Palenie tytoniu, a zdrowie publiczne

Dym papierosowy 500 mg 70 % (azot + tlen) 22% (składniki fazy gazowej tlenek węgla, tlenek azotu, cyjanowodór) 8% (składniki fazy cząsteczkowej) Skład chemiczny dymu tytoniowego zależy m.in. od: rodzaju tytoniu temperatury żarzenia (  temperatury,  emisji substancji szkodliwych) typu papierosa sposobu palenia (szybkie zaciąganie się - 900°C, fajka -600°C) wilgotności (suche papierosy emitują około 2x więcej nikotyny) dodatków chemicznych

substancje toksyczne - np.: tlenek węgla, cyjanowodór, amoniak, substancje drażniące - np.: akroleina, tlenek siarki, amoniak, formaldehyd; substancje ciliotoksyczne - np.: cyjanowodór, akroleina, aldehyd octowy, formaldehyd; a kokancerogeny - np.: formaldehyd, piren, fluoranten, naftaleny, katechol b karcynogeny - np.: benzen, dwumetylonitrozoamina, etylometylonitrozoamina, dwuetylonitrozoamina, nitrozopirolidyna, hydrazyna, chlorek winylu; c inicjatory karcynogenezy - np.: toluen, fenol, uretan a substancje nie mające właściwości rakotwórczych, lecz wzmacniające ten proces w obecności śladowych ilości właściwych karcynogenów b substancje bezpośrednio rakotwórcze c substancje odpowiedzialne za wywołanie mutacji DNA komórki

Faza cząsteczkowa tworzy się w termicznym procesie spalania tytoniu: węglowodory alifatyczne węglowodory aromatyczne (klasyczne kancerogeny: benzo/a/piren, dwubenzo/a,h/antracen) fenole i ich estry - np. fenol (C6H5OH, hydroksybenzen,) katechol aldehydy - np. akroleina ketony alkohole estry alifatyczne związki azotu i siarki - np. tlenki azotu. nikotyna Faza gazowa: tlenek węgla, tlenek azotu, cyjanowodór substancji smolistych - 10 mg; nikotyny - 1 mg; tlenku węgla - 10 mg

Benowitz NL. N Engl J Med June 17; 362(24): 2295–2303. doi: /NEJMra Nikotyna łączy się głównie z acetylocholinowymi receptorami nikotynowymi (nACh) w CUN; głównie z receptorem nikotynowym  4  2 w obszarze brzusznej nakrywki (VTA) połączenie nikotyny z receptorem nikotynowym  4  2 w VTA, powoduje uwolnienie dopaminy w Jądrze Półleżącym (Nucleus Accumbens (nAcc), w efekcie palacz ma uczucie nagrody Obszar brzusznej nakrywki (VTA) Jądro półleżące (nAcc) nikotyna

McKinney DL. Neuropathology of Drug Addictions and Substance Misuse,

Palenie: skrócenie oczekiwanej długości życia Doll et al. BMJ. 2004;328: Przeżycie po 60 rż (%) wiek (lata) Palacze papierosów Osoby niepalące Przeprowadzone w połowie XX wieku badanie lekarzy brytyjskich, stworzyło podstawy naukowe dla określenia i zrozumienia rozmiaru szkód zdrowotnych wynikających z palenia Badanie Sir Richarda Dolla

Palenie – skraca oczekiwaną długość życia Doll et al, BMJ 2004

“The Debate is Over” The Health Consequences of Involuntary Exposure to Tobacco Smoke Surgeon General Richard H. Carmona June 27,

Nowotowory Jamy ustnej/gardła Krtani Przełyku Tchawicy, oskrzeli i płuc Ostra białaczka szpikowa Żołądka Wątroby Trzustki Nerki S zyjki macicy Pęcherza moczowego Jelita grubego Choroby przewlekłe Udar Niedowidzenie, zaćma, degeneracja plamkowa Wady wrodzone (narażenie na palenie w życiu płodowym Zapalenie przyzębia Tętniak aorty, miażdżyca u młodych ludzi, Choroba niedokrwienna serca Zapalenia płuc Miażdżyca tętnic obwodowych POChP, gruźlica, astma Cukrzyca Wpływ na układ rozrodczy kobiet (płodność) Osteoporoza Ciąża pozamaciczna Zaburzenia płodności u mężczyzn, impotencja RZS Zaburzenia układu immunologicznego The Health Consequences of Smoking. Raport Surgeon General Skutki zdrowotne palenia

Palenie a ryzyko zawału (nie zakończonego zgonem) *The ratio of the odds of development of disease in exposed persons to the odds of development of disease in nonexposed persons. Teo KK et al. Lancet 2006; 368: Iloraz szans (95% CI) * Wiek<40 lat Wiek lat Wiek50-59 lat Wiek lat Wiek>70 lat  20 papierosów /dobę Nie palący Byli palacze 1-19 papierosów /dobę

Morris PB, i wsp, Cardiovascular Effects of exposure to cigarette smoke and electronic cigarettes JACC 2015

Weisman et al. Arch Intern Med 2002; 162: ; LaRosa et al. JAMA 1999; 282: Freemantle et al. BMJ 1999; 318: ; Flather et al. Lancet 2000; 355: Critchley & Capewell, JAMA 2003; 290: 86-97; Wilson et al., Arch Intern Med 2000; 160: AspirinACE-I  blokery Statyny Zaprzestanie palenia Redukcja śmiertelności [%] NNT

Terminem bierne palenie określa się narażenie osób niepalących na wdychanie produktów dymu tytoniowego powstającego w wyniku palenia papierosów przez innych Ten rodzaj palenia ma charakter niedobrowolny, wymuszony Według WHO bierne palenie jest czynnikiem rakotwórczym dla ludzi nie ma „bezpiecznego stężenia” ekspozycji nie ma „bezpiecznego stężenia” ekspozycji

The Health Consequences of Smoking. Raport Surgeon General Dzieci Zapalenie ucha środkowego Zaostrzenie objawów astmy, nieprawidłowa czynność płuc Choroby dolnych dróg oddechowych Zespół nagłej śmierci łóżeczkowej Skutki zdrowotne biernego palenia Dorośli Udar Rak płuca Choroba niedokrwienna serca Problemy zdrowotne ciężarnych: niska masa urodzeniowa

Uzależnienie od tytoniu (F17) jest chorobą przewlekłą i nawracającą, uleczalną Leczenie tego zespołu, jak każdej choroby, powinno być częścią kompleksowego postępowania lekarskiego i nie powinno ograniczać się do motywowania pacjenta do zaprzestania palenia

Palenie, przyczyną zachorowania Rak płuca, 2010, EU, 28 krajów (European Lung white book) Rak Płuca Zgony Hospitalizacje Liczba nowych zachorowań/rok Liczba ludności

Rak płuca Inne przyczyny czas zaprzestania palenia (lata) RR zgonu Kenfield SA i wsp, Jama, 299, 2008

Palenie, przyczyną zachorowania POChP 2010, EU, 28 krajów (European Lung white book) Hospitalizacje Liczba chorych Populacja POChP > 40 rż Zgony

mokry tytoń tytoń do żucia kreteks bidis skręt cygara papierosy fajka fajka wodna tabaka The Tobacco Atlas. Third edition. tobaccoatlas.cancer.org.

komin węgiel rurka, korpus talerz tytoń woda kuleczka, zaworek adapter uszczelka ciepły dym chłodny dym

Parametr Dym z papierosaDym z fajki wodnej Czas trwania jednej sesji (min) Objętość dymu wdychana w czasie jednej sesji palenia (L) 0,5 - 0,724, ,6 Liczba zaciągnięć w czasie jednej sesji palenia Czas trwania jednego zaciągnięcia (s) 0,8 - 2,52,0 – 4,4 Objętość jednego zaciągnięcia (cm 3 ) IPI (czas przerwy między zaciągnięciami) (s) Mach P. i wsp. Bromat Chem Toksykol, 2010, 4

Codzienne palenie fajki wodnej - absorpcja podobnej ilości nikotyny jak w przypadku codziennego palenia papierosów Palacz fajki wodnej inhaluje nie tylko substancje toksyczne z tytoniu; nikotyna, substancje smoliste, nitrozoaminy ale też substancje pochodzące z żarzącego się węgielka stężenie wydychanego CO po jednej sesji jest  niż średnie stężenie CO po wypaleniu 1 paczki papierosów/dzień mniej produktów pirosyntezy ale wyższe maksymalne stężenie cząsteczek PM 2,5 oraz PM 10 pojedyncza sesja 20x więcej wszystkich WWA( wielopierscieniowych węglowodorów aromatycznych 50x więcej kancerogennych 4- i 5-pierścieniowych węglowodorów ( węgielek ) Palacz fajki wodnej może w ciągu jednej sesji zainhalować taką objętość dymu, która odpowiada wypaleniu ponad 100 papierosów Mach P. i wsp. Bromat Chem Toksykol, 2010, 4, Sepetdjian E. i wsp Food Chem. Toxicol 2008

Etter,2014 / Brown,2014

Nicotine and Tobacco Research, 2014 Związki karbonylowe

Nowotwory - przyczyny Doll R, Peto R., J Natl Cancer Inst, 1981

Nowotwory - przyczyny

Konsumpcja tytoniu, USA ,7 trylionów papierosów

Konsumpcja tytoniu, Polska project "Closing the health gap in European Union" Zatoński W., Mańczuk M. Sulkowska U.

Liczba zgonów wg przyczyny /rok/UE tys

Skumulowana liczba zgonów odtytoniowych na świecie w latach 1950–2050, ocena różnych strategii interwencji Shahab L. Hot Topics in Cardiol., 2008:8:7-14 podstawa podejmowanie palenia przez młodzież (  ½) porzucenie nałogu palenia przez aktualnych palaczy (  ½) Liczba zgonów tytoniowozależnych mln

The Health Consequences of Smoking—50 Years of Progress. A Report of the Surgeon General, 2014 Raport 1964 Raport 1986 Zakaz reklamy Raport 2006 NTZ

Rozpowszechnienie palenia EU EU32%29%28%26% Eurobarometer 2006, 2009, 2012, 2015.

project "Closing the health gap in European Union" Zatoński W., Mańczuk M. Sulkowska U. Odsetek osób palących w latach 90 tych i w 2010 roku, w wybranych krajach

Przypisana do tytoniu różnica w oczekiwanej długości życia między UE (15 krajów) a Polską project "Closing the health gap in European Union" Zatoński W., Mańczuk M. Sulkowska U.

codzienni palacze w Polsce wg płci Polish nation-wide survey ”Social Diagnosis 2013” % mężczyźni kobiety

Jassem J, Przewoźniak K, Zatoński W, Trans Lung Cancer Res, 2014 Zgony z powodu raka płuca, w latach A- mężczyźni B – kobiety Wwek 0+

Dane - NFZ

Liczba osób palących % % aktualni palacze 28% 26% okazjonalni palacze 21% 20% nigdy nie palący 51% 54% Grupa wiekowa 15 – 24 rż 29% 25% 59 % palaczy podjęło próbę porzucenia nałogu Dane : UE, 2015rok

E – papierosy Użytkownicy (przynajmniej 1 próba) 7% 12% Wiek Dlaczego sięgają po e-pap % % redukcja, zaprzestanie palenia 67% % można palić w miejscach zakazu 44% % są atrakcyjne 24% 55+ 3% 49% pali jak poprzednio 21% mniej, ale nadal pali 13% znowu pali 14% udało się zaprzestać

WIEK ROZPOCZĘCIA PALENIA PALENIA przyciąga młodych

12/ / uczestników wiek rż mniej niż 1x w tygodniu kilka razy w tygodniu codziennie Częstość palenia Goniewicz M.L. i wsp. Int J Public Health, 2016

GATS Polska, Postrzeganie reklamy, promocji i sponsoringu papierosów przez osoby w wieku 15+ (w ciągu ostatnich 30 dni)

Dziękuję za uwagę