Środki Transportu w XV wieku Autor: Natalia Płońska

Kilka słów od Autora Jak powszechnie wiadomo w XV wieku nie było ani samochodów, ani samolotów, ani nawet pociągów, czy chociażby rowerów. A przecież człowiek z tamtych czasów też musiał się w jakiś sposób poruszać po świecie! O tym właśnie jest ta prezentacja. Na podstawie książki H. Sienkiewicza pt. „Krzyżacy” oraz innych źródeł, których wokół nas jest pełno pozwólcie, że przedstawię wam najbardziej popularne środki transportu tamtych czasów. Krótki wgląd w przeszłość czas zacząć!

Podróż po lądzie, czyli jak unikano pieszych wędrówek

Koń – niezbędne zwierze w wieku XV

Nie da się ukryć, że koń to podstawowy „pojazd” czasów przez nas omawianych. Konie w średniowieczu różniły się wielkością, budową i rasą od dzisiejszych. Były np..przeciętnie mniejsze. Były też istotniejsze dla społeczeństwa niż dziś, odgrywały kluczową rolę w walce, rolnictwie i transporcie. Średniowieczne konie w Królestwie Polskim były najczęściej krzyżówkami rodzimych ras z rumakami niemieckimi, zwanymi "szwabami" lub "sasami" oraz z końmi z puszty węgierskiej. Polscy mediewiści, zajmujący się problematyką wierzchowców w wiekach średnich, przytaczają, iż średni wzrost konia bojowego wahał się pomiędzy 155, a 157 cm w kłębie, przy jednoczesnych szerokich gabarytach klatki piersiowej i mocnym szkielecie. Wartość konia dla rycerstwa była ogromna. Oddają to ceny z przełomu XIV i XV wieku. Najtańszy mierzynek chłopski kosztował 24 grosze. Dobry koń zdatny do walki od 120 groszy, zaś doświadczone destriery powyżej 200 groszy. Ceny za konie wybitne dochodziły do 3000 groszy. Konie sołtysów, na których przybywali w ramach powinności feudalnych, warte były zwykle 2-4 grzywny, konie wójtów 3-6 grzywien, rycerz o dochodzie rocznym 100 grzywien przyjeżdżał zwykle na koniu wartym 10 grzywien. Dla porównania najtańszy miecz kosztował 15 groszy, najdroższy 120. Pozwólcie, że wyjaśnię znaczenie słowa „grosz” i „grzywna”, żeby nie było żadnych nieporozumień… Grosz – moneta srebrna o wartości kilku lub kilkunastu denarów. Bita w wielu krajach Europy Grzywna – jednostka masy używana w średniowieczu w Polsce, Czechach i na Rusi oraz jednostka płatnicza. Jedna grzywna oznaczała masę pół funta.

Kolasa – powóz dla biedniejszych obywateli Rzeczpospolitej

Kolasa lub kolaska - to gospodarski wóz transportowy, o drewnianych osiach, bez resorów. Jest to pojazd najczęściej spotykany u chłopów, którzy przewozili nim swoje zbiory lub inne przedmioty. Prawdopodobnie właśnie tego typu wozu użyła Jagienka by dostarczyć rzeczy Maćkowi i Zbyszkowi z Bogdańca.

Kolebka – pojazd upodobany przez zamożniejszych

Kolebka - pojazd konny rozpowszechniony wśród warstw wyższych Kolebka - pojazd konny rozpowszechniony wśród warstw wyższych. Jego podstawowym elementem było zawieszone na rzemiennych pasach pudło, w którym zasiadali podróżni. Pudła kolebek często ozdabiano np. zasłonami z drogich tkanin lub kobiercami.

Kocz – kolejny pojazd dla ludzi wyższej rangi

Kocz – to pierwszy pojazd resorowany, czterokołowy, dwuosiowy, pochodzący z Węgier. Produkowany także w Polsce, jako lekki półkryty lub kryty pojazd. Resorowanie początkowo wykonane było przez zawieszenie skrzyni na skórzanych pasach lub łańcuchach.

Podróż na wodzie, czyli jak korzystano z polskich wód

Szkuta

Szkuta – beznapędowy statek (dawniej żaglowy), płaskodenny, pozbawiony pokrycia w postaci pokładu. Szkuta jest przeznaczona przede wszystkim do transportu śródlądowego ładunków masowych (jednorazowo ładuje się na jej pokład do 100 ton, np. zboża). W przeszłości powszechnie używana do transportu na żeglownej części Wisły. Szkuta miała konstrukcję złożoną z wręg dębowych i sosnowych oraz dębowego lub sosnowego poszycia burt. Dziób statku posiadał zakrzywioną do góry sztabę. Pośrodku umocowany był maszt.

Dubas

Dubas – był to statek rzeczny, poruszany za pomocą ośmiu wioseł podczas spływu z prądem rzeki, zaś w drodze powrotnej również żagla podnoszonego na pojedynczym maszcie. Posiadał płaską rufę i ostro ścięty dziób. Załogę stanowiło 8-14 ludzi. Ponieważ charakteryzował się niewielkim zanurzeniem - można było go wykorzystywać do żeglugi po płytszych rzekach. Na Wiśle statkami tymi przewożono różne towary, przede wszystkim zboże .

Tratwa

Tratwa - jakakolwiek płaska konstrukcja służąca podróżowaniu na wodzie Tratwa - jakakolwiek płaska konstrukcja służąca podróżowaniu na wodzie. Najprostsza budowana była ze związanych pni drzew, belek, pęki, trzciny, gałęzi, konarów. Utrzymują się same na wodzie. Służyła do transportu ludzi i towarów.

Dziękuję za uwagę!