Części mowy Edyta Sawicka

Rzeczownik kto? Co? Wiedzą o tym dorośli, wiedzą też dzieci: rzeczownik oznacza osoby oraz rzeczy. Odmienia się przez: liczby, przypadki. Występuje w liczbie pojedynczej w trzech rodzajach, a w liczbie mnogiej w dwóch. Dzieli się na: osobowe – nieosobowe, żywotne – nieżywotne, pospolite - własne W zdaniu może być podmiotem, przydawką, dopełnieniem, okolicznikiem lub orzecznikiem.

Czasownik Co robi? Co się z nim dzieje? W jakim jest stanie? Wiedzą o tym owieczki, wiedzą też barany, że czasownik oznacza czynności, zjawiska lub stany. Odmienia się przez: liczby, osoby, czasy, rodzaje, tryby, strony. Dzieli się na: przechodnie – nieprzechodnie niedokonane - dokonane W zdaniu może być orzeczeniem, orzecznikiem, przydawką, dopełnieniem, podmiotem, okolicznikiem. Nieosobowe formy czasownika: bezokoliczniki, imiesłowy i formy zakończone na –no, -to.

Przymiotnik Jaki? Jaka? Jakie? Przymiotnik proszę waszmości, oznacza cechy, czyli właściwości. Odmienia się przez: liczby, rodzaje, przypadki. Stopniuje się w stopniu równym, wyższym, najwyższym. Rodzaje stopniowania: regularne, nieregularne i opisowe. W zdaniu może być: orzecznikiem, dopełnieniem lub przydawką

Przysłówek Jak? Gdzie? Kiedy? Przysłówek proszę was, oznacza sposób, miejsce albo czas. Jest nieodmienną częścią mowy. Przysłówki odprzymiotnikowe stopniują się podobnie jak przymiotniki. W zdaniu może być okolicznikiem lub orzecznikiem.

Zaimek Odpowiada na te same pytania, co część mowy, którą zastępuje. Niech zapamięta każda mądra główka, że zaimek jest zastępcą rzeczownika, przymiotnika, liczebnika lub przysłówka. Podziały zaimków: Rzeczowne – przymiotne – liczebne – przysłowne Pytające – względne – nieokreślone – wskazujące – przeczące – osobowe – zwrotne – dzierżawcze. W zdaniu może być: podmiotem, orzecznikiem, dopełnieniem, okolicznikiem lub przydawką.

Przyimek Przyimek (niech to zostanie między nami), choć mały jak pchła, rządzi przypadkami. Podział przyimków: proste, złożone, rzeczownikowe, przysłówkowe, wyrażenia przyimkowe.

Liczebnik Ile? Który? Jeżeli nie jesteś patentowanym leniem, zapamiętaj, że liczebnik wiąże się z liczeniem. Podział liczebników: główne, porządkowe, zbiorowe, ułamkowe, nieokreślone. W zdaniu może być: podmiotem, orzecznikiem, przydawką lub okolicznikiem.

Spójnik Niechaj nikt za to spójnika nie łaja, że sam nic nie znaczy, lecz tylko spaja. Jest nieodmienną częścią mowy. Podział spójników: - Współrzędne: łączne, rozłączne, przeciwstawne, wynikowe - Podrzędne: czasu, przyczyny, celu, warunku, przyzwolenia.

Partykuła - LI, CZY, NO, ŻE, NIECH, BY, NIE liczył, to być Może, ktoś BY się z nim policzył. Podział partykuł: Modyfikujące: pytające, twierdzące, przeczące, przypuszczające, rozkazujące, osłabiające, ograniczające, nieokreślone Wzmacniające

Wykrzyknik OLABOGA! GWAŁTU! RETY! (TFU, tak było niestety). CHA! CHA! HI! HI! ACH! OCH! jadł kapustę, a czuć od niego groch. Wykrzyniki dzielą się na: wyrażające uczucia, wyrażające wolę, dźwiękonaśladowcze i apele.

Skąd pochodzą nazwy części mowy? Rzeczownik – pochodzi od słowa rzecz, rozumianego bardzo szeroko jako każdy obiekt (przedmiot) Czasownik – pochodzi od słowa czas. W formie osobowej wskazują kiedy odbywa się czynność, są powiązane z czasem. Przymiotnik – pochodzi od słowa przymiot, znaczącego to samo co cecha, właściwość. Przysłówek – pochodzi od (stać) przysłowie, czyli przy czasowniku (dawniej czasownik nazywał się słowem) Zaimek – pochodzi od słowa imię (czyli zamiast imienia. W gramatyce imieniem nazywa się każdy wyraz odmieniający się przez przypadki. Przyimek – pochodzi od (stać) przy imieniu, czyli przy odmiennej przez przypadki części mowy. Liczebnik – pochodzi od słowa liczba, gdyż jest on nazwą liczby. Partykuła – pochodzi od łacińskiego wyrazu particula (cząsteczka), ze względu na cząstkowy charakter dawnych wyrazów.