Podstawy przedsiębiorczości wg podręcznika „Z ekonomią na ty” Lekcja 10 – Młody inwestor, czyli co robić z pieniędzmi.

Co to znaczy zainwestować ? Inwestować można między innymi w: lokaty bankowe nieruchomości działalność gospodarczą akcje obligacje inne papiery wartościowe, ale też w np. dzieła sztuki.

Zainwestować w spółkę, tylko jaką ? Spółką nazywamy porozumienie dwóch lub więcej osób zawarte w celu realizowania wspólnego, ekonomicznego przedsięwzięcia. Z punktu widzenia prawa spółki dzielą się na osobowe i kapitałowe. Spółka osobowa (np. jawna, komandytowa) nie ma osobowości prawnej. Jest jedynie umową wspólników, którzy decydują się wspólnie prowadzić działalność gospodarczą. Dochody uzyskane przez spółkę osobową stają się wspólną własnością wspólników. Wspólna jest także odpowiedzialność za długi spółki. Wspólnicy odpowiadają nie tylko majątkiem spółki, ale także majątkami osobistymi.

Zainwestować w spółkę, tylko jaką ? Najważniejszymi typami spółek kapitałowych są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością udziałowcy nie odpowiadają za długi prywatnym majątkiem. Wyjątkiem są zobowiązania podatkowe spółki. Spółka z o.o. ma osobowość prawną –musi być wpisana przez sąd do rejestru handlowego. Spółka akcyjna powiększa, albo gromadzi swój kapitał sprzedając akcje. Kupujący akcje staje się właścicielem małej części spółki, nie ma jednak żadnego wpływu na zarządzanie nią (do tego potrzebny jest pakiet kontrolny akcji) -może za to liczyć na dywidendę, czyli wypłatę proporcjonalnej cząstki rocznego zysku. Jeśli spółka okaże się przedsięwzięciem dochodowym, cena jej akcji wzrośnie i będzie je można sprzedać na giełdzie papierów wartościowych.

Papiery wartościowe Papiery wartościowe to dokumenty potwierdzające prawa majątkowe właścicieli. Należą do nich: obligacje – wystawca potwierdza udzielenie pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu w określonym terminie wraz z odsetkami; akcje – potwierdzają udział właściciela w spółce akcyjnej, uprawniają do partycypowania w zysku, czyli dywidendy; czeki – polecenie wypłaty określonej sumy z bankowego konta, czek może być wystawiony na okaziciela lub na konkretną osobę; weksle – zobowiązanie wystawcy do zapłaty określonej kwoty w określonym terminie; bony skarbowe i pieniężne – papiery krótkoterminowe emitowane przez NBP i Ministerstwo finansów; listy zastawne – wydawane przez banki hipoteczne muszą być wykupione w określonym terminie; renty kapitałowe – uprawniają do otrzymywania odsetek za określony kapitał; certyfikaty inwestycyjne – uprawniają do udziału w zyskach z inwestycji.

Najlepiej pożyczać pieniądze państwu. Jednym z najbardziej dochodowych, a przy tym bezpiecznych sposobów inwestowania kapitału jest pożyczanie go państwu. Polega to na kupnie jednego z rodzajów papierów wartościowych- obligacji państwowych. Obligacje mają swój „termin ważności” –mogą być np. dwuletnie. Oznacza to, że państwo zobowiązuje się po dwóch latach wykupić od nas obligacje za cenę jaką dał plus najwyższe na rynku odsetki. W dodatku czasem obligacje są sprzedawane z tzw. dyskontem, czyli w swego rodzaju promocji. Po co to skarbowi państwa? Otóż dzięki sprzedaży obligacji zostanie pokryty deficyt budżetowy, czyli różnica pomiędzy dochodami, a wydatkami państwa. Istnieją dwa rodzaje obligacji: imienne i na okaziciela. Niżej oprocentowane niż obligacje państwowe są lokaty bankowe. Rachunki ROR (rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe, czyli po prostu konta), z których w każdej chwili można pobrać pieniądze, należą do najmniej korzystnych form inwestowania. Lepiej założyć znacznie wyżej oprocentowaną lokatę. Trzeba tylko zdecydować jak długo pieniądze nie będą nam potrzebne.

Jak zarabiać pieniądze na giełdzie ? Giełdy papierów wartościowych to także rynki. Transakcje zawierają tutaj specjalni pośrednicy, czyli maklerzy. A przedmiot handlu jest szczególny i istnieje najczęściej wyłącznie jako zapis komputerowy – to akcje firm. Akcja zwana także potocznie papierem lub walorem jest papierem wartościowym potwierdzającym własność części firmy – spółki akcyjnej. Rzadko się zdarza, by inwestor indywidualny zgromadził pakiet kontrolny akcji, czyli 50% wszystkich akcji plus jedna akcja. Jeśli jednak dochodzi do takiej sytuacji pakiet kontrolny pozwala na znaczną (choć nie zawsze pełną) kontrolę poczynań spółki. Jako współwłaściciel firmy, posiadacz akcji ma prawo do dywidendy. Dywidenda to część zysku wypłacana w przeliczeniu na jedną akcję. Inwestorzy, którzy traktują akcje, jako lokatę długoterminową nazywani są inwestorami biernymi. Inwestorzy czynni to z kolei Ci, którzy często kupują i często sprzedają (aktywnie grają na giełdzie). Inwestorzy, by podjąć decyzję o kupnie lub sprzedaży akcji, śledzą ich notowania, czyli zmiany kursów akcji. Akcje i obligacje są częściami rynku kapitałowego. Rynek kapitałowy na którym obraca się długoterminowymi papierami wartościowymi, składa się z dwóch elementów: rynku pierwotnego (gdy jesteś pierwszym kupcem akcji) i rynku wtórnego (gdy kupujesz akcje lub obligacje z drugiej ręki).

Coś jeszcze o giełdzie.. Gdy kupujemy jakieś akcje na rynku pierwotnym płacimy za nie cenę emisyjną, ustaloną na podstawie wycen ekspertów, którzy oszacowali realną wartość papierów. Cena emisyjna nie może być niższa od wartości nominalnej akcji, określonej w wyniku podzielenia wartości kapitału akcyjnego spółki przez liczbę akcji. Każda giełda ma swój indeks – jest to specjalnie liczona średnia (tzw. średnia ważona) aktualnej wartości spółek giełdowych. Zatem, gdy akcje spółek spadają obniża się również wartość indeksu. Indeks giełdy w Warszawie jest określony skrótem WIG – Warszawski Indeks Giełdowy. Istnieją również inne indeksy np. WIG 20 obrazujący wartość największych spółek na warszawskim parkiecie.

Ćwiczenie Co może wpłynąć na cenę akcji ? Które z podanych niżej zdarzeń mogą Twoim zdaniem mieć wpływ na wartość akcji Telekomunikacji Polskiej ? Jaki będzie ten wpływ – silny czy słaby, pozytywny czy negatywny ? Uzasadnij swoje przypuszczenia. nieurodzaj rzepaku podniesienie podatków za usługi telekomunikacyjne sztorm na Bałtyku wejście na polski rynek nowego operatora telefonicznego oddanie do użytku nowej autostrady spadek obrotów i zysków spółki zmiana zarządu firmy pogłoski o zakupie służbowego samolotu przez TP SA

O funduszach bezpiecznych i agresywnych. Czy aby zainwestować w papiery wartościowe, akcje, obligacje trzeba zawsze korzystać z usług maklera giełdowego ? Nie można skorzystać z usług funduszu inwestycyjnego, czyli wyspecjalizowanej firmy, która zarządza pieniędzmi powierzonymi jej przez klientów. Żeby przystąpić do funduszu musimy wykupić jednostkę uczestnictwa. Pieniądze za kupioną jednostkę będą przez fundusz inwestowane w akcje, obligacje, czy lokaty bankowe. W Polsce takich funduszy inwestycyjnych jest ponad 100. Niektóre mają w nazwie słowo „bezpieczny”. Oznacza to, że takie fundusze inwestują w bezpieczne instrumenty finansowe, czyli przede wszystkim w obligacje. Nie są przeznaczone dla ryzykantów. Zapewniają powolny, lecz stabilny wzrost wartości jednostki uczestnictwa. Nieco bardziej ryzykowne są fundusze zrównoważone, które inwestują zarówno w akcje jak i w bezpieczne papiery. Chętni o mocniejszych nerwach mogą wykupić jednostki „agresywnych” funduszy. Ich wartość uzależniona jest od sytuacji na giełdzie – może pokaźnie wzrastać, ale może też szybko spadać. Fundusze powiernicze proponują też plany systematycznego oszczędzania. Pieniądze można też ulokować w funduszu inwestycyjnym, korzystając z polisy ubezpieczeniowej. Otóż większość towarzystw ubezpieczeniowych ma w swojej ofercie polisę na życie z funduszem inwestycyjnym.

Sprawdź się sam zanim sprawdzą Cię inni ! Jakie znasz sposoby inwestowania ? Jakie są ich wady i zalety ? Czy są akcje i obligacje ? Jak działa giełda papierów wartościowych ? Dlaczego niektóre fundusze inwestycyjne są określane jako „agresywne”, a inne „zrównoważone” ?