Rodzaje środków czystości Rodzaje substancji powierzchniowo czynnych, Wybrane rodzaje środków czystości Usuwanie zanieczyszczeń z powierzchni metalowych Usuwanie kamienia kotłowego

Rodzaje substancji powierzchniowo czynnych - schemat budowy surfaktantów Niejonowe Anionowe Kationowe Amfoteryczne

Rodzaje substancji powierzchniowo czynnych – anionowe Anionowe substancje powierzchniowo czynne: Mydła – część hydrofilowa mydła: R – COO - Na+ ma ładunek ujemny (jest anionem) Anionowe substancje powierzchniowo czynne są składnikami: Proszki do prania, Szampony do włosów Płyny i żele do kąpieli

Rodzaje substancji powierzchniowo czynnych – kationowe Substancje powierzchniowo czynne – kationowe Sole amin – część hydrofilowa ma ładunek dodatni (jest kationem) Przykłady: R - NH3+ Cl - (długołańcuchowa sól aminy) R - N(CH3)2+ Cl - (trzeciorzędowy chlorek aminy) Stosowane sporadycznie ze względu na trudniejszą biodegradowalność

Wybrane rodzaje środków czystości (do mycia i czyszczenia szkła) Środki czystości mycia szyb i luster : nie mogą zawierć składników ściernych (zarysowania szkła), muszą łatwo ulegać odparowaniu i nie zostawiać smug Środki powierzchniowo czynne stosowane do czyszczenia szkła i luster : wodny roztwór amoniaku: NH3∙H2O etanol: CH3- CH2 – OH kwas octowy (etanowy): CH3 – COOH

Wybrane rodzaje środków czystości (do zmywarek naczyń) Środki do zmywarek produkowane są na bazie soli sodu, które w środowisku wodnym ulegają hydrolizie anionowej, a produktem reakcji jest wodorotlenek sodu o właściwościach żrących: ortofosforanu(V) sodu: Na3PO4 Na3PO4 + 3H2O ↔ H3PO4 + 3Na+ + 3OH- metakrzemianu(IV) sodu: Na2SiO3 Na2SiO3 + 2H2O ↔ H2SiO3 + 2Na+ + 2OH- W II etapie powstający wodorotlenek sodu powoduje zmydlanie tłuszczów: C3H5(C17H35COO)3 + 3NaOH  3C17H35COONa + C3H5(OH)3 Produkty zmydlania są rozpuszczalne w wodzie i są usuwane strumieniem wody.

Środki do udrożniania rur Jedną z przyczyn niedrożności rur jest osadzający się tłuszcz, co powoduje zmniejszenie średnicy rur. Do udrożniania wykorzystuje się reakcję zmydlania tłuszczów. Składnikiem środków jest wodorotlenek sodu (NaOH), wodorotlenek potasu (KOH) lub ich wodne roztwory. Produkty zmydlania: mydła sodowe i glicerol są rozpuszczalne w wodzie. Uwaga – wodorotlenku sodu i potasu nie należy stosować do udrożniania rur z aluminiowych i cynkowych, te metale wchodzą w reakcje ulegając roztworzeniu, produktem jest również wodór – gaz spalający się wybuchowo.

Rodzaje zanieczyszczeń na metalach Fizyczne Chemiczne Źródła zanieczyszczeń Tłuszcz i inne związki chemiczne zawarte w wodzie i powietrzu, które osadzają się głównie na wyrobach z metali szlachetnych i pokrytych powłoką ochronną z Zn i Cr Powstają w wyniku procesów chemicznych: (utlenienie pod wpływem tlenu, siarki, kwasów) lub elektrochemicznych (korozja elektrochemiczna metali) Metody usuwania zanieczyszczeń Środki rozpuszczające składniki brudu, Usuwanie mechaniczne (polerowanie Ścieranie za pomocą środków zawierających substancję ścierną (krzemionkę, kredę) Stosowanie środków chemicznych wchodzących w reakcje z produktami utlenienia

Usuwanie zanieczyszczeń z powierzchni metalowych Usuwanie rdzy ze stali Wyroby pod wpływem pary wodnej, tlenu w powietrzu pokrywają czerwonobrunatnym lub czarnym nalotem, który jest mieszaniną tlenków i wodorotlenków żelaza(II) i (III). Do usuwania stosuje się 10% roztwory NaOH, HCl, H3PO4. Fe2O3 + 6HCl  FeCl3 + 3H2O Fe(OH)2 + 2HCl  FeCl2 + 2H2O Fe(OH)3 + H3PO4  FePO4 + 3H2O Po usunięciu rdzy, wyroby należy opłukać roztworem sody oczyszczonej: NaHCO3

Usuwanie czarnego nalotu z wyrobów srebrnych Pod wpływem związków siarki zawartych w powietrzu wyroby pokrywają się czarnym nalotem siarczku srebra(I): Ag2S Nalot można usunąć stosując na gorąca (gotowanie) kwas octowy: CH3COOH lub sodę oczyszczoną NaHCO3 Ag2S + 2CH3COOH  CH3COOAg + H2S Ag2S + 2NaHCO3  Na2S + AgHCO3

Usuwanie patyna (śniedź) z wyrobów miedzianych Pod wpływem wody, CO2 oraz innych związków zawartych w powietrzu wyroby z miedzi lub ze stopów zawierających miedź pokrywają się zielonym nalotem [Cu(OH)]2CO3 Patyna (śniedź) chroni głębsze warstwy matali przed dalszą korozją (zjawisko korzystne np. na dachach pokrytych blachą miedzią, pomnikach wykonanych z brązu, mosiądzu), Do usuwania patyny stosuje się wodę amoniakalną lub ciepły roztwór kwasu octowego.

Usuwanie kamienia kotłowego W wyniku gotowania wody lub odparowania wody na grzałkach i ściankach naczyń osadza się kamień kotłowy, nierozpuszczalny w wodzie, Kamień kotłowy jest mieszaniną: CaCO3 + MgCO3 + Mg(OH)2. W warunkach domowych stosuje się kwas octowy, którego sole są dobrze rozpuszczalne w wodzie: CaCO3 + 2CH3COOH  (CH3COO)2Ca + CO2 + H2O MgCO3 + 2CH3COOH  (CH3COO)2Mg + CO2 + H2O Mg(OH)2 + 2CH3COOH  (CH3COO)2Mg + 2H2O