WSPÓŁRZĘDNE GEOGRAFICZNE

 Aby określić położenie punktu na globusie stworzono siatkę geograficzną, która składa się z południków i równoleżników. Południk i równik ziemski tworzą układ, względem którego wyznacza się współrzędne geograficzne, ułatwia odczytywanie współrzędnych geograficznych. Wyróżnia się trzy cechy siatki geograficznej:  Południki i równoleżniki przecinają się pod kątem prostym  Zachowuje powierzchnie zgodne z rzeczywistością  Zachowuje odległości między punktami zgodne z rzeczywistością W jej skład wchodzą : układ równoleżników i południków, bieguny, równik ziemski

Południki  Południk geograficzny to półokrąg na powierzchni Ziemi, który łączy oba bieguny, o dł. ok km, wyznaczający kierunek północ-południe i przecinający prostopadle równik. Południkiem miejscowym (danego punktu Ziemi) jest południk przechodzący przez dane miejsce. Żaden z południków nie jest szczególnie wyróżniony. Za południk początkowy (zerowy) przyjęto w 1884 roku południk przechodzący przez obserwatorium w Greenwich. Płaszczyzna południka 0° i 180° dzieli kulę ziemską na dwie półkule – wschodnią i zachodnią.  Cechy południków:  Mają kształt półokręgów  Jest ich nieskończenie wiele  Wyznaczają kierunek północ – południe  Wszystkie mają tą samą długość

Równoleżniki  Równoleżnik - okrąg powstały wskutek przecięcia powierzchni kuli ziemskiej płaszczyzną prostopadłą do jej osi. Najdłuższym równoleżnikiem jest równik, który ma km długości. Równik dzieli kulę ziemską na dwie półkule - północną i południową. Podstawowe równoleżniki to: równik, zwrotnik Raka i zwrotnik Koziorożca a także koło podbiegunowe północne i południowe. Równoleżniki mają różne długości, w zależności od odległości od równika. Cechy równoleżników  mają kształt okręgów  im dalej od równika tym są krótsze  jest ich nieskończenie wiele  wskazują kierunek wschodni i zachodni  równoleżniki przecinają południki pod kątem prostym  najdłuższy równoleżnik to równik

Współrzędne geograficzne  Położenie geograficzne punktów na Ziemi wyznaczamy w oparciu o współrzędne geograficzne: szerokość i długość geograficzną  Wartości te wyrażane są w stopniach kątowych (°)  Każdy stopień dzieli na 60 minut (60’), a każda minuta na 60 sekund (60’’)

Kierunki geograficzne  Do określania współrzędnych geograficznych niezbędne jest określenie kierunków. N (north – północ) S (south – południe) E (east – wschód) W (west – zachód)

Długość geograficzna  Długość geograficzna (symbol λ ) - kąt dwuścienny zawarty między półpłaszczyzną południka 0, a półpłaszczyzną południka przechodzącego przez dany punkt na powierzchni Ziemi. Wartość długości geograficznej zawiera się w przedziale od 0° do 180 ° (W lub E) Punkty położone na półkuli wschodniej, czyli na wschód od południka 0° do 180°, mają długość geograficzną wschodnią (symbol E), czasem nazywaną też długością geograficzną dodatnią. Punkty położone na półkuli zachodniej, czyli na zachód od 0° do 180°, mają długość geograficzną zachodnią (symbol W), czyli ujemną. Wszystkie punkty położone na tym samym południku mają tę samą długość geograficzną. Źródło:

Szerokość geograficzna  Szerokość geograficzna (symbol φ ) - kąt pomiędzy lokalną osią pionu a płaszczyzną równika. Wartości szerokości geograficznej rozciągają się między 0° na równiku i 90° na biegunach. Szerokość geograficzna może być północna (N; półkula północna) lub południowa (S; półkula południowa). Niektórym szerokościom nadano własne nazwy:  zwrotniki - zwrotnik Raka 23°27'N oraz zwrotnik Koziorożca 23°27'S - najdalej wysunięte na północ i południe równoleżniki, nad którymi Słońce może górować w zenicie,  koła podbiegunowe - północne 66°33'N i południowe 66°33'S - gdzie dzień lub noc mogą trwać dłużej niż doba. Źródło:

Współrzędne geograficzne  Każdy punkt na Ziemi ma niepowtarzalne współrzędne geograficzne, składające się z kombinacji szerokości i długości geograficznej. Przykładowe współrzędne

30°40° 10° 20° 0°10° 5°

Przykładowe współrzędne 1°2° 8° 7° 0°10° 0° 10°