Marta K., Joanna B. Kl. II F Gimnazjum Nr 28 we Wrocławiu

Informacje ogólne Układ Słoneczny (układ planetarny) składa się z ośmiu planet oraz innych ciał niebieskich, które krążą wokół Słońca. Każda planeta przemieszcza się po swojej orbicie, której kształt przypomina koło (oprócz Merkurego, którego orbita podobna jest do elipsy), a to za sprawą bardzo małych mimośrodów. Wszystkie krążą dookoła Słońca z inną prędkością w różnych odległościach od gwiazdy. Planety zewnętrzne otoczone są pyłem kosmicznym w kształcie pierścienia. Z wyjątkiem Ziemi i Uranu wszystkie planety układu zawdzięczają swoje nazwy bogom z mitologii rzymskiej. Każda posiada swój księżyc z wyjątkiem Wenus i Merkurego. Gazowe olbrzymy same są centrami układów ciał niebieskich - dookoła nich krąży wiele księżyców. …………………………………………………………….

Słońce Słońce jest gwiazdą, która stanowi centrum Układu Słonecznego i wokół niej krążą wszystkie planety oraz mniejsze ciała niebieskie. Położone jest w jednym z ramion spiralnych Galaktyki (Drogi Mlecznej). Zbudowane jest z plazmy (zjonizowanego gazu). Utrzymywane jest w równowadze hydrostatycznej siłą grawitacji materii, położonej po jednej stronie i powyżej gwiazdy.

Słońce Centrum i powierzchnia Słońca posiadają ogromną temperaturę, sięgającą wielu tysięcy stopni Celsjusza, dzięki czemu uwalniana jest ogromna ilość energii, która wysyłana jest w przestrzeń kosmiczną. Atmosfera gwiazdy składa się z fotosfery, chromosfery oraz korony. Obliczono, że za ok. 5 mld lat Słońce zmieni się w czerwonego olbrzyma, ponieważ zapasy wodoru, wykorzystywane przez gwiazdę w celu wytwarzania energii, wyczerpią się. Po miliardzie lat przeistoczy się w białego karła, zapadając się pod własnym ciężarem. Stygnąc stanie się czarnym karłem.

Słońce Obserwując Słońce z Ziemi należy używać sprzętu z filtrem, gdyż bezpośrednia obserwacja lub przez nieodpowiedni sprzęt (np. okulary przeciwsłoneczne) może doprowadzić nawet do utraty wzroku.

Obszary układu planetarnego

Planety skaliste (wewnętrzne) – są to pierwsze 4 planety najbliższe Słońcu, do których należy Merkury, Wenus, Ziemia i Mars. Są stosunkowo niewielkie, zbudowane ze skał, posiadają małe masy oraz duże gęstości. Pas planetoid – obszar pomiędzy orbitami Marsa i Jowisza, w którym znajduje się tysiące planetoid, czyli małych ciał niebieskich. Gazowe olbrzymy (planety olbrzymy) – planety, które nie posiadają stałej powierzchni, ich masy w większej części nie składają się ze skał. Są zbudowane głównie z gazu i lodu. Charakteryzują się dużym rozmiarem i małą gęstością. Pas Kuipera – obszar Układu Słonecznego, który znajduje się za orbitą Neptuna. Jest podobny do pasa planetoid, ale dużo razy większy i podobnie jak ten obszar, zawiera wiele małych obiektów. Pluton – planeta karłowata, położona w Pasie Kuipera. Do 2006 r. uznawana była za dziewiątą planetę Układu Słonecznego. Wokół niej krążą trzy księżyce, a płaszczyzna, po której się porusza, częściowo przebiega przez orbitę Neptuna.

Ciała niebieskie W układzie planetarnym znajdują się ciała niebieskie m.in. takie jak: Planeta – ciało niebieskie o średnicy ponad 1000 km krążące wokół macierzystej gwiazdy. Księżyc – naturalny satelita obiegający planetę. Jeżeli planeta wraz z księżycem są podobnych rozmiarów, mogą utworzyć tak zwaną planetę podwójną. Księżyc – naturalny satelita obiegający planetę. Jeżeli planeta wraz z księżycem są podobnych rozmiarów, mogą utworzyć tak zwaną planetę podwójną. Gwiazda - ciało niebieskie, będące kulą gazową, świecącą w wyniku zachodzących w jej wnętrzu reakcji termojądrowych. Wiek najstarszych gwiazd jest bliski wiekowi Wszechświata. Połączone są w galaktyki, nieraz tworzą układy podwójne lub gromady.

Meteor – okruch skalny, który dostał się do atmosfery ziemskiej i spalił się w niej. Nazywany jest również spadającą gwiazdą, ponieważ spalając się zostawia na niebie ślad. Meteoryt - okruch skalny, który dostał się do atmosfery ziemskiej, przedostał się przez nią i uderzył w Ziemię (bo nie spalił się zupełnie). Kometa – ciało zbudowane z okruchów skalnych zespolonych wodnym lodem, zmarzłym amoniakiem i metanem. Gdy zbliża się do Słońca zaczyna świecić (powstaje,,warkocz’’). Planetoida (asteroida) – niewielkie ciało niebieskie, krążące wokół Słońca, o powierzchni stałej skalnej lub lodowej.

Planety PLANETYŚREDNICAGĘSTOŚĆ OBIEG WOKÓŁ WŁASNEJ OSI OBIEG WOKÓŁ SŁOŃCA LICZBA KSIĘŻYCÓW SYMBOL ASTRONOMI- CZNY Merkury 4878 km 5,4 g/cm³ ok. 58h 88 dni 0 Wenus km 5,2 g/cm³ ok. 243 doby 225 dni 0 Ziemia km 5,5 g/cm³ ok. 1 doba 365 dni 1 Mars 6805 km 3,9 g/cm³ ok. 25h 687 dni 2 Jowisz km 1,3 g/cm³ ok. 10h 12 lat <62 Saturn km 0,7 g/cm³ ok. 10,5h 29 lat ok.60 Uran km 1,3 g/cm³ ok. 17h 84 lata 27 Neptun km 1,6 g/cm³ ok. 16h 165 lat 13

Powstanie i ewolucja Układu Słonecznego Powstanie i początki ewolucji układu planetarnego datuje się na ponad 4,6 miliarda lat temu. Z powodu zagęszczania się mgławicy (ogromnej chmury gazów i pyłów) pod wpływem siły grawitacji, zaczęło formować się Słońce i planety. Gdy mgławica kurczyła się, jednocześnie wirowała wokół własnej osi, przybierając kształt dysku. Jego centrum stawało się z czasem coraz gęstszym i gorętszym jądrem. Słońce powstało dzięki procesie syntezy termojądrowej, który zapoczątkowała ogromnie wysoka temperatura jądra tworzącego się układu. W tym samym czasie wokół gwiazdy formowały się planety, znacznie większe, niż są teraz. Z powodu wymiatającego działania promieni słonecznych, te, które znajdowały się najbliżej Słońca, zostały pozbawione rozległych otoczek gazowych, składających się z najlżejszych gazów, w których zawarta była znaczna część masy poszczególnych planet. Wciąż trwają chaotyczne i skomplikowane zmiany w układzie, który nie będzie trwał wiecznie w obecnej formie. Zderzenie Galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną oraz ewolucja Słońca w czerwonego olbrzyma i jego dalsze etapy „życia”, spowodują zmianę wyglądu Układu Słonecznego.

Wykorzystane źródła informacji Podręcznik do fizyki „Fizyka i astronomia dla gimnazjum. Moduł drugi” G.Francuz-Ornat, T.Kulawik Kolekcja Marshalla Cavendisha „Świat wiedzy”