TEORIA KOLORU Studia podyplomowe „Kształcenie na odległość” opracowała Monika Skóbel

Teoria koloru Co to jest? Dział wiedzy zajmujący się powstawaniem u człowieka wrażeń barwnych oraz teoretycznymi i praktycznymi aspektami czynników zewnętrznych biorących udział w procesie powstawania tych wrażeń.

Teoria koloru Barwy cz1. Koło barw  graficzny model poglądowy służący do objaśniania zasad mieszania się i powstawania barw, mający postać koła.

Teoria koloru Barwy cz2. Reguły rządzące kołem kolorów:  reguła trzech: podziel koło na trzy równe części, według dowolnych linii podziału, a kolory, które znajdą się w poszczególnych wycinkach będą ze sobą dobrze współgrać. przykładowy podział

Teoria koloru Barwy cz2. Reguły rządzące kołem kolorów:  reguła trzech (2): aby uzyskać efekt dramatyzmu, można wybrać trzy kolory, które są od siebie równo oddalone na kole i użyć ich jako kolorów podstawowych w obrazie. Przykładowo może to być pomarańczowy, fioletowy i zielony.

Teoria koloru Barwy cz2. Reguły rządzące kołem kolorów:  kolory uzupełniające: każde dwa kolory, leżące na różnych końcach dowolnej średnicy koła kolorów, nazywamy kolorami uzupełniającymi. Przykładowo: czerwony leży dokładnie naprzeciw zielonego, więc czerwony jest kolorem uzupełniającym zielonego.

Teoria koloru Barwy cz2. Reguły rządzące kołem kolorów:  kolory ciepłe i zimne: górna prawa część koła kolorów może być uznana za ciepłą, podczas gdy dolna lewa nazywana jest zimną. Jednakże możliwe jest uzyskania ciepłego (czerwonego lub zielonego) odcienia niebieskiego lub zimnej (zielonej lub niebieskawej) żółci. kolory ciepłe kolory zimne

Teoria barwy Co to jest? Barwa  jest to wrażenie psychiczne wywoływane w mózgu człowieka, gdy oko odbiera promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu światła, a mówiąc dokładniej, z widzialnej części fal świetlnych,  jest jakościowym określeniem odbieranego światła zwanym walorem barwy (czyli porównaniem do najbliższej wrażeniowo barwy prostej, tj. zielony, czerwony, niebieski, pomarańczowy itd.), a wtórują temu pojęcia jasności barwy (czyli udziałowi ilości światła w kolorze lub jego intensywność (jasność dowolnego koloru waha się od czystej bieli do czerni), oraz nasycenia barwy (czyli udziałowi achromatyczności (ilość szarości) w danej barwie). walor barwy jasność barwy (na przykładzie koloru czerwonego) nasycenie barwy (na przykładzie koloru czerwonego)

Teoria barwy Podział cz1. Barwy można podzielić na:  podstawowe – to takie, których nie można uzyskać ze zmieszania innych barw. Same zaś, mieszane parami dają podstawę nowym barwom. (żółty, czerwony, niebieski),  pochodne – powstają w wyniku zmieszania dwóch kolorów podstawowych (pomarańczowy, zielony, fioletowy). barwy podstawowe barwy pochodne

Teoria barwy Podział cz2. Barwy można podzielić na:  achromatyczne (barwy niekolorowe) – to takie, które nie posiadają dominanty barwnej (biały, czarny oraz wszystkie odcienie szarości znajdujące się pomiędzy nimi),  chromatyczne (barwy kolorowe) – to takie, w których można wyróżnić walor, jasność oraz nasycenie (wszystkie oprócz czerni, bieli i szarości). barwy achromatyczne barwy chromatyczne

Teoria barwy Podział cz3. Barwy można podzielić na:  czyste – są to wszystkie barwy podstawowe i pochodne,  złamane (przeciwieństwo barw czystych) – są to barwy pochodne i podstawowe z odrobiną barwy dopełniającej,  dopełniające (barwy "dopełnione" do szarości) - są to pary barw pochodnych i podstawowych leżące naprzeciw siebie w kole barw; np. zielony i czerwony, fioletowy i żółty, niebieski i pomarańczowy, (zmieszane ze sobą w równych ilościach dają barwę szarawą, czyli wzajemnie dopełniają się do szarości). barwy czyste barwy dopełniające przykładowe barwy złamane

Teoria barwy Podział cz4. Barwy można podzielić na:  ciepłe – to takie, które działają na ogół pobudzająco, a czasem nawet niepokojąco. Zaliczamy tu czerwoną,pomarańczową i żółtą oraz te, które w kole barw sąsiadują z nimi bezpośrednio,  zimne – to takie, które działają na ogół chłodno, uspokajają i koją. Zaliczamy tu zieloną, niebieską i fioletową oraz te, które znajdują się najbliżej nich,  temperatura barw jest odbierana na zasadzie skojarzeń przez podobieństwo do ciepła lub zimna. przykładowe barwy ciepłe przykładowe barwy zimne

Teoria barwy Atrybuty Walor barwy  inaczej kolor, ton, (ang. hue),  jest różnicą jakościową barwy (np. czerwony, zielony). Nasycenie  inaczej chroma, (ang. saturation),  jest to odstępstwo od barwy bieli (np. czerwień, róż).

Teoria barwy Atrybuty  Jasność  inaczej wartość, (ang. lightness, value),  wskazuje czy barwa jest bliższa bieli czy czerni (np. czysta biel, szarości, czerń).

Systemy odwzorowania koloru Definicje:  Najpopularniejsze systemy odwzorowania kolorów:  model RGB (Red - czerwony, Green - zielony, Blue - niebieski),  model CMYK (Cyan - niebieskozielony, Magenta - purpurowy, Yellow - żółty, blacK - czarny).  Różnice w przestrzeniach kolorów w modelach RGB i CMYK  w modelu RGB przestrzeń jest znacznie bardziej pojemna (umożliwia odwzorowanie większej liczby kolorów) niż w modelu CMYK,  przestrzeń RGB nie obejmuje niektórych kolorów obecnych w modelu CMYK,  różne urządzenia w tym samym trybie kolorów mogą dawać do dyspozycji nieco odmienne przestrzenie kolorystyczne. Na przykład różne skanery i monitory obsługują nieco odmienne przestrzenie kolorów RGB, a różne drukarki dają do dyspozycji nieco odmienne przestrzenie kolorów CMYK.

Systemy odwzorowania koloru Mieszanie barw  Mieszanie addytywne  do jednej wiązki światła o pewnej barwie dodawana jest druga o innej barwie, w wyniku czego powstaje wrażenie barwy trzeciej,  w oparciu o tę metodę mieszania barw pracują monitory, emitując wiązki świateł Red (czerwony), Green (zielony), Blue (niebieski) (RGB). Czarny ekran to wynik braku emisji światła, a biały to wynik złożenia świateł R + G + B z maksymalną jasnością.

Systemy odwzorowania koloru Mieszanie barw  Mieszanie subtraktywne  powstaje w wyniku "odejmowania" od wiązki światła (najczęściej białego) określonych długości świateł, w wyniku czego przefiltrowane światło wywołuje wrażenie innej barwy,  metodę tę wykorzystuje się m.in.w druku: druk dokonuje się na podłożu o określonej barwie, dla uproszczenia niech to będzie biały papier. Farba drukarska, pokrywając papier tworzy filtr, a niepochłonięte długości fal świetlnych docierają do oka wywołując wrażenia określonej barwy,  tak powstają barwy w metodzie CMYK.

Systemy odwzorowania koloru Przestrzeń barwna  Przestrzeń barwna RGB  opisuje się współrzędnymi R, G, B (Red, Green, Blue),  przestrzeń ta opisuje teoretycznie wszystkie barwy, jakie można osiągnąć przy pomocy urządzeń wejściowych (np. skanery, aparaty cyfrowe) i wyświetlających (monitor).

Systemy odwzorowania koloru Przestrzeń barwna  Przestrzeń barwna CMYK  opisuje się współrzędnymi C, M, Y (Cyan, Magenta, Yellow) i przestrzeń ta opisuje teoretycznie wszystkie barwy, jakie można osiągnąć przy pomocy urządzenia wyjściowego (np. drukarki) drukujące barwnikami Cyan, Magenta, Yellow (cyjanowy, madżenta, żółty),  rzeczywiste urządzenia drukujące oprócz własnych ograniczeń technologicznych posługują się barwnikami, których odcień odbiega od kolorów cyjanowego, madżenta czy żółtego,  rezultat tych ograniczeń to brak możliwości wydrukowania czerni, która teoretycznie powstaje w wyniku nałożenia na podłoże trzech barwników. Stąd do zestawu CMY dodawany jest "barwnik" czarny K (blacK),  zatem drukarki posiadają swą "własną" przestrzeń CMY+K mniejszą od teoretycznej przestrzeni CMY.

Systemy odwzorowania koloru Przestrzeń barwna  Relacja pomiędzy przestrzeniami RGB i CMY  zasadniczo przestrzeń CMY jest mniejsza od przestrzeni RGB, co oznacza np. że część barw widzianych na ekranie nie może być wydrukowana w systemie CMYK. Jednak zarówno przestrzeń RGB, jak i CMY jest mniejsza od przestrzeni barw widzialnych.

Oddziaływanie koloru Kolor (barwa) jako wrażenie psychiczne  widzenie kolorów to wyłącznie subiektywne wrażenie psychiczne powstające w mózgu człowieka,  ten sam kolor obserwator może odczuwać poprzez odbiór wielu różnych kombinacji, ta sama mieszanina fal może u obserwatora wywołać odmienne wrażenia kolorystyczne w zależności od wielu czynników dodatkowych, takich jak np.: rodzaj oświetlenia czy obecność innych kolorów w polu widzenia.

Oddziaływanie koloru Kolory o właściwościach przybliżających i oddalających  chociaż kolory tak naprawdę nie poruszają się można odnieść wrażenie że niektóre z nich przybliżają a inne oddalają,  obserwowane z daleka kolory ciepłe (kolory o właściwościach przybliżających) tj. żółty, czerwony, pomarańczowy, wydają się być bliżej nas niż ich chłodne odpowiedniki tj. zielony, niebieski, fioletowy (kolory o właściwościach oddalających).

Oddziaływanie koloru Optyczne Pomarańczowa  jasno, zbliżająco, pierwszoplanowo Czerwona  jasno, silnie zbliżająco, jednorodnie, promieniująco Purpurowa  zaciemniająco, jednorodnie Fioletowo  ponuro, oddalająco zielono-żółta  jasno, złożono Czarna  ciemno, gęsto Biała  jasno, nakładająco, jednorodnie Psychologiczne Pomarańczowa  nastraja wesoło, emocjonalnie, czynnie Czerwona  pobudzająco, alarmująco Purpurowa  biernie, pośrednicząco Fioletowo  biernie, wzbudza zdziwienie zielono-żółta  ożywczo, orzeźwiająco Czarna  obojętnie Biała  obojętnie

Oddziaływanie koloru Synestezja czyli “słyszenie kolorów”.  Łączenie wrażeń odbieranych przez jeden ze zmysłów z doznaniami związanymi z innym zmysłem.  Przykłady długości fal wywołujące za pomocą naszego narządu wzroku wrażenie czerwieni, wytwarzają poprzez nerwy skóry uczucie ciepła, barwy zielona i niebieska – uspokajają, osłabiając m. in. podniecenie w ośrodku słuchu, barwa żółtobrunatna działa sucho, zielononiebieska – wilgotno, różowa – słodkawo, pomarańczowa – krzykliwie, fioletowa – ciężko, żółta – lekko.

Harmonijne kombinacje kolorów Monochromatyczny schemat kolorów  to taki, w którym występuje jedna barwa w wariantach różniących się jasnością i nasyceniem. przykładowy wybór kolorów

Harmonijne kombinacje kolorów Schemat z kolorami sąsiadującymi  to taki, w którym występują barwy do siebie podobne, czyli takie, które ze sobą sąsiadują na kole barw. przykładowy wybór kolorów

Harmonijne kombinacje kolorów Schemat z kolorami dopełniającymi  to taki, w którym występują kolory leżące naprzeciw siebie w kole barw. przykładowy wybór kolorów

Harmonijne kombinacje kolorów Schemat z rozbiciem koloru dopełniającego  to taki, który składa się z wybranego koloru oraz dwóch kolorów sąsiednich w stosunku do jego koloru dopełniającego. przykładowy wybór kolorów

Harmonijne kombinacje kolorów Schemat z dwoma parami kolorów dopełniających  to taki, w którym występują dwie dowolne pary kolorów dopełniających się. przykładowy wybór kolorów

Harmonijne kombinacje kolorów Schemat kolorów tworzących trójkąt  to taki, w którym występują trzy kolory rozmieszczone względem siebie co 120 ° na kole barw. przykładowy wybór kolorów

Złudzenie optyczne W zależności do sposobu w jaki zestawimy kolory to mają one na siebie specyficzny wpływ, wywołując różnego rodzaju złudzenia optyczne.

Złudzenie optyczne

Bibliografia Stanisław Radomski, Słów kilka o barwie, Bogusław Obara, Wybrane zagadnienia z teorii koloru, Wojciech Maleika, Barwa i obraz rastrowy,

Teoria koloru Dziękuję za uwagę.