Opracowała Magdalena Osiadło Budowa i praca mięśni Opracowała Magdalena Osiadło Więcej informacji znajdziecie na www.mocni.net

Układ mięśniowy człowieka Składa się z 650 mięśni Ich masa stanowi około: 30-40% masy kobiet 40-50% masy mężczyzn

Niektóre mięśnie człowieka: m. piersiowy większy 2. m. dwugłowy (biceps) 1 1 1 1 3. m. brzucha 7 2 4. m. pośladkowy wielki (ok. 1 kg !) 8 2 2 3 5. m. najdłuższy uda (krawiecki) 4 6. m. brzuchate łydki (bliźniacze) 5 7. m. trójgłowy 6 8. m. najszerszy grzbietu

Antagonistyczne działanie mięśni: Mięśnie mają zdolność do aktywnego kurczenia się. Ich rozkurcz jest aktem biernym – wymaga skurczu innego mięśnia. Wyróżniamy dwie grupy czynnościowe mięśni: zginacze (przywodziciele) i prostowniki (odwodziciele). Mięśnie wykonujące przeciwstawną czynność nazywamy antagonistycznymi.

Typy mięśni szkieletowych m. prosty m. dwubrzuścowy m. płaski m. wrzecionowaty m. pierzasty m. półpierzasty m. dwugłowy

Budowa mięśnia dwugłowego dwa ścięgna – umożliwiają przyczep mięśnia do kości brzusiec – zbudowany z tkanki mięśniowej ścięgno – zbudowane z tkanki łącznej włóknistej

Budowa anatomiczna mięśnia Tkanka łączna wytwarzana na powierzchni mięśnia zwana jest omięsną. W 1 mm3 mięśnia znajduje się 2000 naczyń krwionośnych włosowatych.

Budowa włókna mięśniowego Komórka mięśnia poprzecznie prążkowanego (włókno mięśniowe) zbudowana jest z: - błony komórkowej (sarkolema) - licznych jąder - cytoplazmy (sarkoplazma) - włókienek kurczliwych (miofibryli). Miofibryle wykazują poprzeczne prążkowanie. Podstawową jednostką budulcową miofibryli jest sarkomer. Sarkomer składa się z włókienek białkowych: aktynowych i miozynowych włókno mięśniowe miofibryle sarkomer miozyna aktyna

Mechanizm skurczu sarkomer miozyna aktyna Skracanie się miofibryli jest wynikiem interakcji białek kurczliwych: aktyny i miozyny. Nici aktyny przesuwają się w kierunku środka sarkomeru bez zmiany długości jej włókien (ślizgowa teoria skurczu). W procesie tym zużywana jest energia, którą dostarcza rozkład ATP. ATP → ADP + Pi + energia ATP ADP E skurcz sarkomeru

Źródła energii wykorzystywanej do pracy mięśniowej 1. Wysiłki trwające kilka sekund Zasoby komórkowe ATP zawierają zasoby energii wystarczające jedynie na kilka pobudzeń. Najszybsza resynteza ATP odbywa się kosztem rozkładu fosfokreatyny i starcza na kilka sekund pracy. fosfokreatyna kreatyna ADP ATP Przemiana beztlenowa

Źródła energii wykorzystywanej do pracy mięśniowej 2. Wysiłki trwające do 60 sekund - Glukoza magazynowana jest w tkance mięśniowej w postaci glikogenu. - Gromadzenie się kwasu mlekowego powoduje silne zakwaszenie środowiska tkanki mięśniowej (charakterystyczny skurcz lub ból). Działanie szlaku ustaje. - Kwas mlekowy przenika do krwi i jest transportowany do wątroby, gdzie ulega przemianie w glukozę (glikoneogeneza). glukoza kwas mlekowy 2 ADP 2 ATP Przemiana beztlenowa

Źródła energii wykorzystywanej do pracy mięśniowej 3. Wysiłki trwające do 60 minut Produkty końcowe tej przemiany nie zmieniają pH środowiska. Czynnikiem ograniczającym pracę w tym trybie jest szybkość dostarczania tlenu do mięśni. Źródłem tlenu jest: mioglobina – białko mięśniowe magazynujące tlen; hemoglobina – białko czerwonych krwinek krwi transportujące tlen glukoza CO2 + H2O 36 ADP 36 ATP Przemiana tlenowa

Źródła energii wykorzystywanej do pracy mięśniowej 4. Wysiłki trwające ponad 60 minut Zasoby kwasów tłuszczowych w organizmie są ogromne. Jest to najwolniejszy z przedstawionych szlaków metabolicznych. Czynnikiem ograniczającym tę przemianę jest szybkość transportu kwasów tłuszczowych z krwi do komórek mięśniowych. Czynnikiem ograniczającym długość pracy mięśni w tym trybie są inne układy niezdolne do długotrwałego funkcjonowania (np. układ nerwowy). Kwas tłuszczowy CO2 + H2O 129 ADP 129 ATP Przemiana tlenowa

Zestawienie przemian produkujących ATP w mięśniach PRZEMIANY BEZTLENOWE fosfokreatyna + ADP → kreatyna + ATP Glukoza + 2 ADP + 2P → 2 kwas mlekowy + 2 ATP PRZEMIANY TLENOWE Glukoza + 6 O2 + 36 ADP + 36 P → 6 CO2 +6 H2O + 36 ATP kwas tłuszczowy (C16) + 23 O2 +129 ADP +129 P → → 16 CO2 +16 H2O + 129 ATP

Przykłady aktywności wykorzystujących różne szlaki metaboliczne typ przemiany – rozkładu: przykłady beztlenowy fosfokreatyny skok, cios, unik, nagły zwrot ciała beztlenowy glukozy krótkotrwała ucieczka lub pogoń; bieg 100 m tlenowy glukozy godzinny intensywny marsz bieg na 1500 m beztlenowy kw.tłuszowego wielogodzinny marsz; bieg maratoński

Porównanie typów komórek mięśni szkieletowych właściwości mięśnie szybkie mięśnie wolne skurcz 30 ms 80 ms aktywność ATP-azy dwukrotnie większa dwukrotnie mniejsza naczynia włosowate rzadsza sieć gęstsza sieć mitochondria mniej więcej mioglobina barwa białe czerwone typ przemian beztlenowe tlenowe długość pracy krótsza dłuższa

Struktura mięśni u różnych grup sportowców grupa badana zawartość % włókien wolnych m. czworogłowy uda m. naramienny nie wytrenowani 46 36 kolarze 51 61 kajakarze 58 pływacy 74 biegacze przełajowi 63 69

Literatura J.Duszyński, A. Kozłowska-Rajewicz, G. Wojciechowska; Biologia – zakres podstawowy;WS PWN; W-wa 2002 J. Kawiak, J. Mirecka, M. Olszewska, J. Warchoł; Podstawy cytofizjologii; PWN; W-wa 1985 K. Sembrat; Histologia porównawcza zwierząt; PWN; W-wa 1981 B. Gołąb, W.Z. Traczyk; Anatomia i fizjologia człowieka; PZWL; W-wa 1986 S. Kozłowski, K. Nazar; Wprowadzenie do fizjologii klinicznej; PZWL; W-wa 1999 Mała Encyklopedia PWN; W-wa 1970 Nowa Encyklopedia Powszechna PWN; W-wa 1997 Dr E.G. de Bernabe Ortega; Atlas Anatomii; WiŻ; W-wa 1991 A. Stevens, J. Lowe; Histologia człowieka; PZWL i WMSV; 2000

Budowa i praca mięśni - koniec - Dziękuję za uwagę! Siłownia, fitness, zdrowe odżywianie itp. wszystko znajdziesz na www.mocni.net