Etyka w biznesie i zarządzaniu

Definicja Etyka w zarządzaniu to dział etyki biznesu, zajmujący się moralnością w za­rządzaniu. Etyka jest nauką o moralności (1) opisującą i wyjaśniającą mo­ralność zastaną, (2) wyznaczającą racjonalne normy moralne oraz kry­ty­kującą normy irracjonalne, (3) dającą praktyczne wskazówki, umoż­li­wia­jące wprowadzenie w życie norm moralnych. Etyka jest nauką interdyscyplinarną, łączącą elementy wielu nauk, m.in. filozofii moralnej, psychologii moralności, ekonomii szczęścia, socjologii moralności, historii moralności, neurobiologii, kognitywistyki. Etyka bada dobro i zło. Dobro pojmuje m.in. jako szczęście i przyjemność, a zło jako ból i cierpienie. Dobro i zło w tym sensie jest identyfikowane m.in. za pomocą badania mózgu, układu nerwowego, introspekcji, obserwacji zachowań, testów psychologicznych, opisu stosunków społecznych.

Do fundamentalnych zasad etyki należą: imperatyw kategoryczny, zasada maksymalizacji szczęścia, zasada równego rozważenia interesów, złota i srebr­na zasada. Imperatyw kategoryczny głosi, że powinniśmy postępo­wać według takiej reguły, którą chcielibyśmy uznać za prawo powszechne. Zasada maksymalizacji szczęścia mówi, że powinniśmy maksymalizować szczęście i minimalizować cierpienie jak największej liczby czujących istot. Zasada równego rozważenia interesów zachęca do przykładania takiej sa­mej wagi do takich samych interesów czujących istot, niezależnie od tego kim są. Złota zasada głosi, że mamy postępować wobec innych tak, jak­byśmy chcieli, żeby inni postępowali wobec nas, natomiast srebrna zasa­da, że nie możemy postępować w stosunku do innych tak, jakbyśmy nie chcieli, aby inni postępowali w stosunku do nas.

Sprawiedliwa płaca Według B. Harvey mamy następujące kryteria sprawiedliwej płacy: (1) istnienie prawnie gwarantowanej płacy minimalnej; (2) proporcjonalność w stosunku do trudności pracy i wyników; (3) równość płacy za taką samą pracę; (4) zgodność co najmniej ze średnią płacą w danym sektorze; (5) dos­to­sowanie do możliwości finansowych firm; (6) zgodność z porozu­mie­niami zbiorowymi. Kryteria dodatkowe to: (1) płaca nie jest niż­sza niż średni koszt życia w regionie; (2) jest proporcjonalna do zajmo­wa­nego stanowiska; (3) jest proporcjonalna do stażu pracy. Według teoretyków społecznej gospodarki rynkowej sprawiedliwa płaca powinna być proporcjonalna do rezultatów pracy, w szczególności wytwo­rzo­nego zysku, zwłaszcza tego, do którego pracownik przyczynił się bez­pośrednio.

Trzy podstawowe pytania zadawane przez etykę biznesu to: Czy podjęta decyzja jest słuszna? Czy ta decyzja przyniesie korzyści, czy straty? Czy postępowanie zgodnie z zasadami etyki jest opłacalne?

Podstawowe pojęcia stosowane w etyce biznesu: Sprawiedliwość Uczciwość Prawda Słuszność

Nurty etyki bizensu/zarządzaniu Etyka deontologiczna: Moralność postrzegana w kategoriach obowiązku Nakazy i rozkazy jako forma przekazu Postawa moralna opiera się na przestrzeganiu jasnych i konkretnych reguł

Etyka aksjologiczna: Efektywne osiąganie celów Dążenie do optymalizacji działania Autokreacja i samorealizacja jako cel każdego człowiek

Etyka odpowiedzialności i sumienia: Łączy i spaja etykę deontologiczną i aksjologiczną Skoncentrowana na wartościach oraz relacjach społecznych Reguluje stosunki międzyludzkie

Podział etyki biznesu/zarządzania (praktyka) Etyka opisowa: Opisuje obyczaje i standardy moralne grupy społecznej w określonym czasie Poznaje i opisuje istniejące normy Nie stawia pytań filozoficznych Pyta: jak było/jak jest?

Etyka normatywna: Zajmuje się obszarem powinności Nie zajmuje się obszarem stanu faktycznego Stawia pytania filozoficzne Pyta: jak powinno być? Co powinno być brane pod uwagę w ocenie słuszności postępowania moralnego? Czy oceny zachowań dokonuje się na podstawie jego intencji czy skutków do jakich prowadzą? Etyka normatywna dzieli się na: Etykę intencji, Etykę skutków

Cele Doskonalenie się społeczeństwa/zysk społeczny Etyczna analiza zobowiązań zawodowych Wprowadzanie standardów etycznych zachowań Łączy wymogi organizacyjne firm z poszanowaniem wartości osobistych Ujednolica reguły Rozwiązuje konflikty Tworzy systemy zarządzania o bezpiecznym działaniu gospodarczym Zapewnia maksymalną efektywność poprzez eliminację konfliktów Poszerza perspektywy kalkulacji zysków i strat

Kapitalizm etyczny buduje, rozwija i korzysta z: Zasobów finansowych Zasobów ludzkich Zasobów rzeczowych Zasobów społecznych Reputacji

Etyka biznesu w kontekście zysku jako celu: Subiektywna Ma krótkofalowe cele Dąży do natychmiastowej skuteczności Motywuje pracowników Budzi zaufanie klientów Budzi zaufanie kontrahentów

Źle rozumiana koncepcja zysku jako celu: Pozory etyczności dla przewagi konkurencyjnej Nieumiejętność rozróżniania celów i środków Nieumiejętność ustalania priorytetów Nieetyczne wybory Poczucie zwolnienia z odpowiedzialności

Dynamiczna etyka biznesu Dbanie o potrzeby klientów Troska o pracowników Finalnie: szacunek społeczny

Etyka jako strategia firmy Dążenie wewnętrzne = strategia działania Podstawa tworzenia programów etycznych Element programu etycznego Wypunktowanie celów strategicznych Strategia firmy: Wizja Wartości Misja

Misja firmy: Nadzieje Oczekiwania Aspiracje Określa tożsamość etyczną firmy Odpowiada na pytania: kim jesteśmy?, o co chodzi w naszej działalności?

Kultura organizacyjna firmy Grupy funkcji kultury organizacyjnej: Dotyczące adaptacji wewnętrznej Dotyczące adaptacji zewnętrznej Adaptacja zewnętrzna: Zrozumienie misji, celów i strategii organizacji Integracja Zaangażowanie pracowników Adaptacja wewnętrzna: Określa kod/język pojęć Wyznacza zasady dotyczące władzy Określa zakres kompetencji Wyznacza granice grup formalnych i nieformalnych Określa kryteria kar i nagród Kształtuje ideologię organizacji Opisuje sposób zaspokajania potrzeby bezpieczeństwa

Total Quality Managment Cele Total Quality Management: Długotrwały sukces z zachowaniem zasad etyki biznesu Zadowolenie klientów Korzyści dla firmy jako całości Korzyści dla pracowników Korzyści dla społeczeństwa Dbanie o środowisko naturalne

Podstawowe założenia Total Quality Management: zaangażowanie każdego pracownika częste drobne usprawnienia wykorzystanie prostych, uniwersalnych narzędzi synchronizacja stanowisk maksymalizacja czasu pracy długotrwałe stosowanie stopniowo ulepszanych metod

Total Quality Management eliminuje: Niewłaściwe zarządzanie Brak motywacji pracowników Nieodpowiednią organizację pracy Brak odpowiedzialności społecznej

Negocjacje Partner w negocjacjach oczekuje: Traktowania w sposób etyczny Poszanowania dla siebie jako człowieka Nieetyczne postawy w negocjacjach: Grożenie zerwaniem negocjacji Ukrywanie prawdziwych intencji i poglądów Naprowadzanie na niewłaściwe wnioski Popędzanie, okazywanie niecierpliwości Wybór czasu i miejsca rozmów, które utrudniają koncentracje

I ZASADA ETYCZNYCH NEGOCJACJI = PRAWDOMÓWNOŚĆ Kłamstwo i zatajanie faktów jest nieprofesjonalne. Dobry negocjator umie przedstawić i uzasadnić swoje stanowisko. Uchylanie się od wyjaśnień jest nieetyczne!

Cechy etycznego negocjatora: Wysoka kultura osobista Poszanowanie godności i wolności rozmówcy Etyczny negocjator nie powinien: Wywierać presji fizycznej ani psychicznej Wywoływać poczucia strachu, upokorzenia i winy Wymuszać podjęcia decyzji Manipulować faktami

Kodeks etyczny menedżera Zasada ogólna Kodeksu Etyki Menedżera: Menedżer powinien dążyć do osiągnięcia jak najlepszych rezultatów, pozostając w zgodzie z obowiązującymi normami prawnymi, etycznymi i obyczajowymi. Etyczny menedżer: Przestrzega prawa Postępuje zgodnie z dobrymi obyczajami Przestrzega zasad współżycia społecznego Odznacza się kulturą osobistą Kieruje się uczciwością Rzetelnie wypełnia swoje obowiązki Nie wykorzystuje swojej pozycji dla celów prywatnych Cele etycznego menedżera: Korzyści publiczne i społeczne Dobro każdego podwładnego Dbanie o środowisko naturalne