Oligopol oferentów Założenia modelu: 1.Na rynku danego dobra jest kilku dużych oferentów i bardzo wielu drobnych nabywców. 2.Na rynku a) nie ma preferencji – homogeniczny oligopol b) są preferencje – heterogeniczny oligopol 3.Rynek jest przejrzysty w tym sensie, że każdy oferent zna nie tylko swoją funkcję cena-zbyt ale również konkurentów, nabywcy znają produkty oferentów i proponowane przez nich ceny. Wniosek z założeń. Decyzje jednego oligopolisty w sposób istotny wpływają na sytuację ekonomiczną pozostałych – odwrotnie niż w doskonałej konkurencji i konkurencji monopolistycznej.

Decyzje jednego oligopolisty w sposób istotny wpływają na sytuację ekonomiczną pozostałych – odwrotnie niż w konkurencji doskonałej i monopolistycznej. Możemy wyodrębnić dwa rodzaje zachowań oligopolisty: 1.Oligopolista wie, że konkurenci zareagują na jego działania ale nie potrafi ich dokładnie przewidzieć i dlatego wielkość produkcji konkurentów traktuje w swoim rachunku ekonomicznym jako daną – zachowanie autonomiczne. 2.Oligopolista potrafi wyliczyć, jak zareagują konkurenci na jego działania, wtedy wielkość produkcji konkurentów staje się zmienną w rachunku ekonomicznym tego oligopolisty – zachowanie heteronomiczne.

Heterogeniczny oligopol oferentów Skoro są preferencje nabywców względem oferentów, to teraz każdy oligopolista może na swój wyrób ustalić inną cenę niż konkurenci. W odróżnieniu od omawianych wcześniej form konkurencji w oligopolu zmiany ceny i tym samym wielkości produkcji jednego oferenta wpływają w istotny sposób na sytuację ekonomiczną pozostałych oligopolistów. Załamana funkcje cena zbyt

pipi yiyi Hipotetyczny przebieg funkcji cena-zbyt A pApA yAyA Realny przebieg funkcji cena-zbyt E’ Zakres nieciągłości E’ K1’K1’K2’K2’K3’K3’

Dopóki zmiany kosztów zmiennych będą powodowały, że krzywa K’ będzie przechodziła przez zakres nieciągłości E’, to zmiany kosztów nie będą prowadziły do zmiany optymalnej wielkości produkcji i tym samym do zmiany ceny. Zaobserwowane w oligopolu zjawisko, że spadek kosztów nie prowadzi do spadku ceny nazwano skostnieniem cenowym w oligopolu.

Podstawy teorii gier strategicznych Ze względu na ilość rozwiązań gry można podzielić na: 1.Gry o sumie wygranych równych 0. 2.Gry o sumie wygranych różnej od 0. Gra o sumie wygranych równych 0 Przykład. Mamy 2 firmy na rynku danego dobra, których celem jest maksymalizacja udziału w rynku. Taki cel oznacza, że wygrana firmy A polegająca na wzroście udziału w rynku jest tożsama z przegraną firmy B, czyli suma wygranych jest zawsze równa 0. Każda z nich opracowała różne warianty strategii realizacji tego celu. Macierz wygranych firmy A prezentuje tabela.

Macierz wygranych firmy A Strategie firmy A Strategie firmy B B1B2B3B4 A15%24%10%30% A235%25%40%50% A315%20%60%35% Wielkości podane w tabeli pokazują jaki % rynku opanuje firma A Macierz wygranych firmy B 65%40%80%85%A3 50% 60% 75%65% A2 70%90%76% 95% A1 B4B3 B2 B1 Strategie firmy B Strategie firmy A

Do takiego rozwiązania, ża firma A stosuje A2 a firma B B2, dojdzie również wtedy, gdy firmy nie będą z góry znały wyników zawartych w macierzach wygranych. Rozpatrzmy przypadek: Macierz wygranych firmy A wygląda najpierw następująco: Strategie firmy A Strategie firmy B B1 A15% A235% A3 15% Wtedy firma A zmieni strategię z A1 na A2 B2 25%40%50% B4B3 Wtedy firma B zmieni swoją strategię z B1 na B2. 20% 24% Jeżeli firma B zacznie stosować B2, to firma A nie ma lepszej odpowiedzi na B2 niż A2, czyli doszliśmy do poprzedniego rozwiązania.

Wnioski: 1.W grach o sumie wygranej równej 0 zawsze jest jedno rozwiązanie, które jest najlepsze dla obu oferentów. 2.Jest to stabilne rozwiązanie w tym sensie, że dopóki nie zmienią się dane obie firmy nie będą zainteresowane zmianą tego rozwiązania. 3.Do tego rozwiązania może dojść również metodą prób i błędów.

Gra o sumie wygranych różnych od 0. Przykład. Mamy 2 firmy na rynku danego dobra, których celem jest maksymalizacja zysku. Taki cel oznacza, że wygrana firmy A polegająca na wzroście zysku nie musi być tożsama z obniżką zysku firmy B, czyli suma wygranych nie musi być równa 0. Każda z nich opracowała różne warianty strategii realizacji tego celu. Macierz wygranych firmy A i B prezentuje tabela.

Strategie firmy A Strategie firmy B B1B2 A1Z A = 10 mln zł Z B = 11 mln zł Z A = 7,5 mln zł Z B = 13,5 mln zł A2Z A = 25 mln zł Z B = 7 mln zł Z A = 9 mln zł Z B = 10,5 mln zł Jeżeli firma A będzie na początku stosowała strategię A1, to firma B odpowie strategią B2. Jeżeli firma B będzie stosowała B2, to firma A wybierzeA2. 1. Możemy więc powiedzieć, że w wyniku konkurencji ukształtuje się stan A2 ; B2. 2. Nie jest to stan optymalny dla obu firm, gdyż wersja A1; B1 obu oferentom daje wyższe zyski. Do tego rozwiązania dojdzie, gdy obaj oferenci zrezygnują z konkurencji ze sobą. 3. Jest też 3 rozwiązanie: A2; B1 – gdy obaj będą dążyć do maksymalizacji wspólnego zysku.

Wnioski. W grach o sumie wygranych różnych od 0 zazwyczaj rozwiązanie do jakiego dojdzie w wyniku konkurencji nie jest optymalnym dla obu. Dlatego oprócz powyższego rozwiązania można mówić o wariancie, gdy dojdzie do luźnej współpracy między oferentami polegającej na ograniczeniu konkurencji. Jest też możliwe 3 rozwiązanie, że firmy zdecydują się na ścisłą współpracę między sobą i będą dążyć do maksymalizacji wspólnego zysku, czyli stworzą formalny lub nie kartel. Nie zawsze te 3 rozwiązania są dostępne.

Zadanie 1. Na danym rynku występują 2 firmy. Obie dążą do maksymalizacji swojego udziału w rynku. Dla realizacji tego celu opracowały odpowiednie strategie. Macierz wygranych firmy A prezentuje tabela. Strategie firmy A Strategie firmy B B1B2B3B4 A130%40%50%60% A225%35%55%65% A370%50%30%15% A460%40%35%25% Jakie strategie docelowo będą stosowały obie firmy?

Zadanie 2. Na danym rynku są 2 firmy. Dążą do maksymalizacji zysku. W tym celu opracowały odpowiednie strategie. Macierz wygranych firmy A i B prezentuje tabela. Strategie firmy A Strategie firmy B B1B2B3 A1Z A = 12 mln zł Z B = 18 mln zł Z A = 13 mln zł Z B = 13 mln zł Z A = 14 mln zł Z B = 12 mln zł A2Z A = 12 mln zł Z B = 19 mln zł Z A = 12,5 mln zł Z B = 16 mln zł Z A = 13 mln zł Z B = 15 mln zł A3Z A = 8 mln zł Z B = 20 mln zł Z A = 9 mln zł Z B = 19 mln zł Z A = 11 mln zł Z B = 17 mln zł Jakie strategie wybiorą firmy, gdy: a)Będą konkurować ze sobą, b)Dojdzie do współpracy poprzez zaniechanie konkurencji, c)Będą dążyć do maksymalizacji wspólnego zysku?