Depresja wieku dorastania i samobójstwa Przygotowała materiał : psycholog mgr K. Artowicz- Latocha

Okres dorastania W okresie dorastania bezpieczny krąg środowiska macierzyńskiego przestaje być już wystarczający i pojawia się pragnienie wyjścia w otaczający świat. Dochodzi do konfrontacji wcześniejszych wyobrażeń z rzeczywistością. Zwykle prowadzi to do zmiany nastawienia wobec samego siebie i w większości przypadków do powstania mniej korzystnego obrazu własnej osoby, co w konsekwencji może być przyczyną obniżania nastroju.

Ponadto, dochodzi również do uświadomienia sobie swoich potrzeb seksualnych, a brak możliwości ich rozładowania w połączeniu z pierwszymi rozczarowaniami miłosnymi prowadzi do wycofania się z relacji, obniżania się poczucia własnej wartości. Niekiedy nawet brak potwierdzenia siebie w roli mężczyzny czy kobiety owocuje tendencjami samobójczymi. Jest to tym bardziej zrozumiałe, że burza hormonalna okresu dorastania prowadzi do przeżywania gwałtownych i zmiennych emocji.

Powoli narastający konflikt z rodzicami oraz przekonanie o niemożności znalezienia z nimi wspólnego języka rodzą w młodym człowieku uporczywe poczucie bezsilności. W okresie pokwitania różne dramatyczne czy wręcz drastyczne doświadczenia wewnętrzne i zewnętrzne mogą doprowadzić do rozwoju zespołu depresyjnego.

Rodzaje depresji okresu dorastania 1. depresja młodzieńcza czysta – w jej obrazie dominują: obniżenie nastroju oraz napędu psychoruchowego, nieokreślone dolegliwości lękowe, nadmierna troska o przyszłość. 2. depresja młodzieńcza z rezygnacją – do obrazu depresji czystej dołączają się: niewydolność w nauce, poczucie bezsensu życia, tendencje samobójcze.

3. depresja młodzieńcza z niepokojem – obok objawów depresji czystej występują: zmienność nastroju, autodestrukcyjne zaburzenia zachowania (np. okaleczanie się, odmawianie przyjmowania posiłków, myśli samobójcze, spożywanie substancji psychoaktywnych, itp.) 4. depresja młodzieńcza hipochondryczna – charakteryzuje się (oprócz objawów depresji czystej), występowaniem częstych skarg somatycznych (biegunki, zaparcia, wędrujące bóle, kołatanie serca), koncentracją na własnym ciele.

Objawy depresji - drażliwość, - zmienność nastrojów, - cynizm oraz postawa wyrażająca złość, - chroniczny smutek, - apatia, - posępny, ponury wygląd, - uczucie osamotnienia, - agresja, wrogość (także w wyglądzie), obniżona tolerancja frustracji, objawy somatyczne – bóle głowy, brzucha, bezsenność.

Czynniki ryzyka depresji u nastolatków genetyczne, depresja pojawiła się w rodzinie przeżywanie silnego stres, doświadczanie przemocy, wykorzystywania lub zaniedbania emocjonalnego, przeżycie śmierci któregoś z rodziców lub innej bliskiej osoby, przeżycie rozstanie z kimś ważnym w ich życiu, przewlekłe choroby, np. cukrzyca, padaczka, inne traumatyczne przeżycia, przejawianie zaburzonych zachowań lub trudności w nauce.

Depresje u nastolatków mogą prowadzić do: 1. problemów w szkole - trudności z koncentracją, niska frekwencja, frustracje spowodowane nauką, z dobrego ucznia zmienia się w złego. 2. ucieczek - wielu nastolatków ucieka z domu lub próbuje. Taka sytuacja to zwykle sygnał - wołanie o pomoc! Rodzice zastanówcie się co jest tego przyczyną? 3. odurzania się - w tym przypadku może być alkohol, narkotyki, lekarstwa. 4. niskiej samooceny, identyfikowania się z brzydotą, wstrętu do siebie, poczucia niegodności. 5. anoreksji lub bulimii i różnych innych diet. 6. uzależnienia od internetu - w ten sposób uciekają od swoich problemów, zwiększają swoją izolację, ale często wyżywają się w internecie na upatrzoną przez siebie "ofiarę, ofiary". 7. samouszkodzenia: cięcia, podpalenia, inne samookaleczenia, takie postępowanie prawie zawsze jest związane z depresją. 8. lekkomyślnego zachowania: cierpiąca na depresję młodzież może brać udział w niebezpiecznych zabawach lub ponosić wysokie ryzyko zachowań, np.: jazda poza kontrolą, picie dużej ilości alkoholu, branie dużych dawek narkotyków, niebezpieczny seks.

Samobójstwa Alarmująca jest i ciągle rośnie liczba samobójstw nastolatków. Według statystyk samobójstwo u nastolatków jest co trzecią najczęstszą przyczyną śmierci od 15 do 24 roku życia. W przeważającej większości przyczyną jest depresja lub zaburzenia psychologiczne. W przypadku kiedy nastolatek nadużywa alkoholu lub narkotyków ryzyko samobójstwa jest jeszcze większe. Ze względu na bardzo realne niebezpieczeństwo samobójstw nastolatków, którzy są w depresji należy ściśle obserwować objawy i myśli samobójcze lub ich zachowania.

Zachowania mogące świadczyć o chęci popełnienia samobójstwa 1. rozmowy o samobójstwach, o znanych osobach, które popełniły samobójstwo, 2. słowa wypowiadane przez młodzież: "chcę zniknąć na zawsze, nie ma wyjścia" 3. mówienie pozytywnie o śmierci, np..: "jeśli umrę, ludzie będą mnie lepiej lubić" 4. pisanie wierszy o śmierci, umieraniu czy samobójstwie, 5. zaangażowanie w lekkomyślnych zachowaniach, gdzie łatwo o wypadek, 6. słowa do rodziny i przyjaciół - "żegnaj na zawsze" , 7. poszukiwanie broni, tabletek i innych sposobów na zabijanie, 8. przeglądanie stron internetowych o tematyce samobójczej.

Jak rodzice mogą pomagać dziecku z ryzykiem wystąpienia depresji? spędzanie z dzieckiem czasu wolnego, próba zrozumienia jego sytuacji przy powstrzymywaniu się od dawania rad, zapewnienie dziecku zdrowego odżywiania, odpowiedniej ilości snu, uprawiania sportu w celu zredukowania napięć, bo ruch fizyczny powoduje wzmożone wydzielanie endorfin, czyli substancji chemicznych powodujących podniesienie nastroju, zapewniających dobre samopoczucie, dziecko musi wiedzieć, że rodzic jest przy nim i że je wspiera, w pełni i bezwarunkowo, należy być delikatnym i nie naciskać, ale też nie poddawać się, jeśli pojawi się opór ze strony dziecka.

Sposoby leczenia depresji u nastolatków Im wcześniej nastąpi rozpoznanie i leczenie depresji, tym lepiej dla chorego. Mimo znacznych szans na całkowite wyleczenie nastolatka z epizodu depresji, ryzyko nawrotu pozostaje jednak wciąż wysokie. W leczeniu stosuje się przede wszystkim leki przeciwdepresyjne, psychoterapię lub połączenie obu tych metod. Coraz więcej danych przemawia jednak za największą skutecznością skojarzenia leku przeciwdepresyjnego z terapią poznawczo-behawioralną – jedną ze specyficznych form psychoterapii. Leczenie skojarzone ma szczególne znaczenie w przypadku ciężkiej depresji.

Zapamiętaj - antydepresyjny „dekalog” rodzica... 1.W każdej sytuacji – zwłaszcza  kryzysowej – spróbuj postawić się na miejscu dziecka. 2. Miej oko na symptomy stresu czy początkowych zmian depresyjnych u dziecka. 3. Nie programuj nadmiernie dnia dzieciom, zostaw im zawsze słuszną dozę czasu wolnego. 4. Zachęcaj dzieci do ćwiczeń fizycznych i relaksacyjnych oraz zdrowego   odżywiania. 5. Nie tłum frustracji dziecka – naucz je wyrażać swoje emocje (oczywiście w społecznie akceptowany sposób). 6. Nie „zarażaj” dziecka swymi kłopotami człowieka dorosłego. 7. Rozmawiaj ze swoimi dziećmi 8. Ułatwiaj dzieciom kontakty z ich rówieśnikami (zwracając rzecz jasna roztropną uwagę na towarzystwo dziecka). 9. Dbaj aby uśmiech  jak najczęściej gościł na twojej twarzy. 10. Czytaj  publikacje, poświęcone życiu dzieci i młodzieży.