TĘŻEC I WŚCIEKLIZNA - PROFILAKTYKA

CIĘŻKIE SCHORZENIA O BARDZO WYSOKIEJ ŚMIERTELNOŚCI NADAL OBECNE W POLSCE !! MOŻLIWOŚĆ PROFILAKTYKI („PRZED-” I „PO-”)

TĘŻEC Laseczka tężca – Clostridium tetani JADZICA – tetanospazmina Rany zabrudzone = „tężcorodne” (w tym rany kąsane !!) Może powstać w następstwie ran banalnych !! Osoby w wieku podeszłym, wieś +++ Śmiertelność ok. 40%

TĘŻEC OKRES WYLĘGANIA: KILKA DNI-KILKANAŚCIE TYGODNI (im krótszy, tym gorzej dla pacjenta) RÓŻNE POSTACI KLINICZNE: (uogólniona, miejscowa, mózgowa, noworoków) Toniczny kurcz mm.żwaczy (szczękościsk), risus sardonicus, okresowe napadowe prężenia (zaciśnięte zęby, szyja i plecy wygięte ku tyłowi, napięty brzuch, wyprostowane kończyny)

ZASADY ZAPOBIEGANIA TĘŻCOWI - PSO Załącznik do komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 1 kwietnia 2009 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na 2009 r. (Dz. Urz. MZ Nr 3 z dnia 10 kwietnia 2009 r.)

PROGRAM SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH PIERWSZY ROK ŻYCIA – szczepienie podstawowe; i.m. lub s.c. - 2mż (7-8 tż.) – DTP/DTaP/DT (pierwsza dawka) - 3-4mż – DTP (druga dawka) - 5-6mż – DTP (trzecia dawka) 2 ROK ŻYCIA – dawka uzupełniająca; i.m. lub s.c - 16-18mż – DTP (czwarta dawka) 6 ROK ŻYCIA – pierwsza dawka przypominająca; tylko i.m. DTaP (piąta dawka) 14 ROK ŻYCIA – druga dawka przypominająca; i.m. lub s.c. Td (szósta dawka) 19 ROK ŻYCIA – trzecia dawka przypominająca; i.m. lub s.c. Td (siódma dawka), nie wcześniej niż 5 lat od poprzedniej

SZCZEPIENIA ZALECANE DAWKA PRZYPOMINAJĄCA SZCZEPIONKI Td – CO 10 LAT (osoby zaszczepione podstawowo i narażone osoby starsze)

POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU RAN (z wyłączeniem ran kąsanych) OPRACOWANIE CHIRURGICZNE PROFILAKTYKA TĘŻCA ROZWAŻENIE ANTYBIOTYKOTERAPII

PROFILAKTYKA TĘŻCA Historia szczepień pacjenta Ryzyko wystąpienia tężca Niskie Wysokie Nieszczepieni, niepełne szczepienie, historia szczepień niepewna Td lub T; 0-1-6 + antytoksyna (LIT lub KAT) Szczepienie podstawowe lub przypominające – ostatnia dawka >10 lat Td lub T – dawka przypominająca Szczepienie podstawowe lub przypominające – ostatnia dawka 5-10 lat Szczepienie podstawowe lub przypominające – ostatnia dawka <5 lat Nie wymaga Nie wymaga; gdy szczególnie wysokie ryzyko rozważyć Td lub T – dawka przypominająca

LECZENIE TĘŻCA OIT BEZWZGLĘDNY SPOKÓJ !! ANTYTOKSYNA – Ig ludzka (LIT) LUB surowica pochodzenia zwierzęcego (KIT) ANATOKSYNA - szczepienie ANTYBIOTYKOTERAPIA (metronidazol, PENI)

WŚCIEKLIZNA Wirus wścieklizny = wirus „killer” Rząd Mononegavirales – (-) ssRNA rodzina Rhabdoviridae, rodzaj Lyssavirus Neurotropizm Ssaki; globalnie – głównie Canidae Powszechnie: Azja Pd-Wsch., Filipiny, subkontynent indyjski, Afryka, tropikalna Ameryka Pd  podróże

3 duże cykle krążenia wirusa Miejski – psy Leśny – lis Nietoperze

WŚCIEKLIZNA OKRES WYLĘGANIA: KILKA DNI – KILKA LAT !! (zwykle kilka tygodni) Rozpoznanie – najczęściej = wyrok śmierci PRZEBIEG KLINICZNY: - objawy zwiastunowe i wczesne - ostra choroba neurologiczna .postać spastyczna (wodowstręt) .postać porażenna („niema”) - śpiączka  zgon

UWAGI PRAKTYCZNE U zakażonych psów i kotów wirus wścieklizny pojawia się w ślinie zwykle 1-3 dni (rzadko >4 dni) przed wystąpieniem objawów klinicznych i utrzymuje się do śmierci zwierzęcia Nietoperze mogą wydalać wirusa tygodniami bez objawów wścieklizny (!!) Chory człowiek jest zakaźny (przeszczepy rogówki) !!

WRAŻLIWOŚĆ WIRUSA WŚCIEKLIZNY ROZTWÓR MYDŁA !! Ogrzewanie Preparaty fenolowe Preparaty formalinowe 45-70% alkohol Roztwory jodowe Roztwory czwartorzędowych zasad amonowych Promienie nadfioletowe W MATERIALE GNILNYM PRZEŻYWA KILKA TYGODNI !!

RANY KĄSANE - POSTĘPOWANIE PRZEMYCIE RANY KĄSANEJ WODĄ Z MYDŁEM PROFILAKTYKA TĘŻCA OPRACOWANIE CHIRURGICZNE ROZWAŻENIE ANTYBIOTYKOTERAPII PROFILAKTYKA WŚCIEKLIZNY

CO JEST ISTOTNE ? LOKALNA SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA RODZAJ ZWIERZĘCIA DOSTĘPNOŚĆ ZWIERZĘCIA UMIEJSCOWIENIE RANY KĄSANEJ CHARAKTER KONTAKTU ZE ZWIERZĘCIEM

DOSTĘPNA PROFILAKTYKA SZCZEPIONKA – Verorab, i.m. różne schematy IMMUNOGLOBULINA – aktualnie brak zarejstrowanego preparatu, ale dostępna w ośrodkach specjalistycznych WSKAZANIA DO PROFILAKTYKI USTALA SPECJALISTA CHORÓB ZAKAŹNYCH

POTWIERDZENIE ROZPOZNANIA Wykrycie ag wirusa wścieklizny metodą immunofluorescencji bezpośredniej – mózg, biopsja skóry karku powyżej linii włosów, odcisk rogówkowy) Wykrycie RNA wirusa wścieklizny w materiale klinicznym (także: ślinie, PMR oraz rozkładającym się mózgowiu) Stwierdzenie obecności przeciwciał neutralizujących wirus wścieklizny w surowicy krwi lub PMR (osoby nie zaszczepione !!) Izolacja wirusa wścieklizny (próba biologiczna na białych myszach lub hodowli komórkowej) ze śliny, PMR lub mózgowia

WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE Poradnia Chorób Odzwierzęcych / Profilaktyki Wścieklizny dr n. med. Jan Flieger LUB Izba Przyjęć Oddziału Zakaźnego AKTUALNIE (do końca 2009r.): ul. Św. Wincentego 2 61-003 Poznań