766,29) oraz dotyczących nowotworów piersi i szyjki macicy (88741,47) były do siebie zbliżone.

Wnioski Niska aktywność jednostek samorządu terytorialnego w realizacji programów profilaktyki pierwotnej dotyczących zarówno nowotworów złośliwych szyjki macicy, jak i nowotworów złośliwych piersi i dlatego nie wpłynęła w istotny sposób na zmniejszenie zachorowalności i umieralności na raka piersi i raka szyjki macicy. W województwach, w których najrzadziej wykrywano nowotwory złośliwe szyjki macicy zrealizowano największą liczbę programów profilaktyki wtórnej. W części województw samorządy terytorialne w latach 2009-2014 nie podjęły efektywnych działań mających na celu zwiększenie wykrywalności nowotworów złośliwych piersi. Powtarzalność działań profilaktyki wtórnej podejmowanych na szczeblu lokalnym i ogólnokrajowym może świadczyć o nieefektywnym wykorzystaniu środków finansowych w polityce zwalczania nowotworów złośliwych piersi i szyjki macicy. Samorządy terytorialne wszystkich szczebli powinny promować badania profilaktyczne, szczególnie w województwach, w których kobiety najrzadziej zgłaszały się na badania mammograficzne i cytologiczne.

Wnioski W województwie wielkopolskim, realizując najwięcej programów polityki zdrowotnej w zakresie nowotworu złośliwego piersi, uwzględniono wysoki udział zachorowań nowotwór piersi wśród nowotworów złośliwych a także wysokie wartości współczynników umieralności. Negatywnie w tym zakresie ocenić należy działalność jednostek samorządu terytorialnego województwa kujawsko-pomorskiego oraz warmińsko-mazurskiego. Jednostki samorządu terytorialnego województw warmińsko – mazurskiego i realizując najmniej programów w zakresie raka szyjki macicy, nie rozpoznały właściwie potrzeb zdrowotnych mieszkańców w zakresie chorób nowotworowych. Pozytywnie ocenić należy działalność jednostek samorządów terytorialnych województwa wielkopolskiego. Jednostki samorządu terytorialnego województwa lubuskiego i podlaskiego realizując najmniej programów polityki zdrowotnej dotyczących nowotworów złośliwych jelita grubego nie rozpoznały właściwie potrzeb zdrowotnych mieszkańców  w zakresie chorób nowotworowych.  

Dziękuję za uwagę