ZAJĘCIA 8-12 mgr Karina Pilarz NAUKA ADMINISTRACJI ZAJĘCIA 8-12 mgr Karina Pilarz

DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ CHARAKTER DZIAŁAŃ -konstrukcja prawna -w państwie prawa polegają na wykonywaniu prawa -administracja nie decyduje o zadaniach publicznych, nie określa form, w jakich zadania publiczne są wykonywane – zależy to od prawa powszechnie obowiązującego, stanowionego przez władzę ustawodawczą -pewna sfera samodzielności administracji, w zakresie konkretyzowania zadań, określania organizacji ich wykonywania, wybór formy

Prawo wskazuje na takie formy działania administracji jak: akty administracyjne – organ w oparciu o przepisy ustawy i dokonane ustalenia stanu faktycznego, władczo i jednostronnie rozstrzyga o prawach i obowiązkach konkretnego adresata; najbardziej powszechna forma aktów administracyjnych to decyzja administracyjna +decyzje adm. o szczególnej nazwie (zezwolenie, koncesja, licencja) akty normatywne – charakter wewnętrzny, wyznaczają reguły i wzory postępowania; działania faktyczne – nie są określone prawem lub są określone w sposób niewyczerpujący, muszą jednak mieścić się w granicach prawa; umowy – ograniczenie elementu jednostronności działania; umowy cywilnoprawne (najczęściej dotyczą dysponowania mieniem) i publicznoprawne (współpraca).

Krytyka koncepcji ścisłego charakteru wykonawczego działań administracji publicznej: Działania te są podejmowane w obliczu faktów nieprzewidywalnych, które nie były znane ustawodawcy w momencie stanowienia prawa; Rzeczywistość społeczna ulega ciągłym zmianom, działania administracji powinny więc mieć charakter twórczy.

ZWIĄZANIE PRAWEM DZIAŁAŃ ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ Związanie prawem powszechnie i wewnętrznie obowiązującym; Prawo powszechnie obowiązujące stanowione jest co do zasady przez władzę ustawodawczą, w przypadkach wyraźnie określonych, prawo to może być stanowione przez organy władzy wykonawczej (administracji rządowej lub samorządowej); Upoważnienie władzy wykonawczej do stanowienia prawa powszechnie obowiązującego, obwarowane jest różnymi wymogami – organ administracyjny musi być wyraźnie upoważniony przez ustawodawcę, kształtując treść prawa związany jest treścią aktu władzy ustawodawczej PRZYKŁAD: miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

SWOBODA DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ Istotą swobody organu administracyjnego jest dokonanie wyboru: miejsca działania czasu działania treści działania (konkretyzacja) kryteriów dokonywania rozstrzygnięcia wariantów działania

Źródłem swobody organu administracji publicznej zawsze jest norma prawna, która tej swobody udziela.

UZNANIE ADMINISTRACYJNE Samodzielność przyznana organowi administracji publicznej przez normę prawną blankietową – przy w pełni rozwiniętej hipotezie, dyspozycja ma formę dysjunktywną ; Nie jest ono nigdy dowolnością, nie jest to też postępowanie arbitralne; wynika zawsze z upoważnienia zawartego w przepisach ustawy; Sąd administracyjny nie kontroluje ocen wartościujących, kontroli podlega natomiast uznaniowy akt administracyjny (z punktu widzenia zgodności z prawem).

Inicjatywa ustawodawcza - uprawnienie do przedkładania władzy ustawodawczej projektów aktów normatywnych. Konstytucja RP Art. 118. 1. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi, Prezydentowi Rzeczypospolitej i Radzie Ministrów. Rząd może zatem doprowadzić do uchwalenia ustawy w kształcie przez siebie zaproponowanym, przez co współtworzy ustawy, które następnie wykonuje.

SFERY INGERENCJI ADMINISTRACJI (praca w grupach) POLICJA ADMINISTRACYJNA REGLAMENTACJA ADMINISTRACJA REGULACYJNA ŚWIADCZENIA MATERIALNE ŚWIADCZENIA NIEMATERIALNE ZAKAZ INGERENCJI

e-Administracja w Polsce -> referat

Europejski Kodeks Dobrej Administracji Art. 41 Karty Praw Podstawowych -> prawo do dobrej administracji 1. Każdy ma prawo do bezstronnego i rzetelnego załatwienia jego sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i agencje Unii. 2. Prawo to obejmuje: - prawo każdej osoby do osobistego przedstawienia sprawy, zanim zostanie podjęty indywidualny środek mogący negatywnie wpłynąć na jej sytuację; - prawo każdej osoby dostępu do akt jej sprawy, z zastrzeżeniem poszanowania uprawnionych interesów poufności oraz tajemnicy zawodowej i handlowej; - obowiązek administracji uzasadniania swoich decyzji. 3. Każda osoba ma prawo domagania się od Wspólnoty naprawienia, zgodnie z zasadami ogólnymi wspólnymi dla praw Państw Członkowskich, szkody wyrządzonej przez jej instytucje lub jej pracowników przy wykonywaniu ich funkcji. 4. Każda osoba może zwrócić się pisemnie do instytucji Unii w jednym z języków traktatowych i musi otrzymać odpowiedź w tym samym języku.

EKDA: Uchwalony przez PE 6 września 2001 roku, Nie ma mocy bezwzględnie obowiązującej, charakter zaleceń; Obowiązuje w stosunkach zewnętrznych między organami i funkcjonariuszami a podmiotami zewnętrznymi (zakres podmiotowy); Zakres przedmiotowy – zasady ogólne dobrej praktyki administracyjnej; Składa się z 27 artykułów. https://www.rpo.gov.pl/pliki/1192700305.pdf

KADRY Służba publiczna Pojęcie szersze od pojęcia służby cywilnej – odnosi się do osób pracujących we wszystkich konstytucyjnie wyróżnionych władzach – mogą być nazywani urzędnikami, funkcjonariuszami, pracownikami administracji państwowej i samorządowej itp.

Art. 60. Konstytucji RP Obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach.

Dostęp nie ma charakteru bezwzględnego, ; „dostęp” – możliwość ubiegania się o przyjęcie do służby publicznej, realizowany w określonych uwarunkowaniach; Możliwe warunki kandydowania: posiadanie obywatelstwa, ustawowo określony wiek, pełnia praw publicznych, cenzus domicylu.

2. Służba cywilna Art. 153. Konstytucji RP W celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa, w urzędach administracji rządowej działa korpus służby cywilnej. Prezes Rady Ministrów jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej.

USTAWA Z DNIA 21 LISTOPADA 2008 ROKU O SŁUŻBIE CYWILNEJ

3. Kształcenie Stowarzyszenie Edukacji Administracji Publicznej www.seap.org.pl

b. Krajowa Szkoła Administracji Publicznej Ustawa z dnia 14 czerwca 1991 r. o Krajowej Szkole Administracji Publicznej -siedziba Warszawa; -Jej zadaniem jest kształcenie i przygotowywanie do służby publicznej urzędników służby cywilnej oraz kadr wyższych urzędników administracji Rzeczypospolitej Polskiej; -Szkołą kieruje i reprezentuje ją na zewnątrz dyrektor Szkoły, powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów; -Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad Szkołą w zakresie zgodności jej działania z przepisami ustawowymi i statutem; -Słuchacze Szkoły są wyłaniani w drodze postępowania rekrutacyjnego spośród osób, które nie ukończyły 32 lat i posiadają dyplom ukończenia studiów wyższych z tytułem magistra lub równorzędnym; -Słuchacze Szkoły składają zobowiązanie do podjęcia i wykonywania, przez okres nie krótszy niż pięć lat od daty jej ukończenia, pracy w urzędach administracji na stanowiskach postawionych im do dyspozycji przez Prezesa Rady Ministrów.

Kobiety w administracji Art. 33. Konstytucji RP Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym. Kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń.

Normy etyczne -prawo powszechnie obowiązujące nie jest neutralne wobec prawa moralnego, zawsze jest z nim w jakiś sposób połączone; -prawo moralne nie wymaga natomiast dla swojego obowiązywania ujęcia w normy prawa powszechnie obowiązującego, jednak prawo w państwie prawa nie może być amoralne, prawo nie może być sprzeczne z prawem moralnym; -źródłem norm etycznych pracownika administracji publicznej jest prawo moralne, zakazy i nakazy prawidłowego zachowania się formułowane są z punktu widzenia moralności; -normy etyczne dla swojego obowiązywania nie muszą być ujęte w normy prawa stanowionego; i tak obowiązują pracownika administracji i pociągają za sobą odpowiedzialność moralną; -jeśli są ujęte w normy prawa stanowionego, pociągają za sobą odpowiedzialność karną.

Patologie w administracji publicznej - referat

POLITYKA ADMINISTRACYJNA W PAŃSTWIE POLICYJNYM absolutyzm, idea wszechobecności państwa; niemiecki merkantylizm – związany z zagrożeniami ze strony gospodarki francuskiej, administracja państwowa za pomocą ograniczeń i reglamentacji miała za zadanie chronić rynek wewnętrzny – ograniczenie importu, rozwój handlu wewnętrznego itp.; państwo pomyślności; twórczość kameralistów i policystów.

KAMERALIZM – odmiana merkantylizmu o wyraźnym nastawieniu fiskalnym, rozwinięta w Niemczech i Austrii w XVII i XVIII wieku, rozpatrująca całość problemów gospodarczych z punktu widzenia możliwości powiększenia dochodów panującego, uważająca za naczelny cel polityki gospodarczej państwa pełne zatrudnienie i pełne wykorzystanie sił wytwórczych. Słownik wyrazów obcych PWN, Warszawa 1980

W PAŃSTWIE PRAWA Doktryna liberalnego państwa konstytucyjnego Zadania państwa: zapewnienie obrony, zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego, zabezpieczenie wolnokonkurencyjnej gospodarki Wpływ liberalizmu na administrację: postulat ograniczenia wpływu administracji na obywateli, najważniejszą zasadą jest ochrona porządku prawnego przed naruszeniami ze strony administracji związanie administracji prawem powszechnie obowiązującym – rozwój przede wszystkim prawa administracyjnego

Rozdzielenie od prawa administracyjnego Ignaz Jastrow Nauka prawa administracyjnego nie daje wszystkich informacji, jakie potrzebne są do administrowania; Wskazywał on na społeczny charakter, odrębność nauki administracji od prawa administracyjnego oraz jej rolę jako podstawy polityki administracyjnej; Polityka administracyjna jako składnik wiedzy administracyjnej (nauka samodzielna, wiedza empiryczna); Polityka administracyjna to wiedza o tym, jak powinno się administrować, a jej podstawą jest wiedza o istniejącej, rzeczywistej administracji.

F. Stier-Somlo WIEDZA ADMINISTRACYJNA Wyróżnił on trzy odrębne kierunki badania administracji, które łącznie tworzą wiedzę administracyjną WIEDZA ADMINISTRACYJNA NAUKA ADMINISTRACJI OPISOWA, OBIEKTYWNA NAUKA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO ANALIZA NORM PRAWNYCH NAUKA POLITYKI ADMINISTRACYJNEJ CELE DZIAŁANIA ADMINISTRACJI, SPOSOBY ICH OSIĄGANIA

Walter Jellinek Nauka administracji -> opisuje rzeczywistą administrację, jej uwarunkowania (historyczne, gospodarcze, społeczne, kulturowe), porównuje z instytucjami i życiem społecznym zagranicy Polityka administracyjna -> jak administrację ulepszyć

Prawo administracyjne – „powinien” Nauka administracji – „jest” Polityka administracyjna – „tak powinno być”

W. Wilson Teza o rozdziale polityki i administracji „Administrowanie nie mieści się w obszarze polityki” „Problemy administracyjne nie są problemami politycznymi. Polityka określa wprawdzie zadania dla administracji, ale nie powinna mieć wpływu na poszczególne urzędy. Administrowanie to przede wszystkim spokojne, wolne od pośpiechu i nieustannych konfliktów, załatwianie rozmaitych spraw; najczęściej nie ma to nic wspólnego z dyskusyjnymi zagadnieniami konstytucyjnymi.”

Polityka administracyjna - wytyczenie kierunku działalności państwa przez organy określone w konstytucji programy określające kierunek działalności sztuka skutecznej działalności w sferze życia społecznego działalność związana z dążeniem do zdobycia władzy

POLITYKA – aprobowany przez organy państwowe i samorządowe system pozaprawnych i postulatywnych wypowiedzi o tym, gdzie, kiedy i jak korzystać z materialnych i organizacyjnych możliwości państwa i samorządów terytorialnych. Jan Boć

POLITYKA ADMINISTRACYJNA POLITYKA WOBEC ADMINISTRACJI POLITYKA ADMINISTRACJI

Polityka wobec administracji Polityka kształtowania administracji publicznej, jej struktury, podstaw, podstawowych kierunków funkcjonowania; Decyzje w tych sprawach podejmowane są co do zasady poza samą administracją; Administracja współtworzy tę politykę i jest jej przedmiotem; Podmioty władzy wykonawczej sprawując funkcję rządzenia i uczestnicząc w procesie legislacyjnym (opracowywanie projektów ustaw) samodzielnie kreują politykę wobec administracji w takim zakresie, w jakim zyskają aprobatę władzy wykonawczej.

Polityka administracji Polityka wykonywana przez administrację; Polega na wypracowywaniu celów, priorytetów, projektowania środków, sposobów działania, przewidywania efektów; Mieści się w obszarze wykonywania przez administrację prawnie określonych zadań publicznych, polega na opracowywaniu koncepcji; Wiąże się z planowaniem; PRZYKŁADY: polityka przestrzenna, polityka energetyczna, polityka ochrony środowiska

KONTROLA Po co kontrolujemy?

ADMINISTRACJA PUBLICZNA JEST ZARÓWNO KONTROLUJĄCYM JAK I KONTROLOWANYM ! Art. 184. Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.

KONTROLA: Badanie zgodności stanu istniejącego ze stanem postulowanym, Ustalenie zasięgu i przyczyn rozbieżności, Przekazanie wyników tego ustalenia, a czasem też wynikających stąd dyspozycji zarówno podmiotowi kontrolowanemu, jak i podmiotowi organizacyjnie zwierzchniemu.

System kontroli Całokształt zespolonych wewnętrznie wartości, które określają zadania kontroli, warunki jej prawidłowej organizacji i funkcjonowania, organizację podmiotów kontrolujących, zasięg podmiotowy i przedmiotowy kontroli. Oparty jest na zapewnieniu zgodności działań z prawem.

Rozrost kontroli: Ogólna tendencja do rozrostu całej administracji, w tym także kontroli. Co do zasady zjawisko negatywne, ma bowiem miejsce najczęściej w przypadku pogorszenia jakości działalności poddanej kontroli oraz objęcia jej zakresem działalności dotychczas niekontrolowanej. Może polegać na: Zwiększeniu liczby jednostek kontrolujących, Zwiększeniu rodzajów kontroli, Zwiększeniu zasięgu kontroli w określonych rodzaju kontroli.

Rodzaje podmiotów przeprowadzających kontrolę: Podmioty powołane wyłącznie do kontrolowania, Podmioty, w których strukturze organizacyjnej utworzone są specjalne jednostki do kontrolowania, Podmioty, które nie mają utworzonej specjalnej jednostki, a w razie potrzeby uczestniczą w kontroli całym organizmem, Podmioty utworzone do kontroli jednorazowej.

PODZIAŁY KONTROLI ZEWNĘTRZNA I WEWNĘTRZNA Podmiot spoza struktury administracyjnej (sąd, prokurator)/podmiot w obrębie struktury 2. KONTROLA I NADZÓR Nadzór jest bardziej intensywny, bezpośredni, ma na celu usunięcie nieprawidłowości i prewencję. Nadzór jest kwalifikowaną postacią kontroli, mamy z nim do czynienia gdy sprawowany jest przez organ zwierzchni organizacyjnie nad kontrolowanym, odpowiedzialny za jego działania, któremu służą środki władczego oddziaływania. Kwalifikowaną postacią kontroli jest również nadzór weryfikacyjny, z którym mamy do czynienia w przypadku kontroli sprawowanej przez podmiot zwierzchni funkcjonalnie, odpowiedzialny za dopilnowanie poprawności działań, któremu służą w stosunku do podmiotu zdecentralizowanego uprawnienia władcze.

3. POD WZGLĘDEM INICJATYWNY KONTROLI -> PODEJMOWANA Z URZĘDU I NA WNIOSEK 4. POD WZGLĘDEM STOSUNKU W CZASIE KONTROLI DO CZYNNOŚCI KONTROLOWANEJ -> WSTĘPNA, FAKTYCZNA I NASTĘPNA 5. POD WZGLĘDEM SPOSOBU PRZEPROWADZENIA INSPEKCJA (bezpośrednia obserwacja ludzi) LUSTRACJA (ocena stanu rzeczywistego, wyników działania) REWIZJA (kontrola finansowa) WIZYTACJA (bezpośredni wgląd w całokształt działalności)

6. POD WZGLĘDEM PODMIOTU KONTROLUJĄCEGO Kontrola: parlamentarna, prezydencka, społeczna, sądowa, prokuratorska, NIK, administracją rządowej nad samorządową, resortowa, instancyjna, RPO, TK

Kryteria kontroli Legalność Rzetelność Celowość Gospodarność Uwzględniania interesu społecznego Uwzględnianie interesu indywidualnego Zgodność z polityką rządu Kryteria szczegółowe Kryteria te odnoszą się w znacznym zakresie również do działalności podmiotów kontrolujących (jako cechy działań kontrolnych).

Ocena podmiotu kontrolującego nie jest ostateczna i może być przez kontrolowanego zakwestionowana!

ZA DZIAŁANIA NIELEGALNE Odpowiedzialność ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DZIAŁANIA LEGALNE ZA DZIAŁANIA NIELEGALNE

ZA DZIAŁANIA LEGALNE Przede wszystkim odpowiedzialność majątkowa Należy do zadań leżących w sferze władczego działania administracji publicznej Ma na celu realizację interesu publicznego Obowiązek wyrównania strat w wyniku wydania lub wykonania niewadliwego aktu normatywnego Przykłady: wywłaszczenie, przejęcie zabytku na własność państwa

REGULACJA KONSTYTUCYJNA Art. 21. 1. Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia. 2. Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Art. 228 (…) 4. Ustawa może określić podstawy, zakres i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela

ZA DZIAŁANIA NIELEGALNE ODPOWIEDZIALNOŚĆ: Polityczna (dotyczy jedynie osób pełniących funkcje organu) Majątkowa (na zasadach sprawstwa, winy, ryzyka, słuszności) Majątkowa z art. 77 Konstytucji RP Urzędnicza Karna Służbowa, porządkowa, dyscyplinarna W sprawach o wykroczenia Konstytucyjna

Art. 198. 1. Za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą: Prezydent Rzeczypospolitej, Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów, Prezes Narodowego Banku Polskiego, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem, oraz Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych. 2. Odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą również posłowie i senatorowie w zakresie określonym w art. 107. 3. Rodzaje kar orzekanych przez Trybunał Stanu określa ustawa.

Prezentacja opracowana na podstawie New Public Management mgr Karina Pilarz Prezentacja opracowana na podstawie M. Kulesza, D. Sześciłło, Polityka administracyjna i zarządzanie publiczne, Warszawa 2013

J. Supernat, Administracja publiczna w świetle koncepcji New Public Management, (w:) Administracja publiczna. Studia krajowe i międzynarodowe, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Administracji Publicznej w Białymstoku 2003, nr 2, s. 28-46.

NMP w najszerszym zakresie wdrażany przez kraje anglosaskie -USA, Wielka Brytania, Nowa Zelandia, Australia, Kanada; związany z krytyką administracji biurokratycznej; jego podstawą ideologiczną jest neoliberalizm: * zasada państwa minimalnego – zapewnia przede wszystkim ochronę obywateli i egzekwowanie umów; tam gdzie jest aktywne działa na w celu osiągania ekonomicznej efektywności (jak w sektorze prywatnym); Idea wolnego rynku i ograniczenia ingerencji państwa w gospodarkę

Dwa nurty NPM (G. Larbi): -wprowadzenie technik menedżerskich do zarządzania w sektorze publicznym; -organizowanie procesu wykonywania zadań publicznych na podstawie zasad rynkowych.

ZARZĄDZANIE PRZEZ REZULTATY Menedżerowie publiczni (urzędnicy) rozliczani są z osiągania założonych celów, efektywności swojego działania; Podstawową kategorią jest efektywność – jakość usług, koszt wytworzenia; Pominięte zostają inne kryteria działania, np. zgodność z prawem.

Osiągane rezultaty: Produkty (outputs) – odpowiedniej jakości usługi świadczone przez administrację – dostarczone towary, usługi, udzielone porady, dostarczone informacje, dokumenty; Wyniki (outcomes) – zmiany życia ludzi, w następstwie działania administracji – poprawa jakości środowiska, usprawnienie gospodarki, zapewnienie zatrudnienia.

STANDARDY OBSŁUGI OBYWATELA NPM zakłada zmianę w traktowaniu obywateli przez administrację – stają się oni klientami, odbiorcami usług, którym należy zapewnić satysfakcję

M. Prowle: 1. zachowanie osób świadczących usługi; 2. przyjazne środowisko, w którym usługi są świadczone; 3. rezultaty działania odczuwane przez obywateli; 4. czas oczekiwania na obsłużenie; 5. czas oczekiwania na odpowiedź na zadane pytanie; 6. czas oczekiwania na odpowiedź linii telefonicznej.

Jak podnieść satysfakcję obywatela ze świadczonych mu usług Jak podnieść satysfakcję obywatela ze świadczonych mu usług? -przez poprawę jakości świadczonych usług; -przez poprawę standardów obsługi obywatela.

Przykład rozwiązań NMP zastosowanych w celu poprawy standardów obsługi obywatela obsługa w formie one-stop-shop -> umożliwienie załatwienia w jednym miejscu spraw należących do właściwości różnych organów administracyjnych. PRZYKŁAD: wniosek zintegrowany o zarejestrowanie przez osobę fizyczną działalności gospodarczej do CEiDG

OUTSOURCING Korzystanie z podmiotów zewnętrznych; Umowne zlecanie przez administrację wykonywania zadań publicznych podmiotom prywatnym; Ma na celu zredukowanie kosztów świadczenia usług publicznych, zapewnienie dostępu do wiedzy i technologii, jakimi nie dysponuje sektor publiczny. PRZYKŁAD: Art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej