Aleksander Fredro

Budowa akcji dramatu na przykładzie Zemsty Aleksandra Fredry

Budowa zewnętrzna dramatu Akty Sceny Tekst główny dramatu (dialogi, monologi) Didaskalia (tekst poboczny dramatu)

Czym jest akcja? Akcja jest to ciąg zdarzeń, prowadzących do jakiegoś celu.

Słownikowa definicja akcji Akcja jest to rodzaj fabuły utworu literackiego lub filmowego, charakteryzujący się wartkim biegiem zdarzeń, licznymi działaniami i przeciwdziałaniami bohaterów. Wypełniają ją liczne konflikty, perypetie i zwroty wydarzeń. Nosowska Dorota: Słownik terminów literackich. Wyd. II. Bielsko-Biała, Wyd. Martel 2007.

Plan wydarzeń ukazanych w Zemście Plany małżeńskie Cześnika (poślubienie Podstoliny). Waśnie Cześnika i Rejenta – zatarg wywołany budową muru. Miłość Wacława i Klary zagrożona niezgodą rodzin. Przyjęcie oświadczyn Cześnika przez Podstolinę.

Wacław na zamku Cześnika – opiekuna Klary. Spotkanie Wacława z Podstoliną. Napisanie przez Rejenta aktu oskarżenia na Cześnika. Zawarcie przez Rejenta umowy z Podstoliną, aby pokrzyżować plany Cześnika. Wyzwanie Rejenta przez Cześnika na pojedynek (może dojść do rozlewu krwi).

Zmuszenie Wacława przez ojca do poślubienia Podstoliny. Chęć zemsty Cześnika. „Zmuszenie” Wacława przez Raptusiewicza do poślubienia Klary. Zawarcie małżeństwa. Błogosławieństwo Milczka. Zaniechanie pojedynku – zgoda zwaśnionych stron.

Etapy budowy akcji Zemsty Ekspozycja. Rozwinięcie. Punkt kulminacyjny. Perypetie. Rozwiązanie.

Etapy akcji dramatu Ekspozycja – wyjściowy układ zdarzeń, z których wynikają dalsze; przedstawia główny konflikt utworu; zapoznaje widza/czytelnika z miejscem akcji i postaciami, które występują w utworze. Rozwinięcie – dalszy bieg wypadków zapoczątkowanych w ekspozycji.

Punkt kulminacyjny – moment dramatu, w którym konflikty narastają tak bardzo, że zdawałoby się brak jest wyjścia z sytuacji. Perypetie – zaskakujące, nagłe zmiany w losach postaci. Rozwiązanie akcji – spadek napięcia w utworze, kiedy to konflikty zostają rozwiązane.

Schemat budowy akcji dramatu punkt kulminacyjny perypetie rozwój akcji rozwiązanie ekspozycja bieg akcji dramatu

Etapy budowy akcji Zemsty EKSPOZYCJA Plany małżeńskie Cześnika (poślubienie Podstoliny). Waśnie Cześnika i Rejenta – zatarg wywołany budową muru. Miłość Wacława i Klary zagrożona niezgodą rodzin.

Przyjęcie oświadczyn Cześnika przez Podstolinę. ROZWINIĘCIE Przyjęcie oświadczyn Cześnika przez Podstolinę. Wacław na zamku Cześnika – opiekuna Klary. Spotkanie Wacława z Podstoliną. Napisanie przez Rejenta aktu oskarżenia na Cześnika. Zawarcie przez Rejenta umowy z Podstoliną, aby pokrzyżować plany Cześnika.

Zmuszenie Wacława przez ojca do poślubienia Podstoliny. PUNKT KULMINACYJNY Wyzwanie Rejenta przez Cześnika na pojedynek (może dojść do rozlewu krwi). Zmuszenie Wacława przez ojca do poślubienia Podstoliny. PERYPETIE Chęć zemsty Cześnika. „Zmuszenie” Wacława przez Raptusiewicza do poślubienia Klary. ROZWIĄZANIE Zawarcie małżeństwa. Błogosławieństwo Milczka. Zaniechanie pojedynku – zgoda zwaśnionych stron.

Czym jest wątek? Wątek to zespół zdarzeń zgrupowanych wokół określonej postaci lub konkretnego zagadnienia.

WĄTKI W ZEMŚCIE Spór Cześnika z Rejentem. Uczucia, miłość Wacława i Klary. Plany małżeńskie Cześnika. Papkin i jego rola w sporze.

WYBRANE SCENY Z ZEMSTY

Zadanie domowe Zredaguj notatkę o Zemście jako dramacie. Wykorzystaj w tym celu wiadomości z lekcji o budowie dramatu.

Prezentację wykonała Anna Wasiak-Jacoszek, nauczycielka języka polskiego w Gimnazjum Publicznym im. Jana Pawła II w Łobżenicy.