wa.amu.edu.pl A DAM M ICKIEWICZ U NIVERSITY IN P OZNAŃ Faculty of English Kibice Lecha Poznań a władze miasta - zacieranie się dystansów władzy, czy próba politycznego zagospodarowania ruchów społecznych? Dr hab. Małgorzata Fabiszak, WA UAM Dr Anna Weronika Brzezińska IEiAK, UAM Dr Marta Gruszecka, bez afiliacji

Cele (1)rekontekstualizacji dyskursów populistycznych (2)odformalizowanie języka debaty publicznej (3)wizerunek wybranych polityków lokalnych w odniesieniu do ruchu kibicowskiego.

Kibice jako ruch społeczny kibice jako ruch społeczny w ujęciu sieciowym kontestacja zastanego porządku: –w relacji kibice – klub (np. protesty w sprawie cen biletów), –kibice – klub, policja (protesty przeciwko zakazom stadionowym i brutalności policji), –kibice – politycy (np. ogólnopolski protest kibiców z 2011 roku). [Chwedoruk 2015] 3

Władza: politycy lokalni Prezydent Miasta Poznania , obecnie radny sejmiku wielkopolskiego Radny Miejski: “Poznaniak, kibol, prawnik. Chyba dokładnie w tej kolejności. Swego czasu urzędnik miejski.” (Blog JP) Pytanie metodologiczne/etyczne: jak cytować wypowiedzi z Forów, Facebooka, Twittera, Blogów? 4

Rekontekstualizacja toposów populistycznych 5

Populizm opozycja m. ludem a elitami ~ krytyka elit mieszanie wartości lewicowych (troska społeczna) i prawicowych (nacjonalizm) zdolność do zmobilizowania zwykłych ludzi (ruch oddolny) retoryczne odwołanie do emocji, wspólnoty kulturowej, polaryzacja stanowisk Mudde 2004, 2007 Taggart 2000 Mouffe 2000, por. Szacki 2004 Jansen 2011 Laclau 1989, 2005, Thévenot 2011, Przyłęcki

Populizm w wywiadzie z kibicami krytyka elit –Są tam wizyty oficjeli, składają kwiaty, znicze zapalają, ale zamykają oczy na to, co jest dookoła –cmentarz podlega pod różne instytucje i oni cały czas się nie mogą dogadać. –Nasz największy problem to biurokracja zdolność do mobilizacji dużej grupy w krótkim czasie –Minęło godzin od pomysłu (ns) to było w weekend (ns) wszyscy się do nas dołączyli –są działania, w których bierze udział osób, a są, w których bierze kilkaset odwołanie do tradycyjnych wartości –Czerwiec ‘56, Powstańcy Wielkopolscy, Żołnierze Wyklęci 7

Zakres badania odwołanie spektaklu Golgota Picnic (czerwiec 2014) wywieszenie transparentu „Litewski chamie klękaj przed polskim panem“ (sierpień 2013) okrzyki antysemickie wznoszone w czasie meczów. (wrzesień 2013) 8

Dane Forum Kibiców Lecha Facebook JP, blog JP, blog RG, Twitter Głos Wielkopolski, dodatek lokalny Gazety Wyborczej 9

Metodologia Krytyczna Historyczna Analiza Dyskursu: topos jako strategia argumentacyjna (Wodak 2001, Krzyżanowski – Wodak 2011, por. idiom Czyżewski) 10

Golgota Picnic Forum KibicówGłosGWPrezydent Miasta Topos zagrożeniaTopos zagrożenia* Topos krytyki elit Topos krytyki elit* Topos wolności Topos obrazy T. wizer. miasta 11 *por. Dr H. Ostrowicka – Dr Ł. Stankiewicz – rekontekstualizacja dyskursu o Akademii przez media w ramach języka wojny

Topos zagrożenia –Pseudokibice i od razu zagrożenie życia i zdrowia aktorów! (Forum, ) –źle, że się nas boją? mi tam zwisa co o nas mówią w mediach, mogą o nas mówić jak najgorzej byle się bali (Forum, ) –-Jedyną formą, która by ucięła sprawę, jest protest ogólnopolski, który by groził zamieszkami - odpowiedział nam wtedy przewodniczący episkopatu i metropolita poznański. (GW, ) –Policja ostrzega mnie, że kibole mają plan, by wybić szyby w Zamku, a potem rozbić biuro festiwalu na pl. Wolności. (GW, ) 12

Topos krytyki elit –pani redaktor chyba z ch...m na łby się zamieniła (Forum, ) –A mówiliście organizatorom spektaklu, że jeśli będzie trzeba, to staniecie na głowie, ściągniecie posiłki, by zapewnić bezpieczeństwo? (Piotr Żytnicki do rzecznika policji wielkopolskiej, styl nieformalny ) –Nie mając wsparcia w policji, nie mając wsparcia w prezydencie miasta, mając natomiast przeciwko arcybiskupa poznańskiego, bojowo nastawione organizacje kościelne, polityków Prawa i Sprawiedliwości, ale nie tylko, dużą grupę radnych Poznania, kiboli z Poznania, Gdańska, Piły, Wrocławia, podjął trudną decyzję (Głos, ) 13

Topos wolności –W PRL wolność była z całą pewnością limitowana. Ale walczący o nią być może nie byli na tyle przewidujący, że odzyskana może się okazać inna od ich wyobrażeń, że wolność oznacza szacunek do innych poglądów politycznych, prawo do wyznawania innej religii niż dominująca w Polsce, wolność wyboru stylu życia, obyczajów… Wolność wywalczona w 1989 roku w dużej mierze powiodła się w sferze gospodarczej. W obyczajowej, politycznej, religijnej i artystycznej ciągle napotyka na przeszkody (Głos, ) –Nazywam się Michał Merczyński. DJ Episkopatu - tak szef Festiwalu Malta, z ironią w głosie, zaczął dyskusję o wolności słowa po odwołaniu spektaklu "Golgota Picnic". Później emocji było jeszcze więcej (GW, ) –każdy w imię swojej wolności obraża drugiego. W imię przez siebie rozumianej wolności. Czy rzeczywiście wolność to prawo do obrażania, krzyczenia, tupania, czy może jednak wolność to przede wszystkim odpowiedzialność?… Wolność do głoszenia różnych poglądów, ale w taki sposób, żeby drugiego człowieka nie obrazić?… (Blog RG, ) 14

Przykład odformalizowania debaty: kibol 15

Kibol jako stygmatyzacja “W opinii badacza kibicowskiej przestępczości już samo etykietowanie przez media wzmacniało tożsamość kibiców (Chlebowicz 2009: 59). Kibice zinternalizowali jako element własnej identyfikacji pejoratywnie naznaczone przez media słowo „kibol” (L. 2007a: 54 ‒ 55; Maciek 2011a: 3).” 16

Kibol to brzmi dumnie Jesteście kibicami, czy kibolami? R2- kibolami oczywiście Dlaczego? Nie jest to obraźliwe? R3- pani jest z Poznania? Tak R3- co znaczy kibol? Jest to negatywne określenie, potocznie identyfikowane, żeby komuś dowalić R3- świetnie. Kłania się semantyka. 20 lat temu co oznaczało słowo kibol? Zagorzały kibic Lecha Poznań. Obecnie słowo jest wylansowane, zmienia się jego semantyka poprzez publikacje GW. Kuriozum, pisząc pseudokibole. Co oznacza sformułowanie pseudokibol? [Wywiad grupowy z kibolamu Lecha, AWBrzezińska, 2014] 17

Kibol – próba refleksji rekontekstualizacja [Bernstein 1973] reapropriacja [Croom 2011] 18

skala stylu: nieformalny - formalny 19 Forum KL >>> GW >>> FB JP >>> Głos / Blog RG

Budowanie wizerunku 20

Litewskiantsemityzm*Golgota RGnie reaguje z dbałości o wizerunek miasta wyrażał oburzenie lecz nie reagował odmówił przyjścia na spektakl, nakłaniał organizatorów do cenzury JPodciął się od formy transparentu lecz nie od kiboli tłumaczył i akceptował krótko skrytykował przedstawienie 21 *por. dyskusja nt satyry Prof. Mikołejki (Mgr Konopka, Prof. Czyżewski, Dr Modrzejewska) Bylem przeciwnikiem Grobelnego. Zawsze uwazalem, ze nie da sie robic mniej niz "nic“. Ale ostatnio zauwazylem wazne aspekty, przejrzalem na oczy. W sprawach zwiazanych z kibicami - stara sie zachowywac postawe troche nam przychylna, troche neutralna. Wiadomo, ze pewnych rzeczy jako polityk popierac nie bedzie - ale mysle ze i tak "robi co moze". Sprawy zwiazane z pedalami, Ch*jciakowa z osemek, zboczencami z Golgota Picnic - rozgrywal sensownie. Jaskowiak taki nie bedzie. No i sraczka Zytnickiego i GoWna jest koronnym argumentem i pokazuje na kogo trzeba zaglosowac. [carlospp, Forum Lecha, Wątek: Debata Wyborcza, ]

Kibice Lecha Poznań a władze miasta - zacieranie się dystansów władzy, czy próba politycznego zagospodarowania ruchów społecznych? 22

Skracanie dystansu władzy Zacieranie się dystansów władzy poprzez poszerzenie sfery publicznej –Forum Lecha Poznań – nowi aktorzy, grupa niejednorodna –Facebook Radnego miejskiego – mieszanie sfery publicznej i prywatnej, holistyczna prezentacja osoby publicznej (por. Dr E. Modrzejewska) –Blog Radnego Blog Prezydenta – prezentacja polityka bez pośrednictwa czwartej władzy Przenikanie stylu i argumentów z forum do mediów (GW, Głos) Próba zagospodarowania ruchu społecznego (Twitter JP i RG – poparcie byłego kapitana Lecha – Piotra Reissa), ale czy skuteczna (por. Chwedoruk 2015) 23

"Pamięć i tożsamość w krajobrazie miejskim: studium przypadku na przykładzie Poznania” Grant NCN nr 2013/09/B/HS6/00374 Projekt realizowany we współpracy między Wydziałem Anglistyki UAM i Instytutem Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM 24

Pielęgnowanie wartości narodowych w praktyce 25

26 Topos zagrożeniaT. krytyki elitT. wolności FKLkibolska KAD polaryzacja grup ad personam /krytyka dziennikarzy RGzagrożenie porządku wizerunek miasta retoryka emocji: wolność vs. obraza Głosodwołanie do historii GWmowa zależna mowa nienawiści krytyka policji (styl) krytyka RG wolność słowa vs. retoryka emocji

Transparent: Litewski… ForumRadny, FB, linkiGłosGW wstyd / przeprosiny wstyd wstyd/przeprosiny polityczna poprawność / Europa rasizm los Polaków na Litwie wizerunek miasta 27

Antysemickie przyśpiewki ForumRadnyGłosGW rozmycie znaczenia słowa: Żyd -Żyd jako kibic zespołu o tradycji zydowskiej -Żyd jako kibic znienawidzonego zespołu (=obelga) 28