Powietrze to jednorodna mieszanina gazów.

Podczas silnego wiatru łatwo odczuć istnienie powietrza

Składniki powietrza Zawartość % obj. Azot78 Tlen21 Argon i inne gazy szlachetne 0,93 Tlenek węgla (IV) 0,03 Inne składniki 0,04

Skroplenie powietrza Skroplone powietrze można rozdzielić przez destylację( wyk. Zygmunta Wróblewskiego, Karola Olszewskiego w 1883 ).

Źródła zanieczyszczeń powietrza  Wybuchy wulkanów  Pożary lasów

 Wyładowania atmosferyczne  Produkcja przemysłowa

 Transport  Freony

Skutki zanieczyszczeń powietrza  Dziura ozonowa - Spadek zawartości ozonu na wysokości km głównie w obszarze bieguna południowego, obserwowany od końca lat 80. Tempo spadku wynosi ok. 3% na rok.

Smog  Zanieczyszczone Powietrzę zawierające duże stężenia pyłów i toksycznych gazów, których źródłem jest głównie motoryzacjamotoryzacja i przemysł.

Kwaśne deszcze  Zawiera kwas siarkowy, powstały w atmosferze zanieczyszczonej tlenkami siarki ze spalania zasiarczonego węgla oraz kwas azotowy powstały z tlenków azotu.kwas siarkowykwas azotowy  Przyczynia się do zwiększenia śmiertelności niemowląt i osłabienia płuc, powoduje zakwaszania rzek i jezior,

Efekt cieplarniany  Efekt wywołują gazy atmosferyczne, zwane gazami cieplarnianymi, ograniczające promieniowanie cieplne powierzchni Ziemi i dolnych warstw atmosfery do przestrzeni kosmicznej.

Wpływ zanieczyszczeń powietrza na inne organizmy żywe. Zanieczyszczenia zawarte w powietrzu oddziaływają na środowisko w sposób kompleksowy. Wraz z innymi opadami ( kwaśne deszcze) przedostają się do wód i do gleby przyczyniając się do skażenia tych środowisk. Zanieczyszczenia mogę oddziaływać na organizmy pośrednio lub bezpośrednio. Wpływ bezpośredni prowadzi do zakłóceń przebiegu podstawowych funkcji życiowych oraz zmian w budowie całych organizmów, ich narządów lub organelli komórkowych. Działanie pośrednie polega na przekształceniu siedlisk lub podłoży. Jednym z najbardziej widocznych efektów oddziaływania na zanieczyszczeń wód na rośliny są szkody wyrządzone w lasach. Drzewa zwłaszcza iglaste, są bardzo wrażliwe. Pod koniec lat 80 stwierdzono, że uszkodzone jest prawie 55 % drzewostanów w Polsce. Oddziaływanie owych zanieczyszczeń na zwierzęta jest mniej poznane niż u roślin. Na obszarach zanieczyszczonych zmniejsza się różnorodność zwierząt zwłaszcza owadów. Ssaki natomiast podobnie jak ludzie zanieczyszczenia powietrza powodują różnego rodzaju infekcje również podatność na alergie. Szczególnie narażeni są ludzie chorzy na choroby serca i górnych dróg oddechowych oraz małe dzieci.

Co to są porosty i dlaczego wykorzystuje się je jako biowskaźniki ?  Porosty są grzybami, które mają zdolność tworzenia połączeń z glonami. Grzyb z glonem, którym jest jednokomórkowa zielenica.  Porosty są Bardzo czułymi wskaźnikami zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego i jako takie stosuje się je na całym świecie od ponad 100 lat. Obserwując porosty w terenie, w którym mieszkamy i uczymy się, możemy ocenić, czy powietrze, którym na co dzień oddychamy, jest czyste, czy też może słabo lub silnie skażone. Możemy też wskazać, gdzie jest źródło największych zanieczyszczeń i próbować przekonać osoby, które o tym decydują, o konieczności zmian, które w efekcie zmniejszą skażenie powietrza w naszym otoczeniu.

Strefy jakie wyróżniamy w czasie monitoringu powietrza  I - o szczególnie silnie zanieczyszczonym powietrzu (= bezwzgledna pustynia porostowa ) ; całkowity brak porostów nadrzewnych. Kora rosnących drzew jest pozbawiona epifitów lub występują na niej tylko jednokomórkowe zielenice, które – przy masowym pojawie – nadają pniom zieloną barwę. Strefę tę spotyka się w centrach miast, gdzie jest bardzo duże zanieczyszczenie, a czasem wokół dużych zakładów przemysłowych. Wyjątkowo, na drzewach w tej strefie można spotkać ginące plechy porostów skorupiastych ;

II -o bardzo silnie zanieczyszczonym powietrzu (=względna pustynia porostowa); bardzo odporne na zanieczyszczenia porosty o plechach skorupiastych ; III – o silnie zanieczyszczonym powietrzu ( = wewnętrzna strefa osłabionej wegetacji ) ; gatunki skorupiaste, rosną w tej strefie również porosty o plechach łuseczkowatych;

IV – o średnio zanieczyszczonym powietrzu ( = środkowa strefa osłabionej wegetacji ) ; porosty o plechach listkowatych ; V – o mało zanieczyszczonym powietrzu (= zewnętrza strefa osłabionej wegetacji ) ; obecne mniej wrażliwe na zanieczyszczenia porostów krzaczkowatych, ale zwykle występują one nielicznie, a ich plechy są małe i zdeformowane ;

VI – o nieznacznie zanieczyszczonym powietrzu (= wewnętrzna strefa normalnej wegetacji ); porosty listkowate i krzaczkowate wrażliwe na zanieczyszczenia, a nawet jeden lub dwa gatunki nitkowate ; duże kompleksy leśne. VII – o powietrzu czystym lub ze znikomą zawartością zanieczyszczeń (= typowa strefa normalnej wegetacji ); wszystkie porosty, w tym bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia gatunki włostek, graniczników i brodaczek. W naszym kraju wyjątkowo, wzdłuż brzegu Bałtyku, w Puszczach: Knyszyńskiej oraz na Pomorzu zachodnim.

Ocena zanieczyszczenia powietrza przy pomocy porostów :  Największą wrażliwość wykazują gatunki o plechach najsilniej rozbudowanych i odstajacych od podłoża, tak jak to przedstawiono poniżej :  Bardzo wrażliwe mało wrażliwe  nitkowate > krzaczkowate > listkowate > łuseczkowate > skorupiaste

Porosty nitkowate

Porosty skorupiaste

ANKIETA DOTYCZĄCA BADANIA POWIETRZA METODĄ POROSTÓW I. Lokalizacja badanego stanowiska : Jaćmierz II. Gatunek drzewa : buk III. Położenie plech względem stron świata : południe IV. Rozmieszczenie plech danej formy na pniu drzewa tzn. na jakiej wysokości licząc od podstawy pnia znaleziono plechy (cm) : do 100 cm V. Uwagi o zdrowotności drzewa : normalnie wykształcone, występuje od strony jezdni VI. O której strefie zanieczyszczenia powietrza świadczą porosty występujące na powierzchni badanego drzewa? :drugiej VII. Jaką barwę mają porosty znajdujące się na badanym stanowisku? : skorupiaste VIII. Inne uwagi dotyczące przeprowadzonego badania

ANKIETA DOTYCZĄCA BADANIA POWIETRZA METODĄ POROSTÓW I. Lokalizacja badanego stanowiska : Posada Jaćmierska II. Gatunek drzewa : klon III. Położenie plech względem stron świata : wschód IV. Rozmieszczenie plech danej formy na pniu drzewa tzn. na jakiej wysokości licząc od podstawy pnia znaleziono plechy (cm) : do 100 cm V. Uwagi o zdrowotności drzewa : normalnie wykształcone VI. O której strefie zanieczyszczenia powietrza świadczą porosty występujące na powierzchni badanego drzewa? ……….. VII. Jaką barwę mają porosty znajdujące się na badanym stanowisku? : żółte krzaczkowate VIII. Inne uwagi dotyczące przeprowadzonego badania

ANKIETA DOTYCZĄCA BADANIA POWIETRZA METODĄ POROSTÓW I. Lokalizacja badanego stanowiska : Jaćmierz II. Gatunek drzewa : sosna III. Położenie plech względem stron świata : południe IV. Rozmieszczenie plech danej formy na pniu drzewa tzn. na jakiej wysokości licząc od podstawy pnia znaleziono plechy (cm) : do 100 cm V. Uwagi o zdrowotności drzewa : normalnie wykształcone, występuje od stroni jezdni VI. O której strefie zanieczyszczenia powietrza świadczą porosty występujące na powierzchni badanego drzewa? : pierwszej VII. Jaką barwę mają porosty znajdujące się na badanym stanowisku? : białe listkowate VIII. Inne uwagi dotyczące przeprowadzonego badania

Mapa porostowa

Wnioski W roku 2012 przeprowadziliśmy badania nad czystością powietrza. Wybraliśmy jedną z metod czyli porosty, znajdujące się na korze drzew. Wybraliśmy kilka stanowisk. Okazało się że w naszym rejonie nie ma bezwzględnej pustyni porostowej- brak stref gdzie powietrze jest szczególnie silnie zanieczyszczone. W badanych miejscowościach pojawiają się porosty skorupiaste krzaczkowate oraz listkowate. Gdzie niegdzie pojawiły się porosty krzaczkowate i listkowate. Jest ich w porównaniu do skorupiastych niewiele. W obrębie jednego rejonu na wysokości drzewa 1m. Obserwuje się porosty skorupiaste, a powyżej listkowate. Świadczy to o ingeracji człowieka (np. spalania paliwa, śmiecenie itp.) Wywnioskowaliśmy iż nasz rejon nie jest silnie zanieczyszczony ale można by jeszcze bardziej się starać aby powietrze było czyste.

Weronika Czerw Monika Gądek Justyna Owsiak Martyna Farbaniec Dominika Rysz Dominika Wojciechowska