Podział hormonów 1. Budowa strukturalna Peptydy i białka Pochodne aminokwasów Steroidy Pochodne kwasów tłuszczowych 2. Miejsce powstawania Gruczoły dokrewne Tkanki Komórki nerwowe (neurohormony) 3. Mechanizm działania Zależy od obecności w komórce specyficznych receptorów

Typy działania hormonów Intrakrynne Autokrynne Parakrynne Endokrynne Neuroendokrynne

Typy receptorów 1. Błonowe 2. Wewnątrzkomórkowe Hormony nie wnikają do komórek, ale wiążą się z receptorami w błonie komórkowej Receptory katalityczne Receptory związane z kanałami jonowymi Receptory działające poprzez system wtórnych przekaźników 2. Wewnątrzkomórkowe Hormony wnikają do komórek i wiążą się z receptorami obecnymi w: cytoplazmie jądrze komórkowym

Hormony gruczołów dokrewnych Podwzgórze - (poli)peptydy Przysadka - (poli)peptydy Tarczyca - aminokwasy Przytarczyce - (poli)peptydy Nadnercza - rdzeń - katecholaminy - kora - steroidy Trzustka - (poli)peptydy Gonady - steroidy

Charakterystyka działania hormonów Specyfika tkankowa zależna od obecności receptorów Wieloetapowa amplifikacja sygnałów Działanie poprzez system przekaźników II rzędu Koordynacja przeciwstawnych procesów komórkowych Współdziałanie hormonów w regulacji szlaków metabolicznych Mechanizmy kontrolujące czas trwania odpowiedzi

Hormony kory nadnerczy androgeny glukokortykoidy DHEA mineralokortykoidy kortyzol androstenodiol aldosteron kortykosteron testosteron

Hormony gonad androgeny estrogeny gestageny 17β-estradiol testosteron progesteron estron estriol

Synteza hormonów steroidowych Hormony steroidowe mogą być syntetyzowane: de novo - z acetyloCoA poprzez cholesterol in situ - przez konwersję obecnych hormonów steroidowych do innej postaci Transport hormonów we krwi Hormony steroidowe jako związki hydrofobowe i lipofilowe transportowane są przy udziale specyficznych nośników białkowych: albuminy (progesteron, 17-estradiol) orozomukoid (progesteron) transkortyna (progesteron, kortyzol) globuliny (androgeny, estrogeny)

Kalcytriol – aktywna postać witaminy D3 Tworzy się z cholesterolu i uważany jest za „substancję hormono-podobną”, ponieważ wywiera w tkankach efekt podobny do działania hormonów. Kalcytriol Jelita Nerki Kości ↑ Ca2+ uwalnianie ↑ HPO42- uwalnianie ↑ Ca2+ absorpcja ↑ HPO42- absorpcja ↓ Ca2+ usuwanie ↓ HPO42- usuwanie

Synteza witaminy D

Wszystkie receptory steroidowe są regulowanymi przez ligandy - hormony czynnikami transkrypcyjnymi W jądrze aktywny kompleks hormon-receptor wiąże się ze specyficznymi fragmentami DNA, określanymi jako HRE (hormone response element) Na skutek wiązania modulowana jest transkrypcja genów i może ulegać osłabieniu lub wzmocnieniu

Regulacja transkrypcji genów przez glukokortykoidy

Pochodne kwasów tłuszczowych „Kaskada arachidonianu” Uwalnianie do cytoplazmy, bezpośrednie działanie w błonach