Dziecko z zespołem Aspergera

Zespół Aspergera (ZA) to całościowe zaburzenie rozwoju mieszczące się w spektrum autyzmu. Nie ma jednego akceptowalnego na całym świecie standardu diagnostycznego. W obrazie klinicznym zespołu Aspergera dominują objawy odzwierciedlające deficyty charakterystyczne dla trzech obszarów całościowych zaburzeń rozwoju. Są to zaburzenia funkcjonowania społecznego, zaburzenia komunikacji słownej oraz szczególnych zainteresowań i czynności rutynowych.

Kryteria zespołu Aspergera Według ICD-10 (ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems): a) Brak opóźnienia w rozwoju mowy i funkcji poznawczych: - używanie pojedynczych słów przed ukończeniem 2 roku życia, a komunikatywnych zdań przed ukończeniem 3 roku życia; - umiejętności praktyczne, zachowanie adaptacyjne oraz zainteresowanie otoczeniem zgodnie z normami rozwojowymi w trzech pierwszych latach życia; - szczególne umiejętności – najczęściej związane z nadmiernym zafascynowaniem jakimś tematem (niekonieczne do postawienia diagnozy).

Kryteria zespołu Aspergera cd b) Minimum dwie z poniższych trudności w relacjach społecznych: - zaburzony kontakt wzrokowy, mimika, postawa ciała lub gestykulacja; - trudności w prawidłowych relacjach z rówieśnikami; - brak empatii – dziwaczne (nieadekwatne lub „zbyt dorosłe”) reakcje na sytuacje społeczne, często słaba integracja zachowań społecznych, emocjonalnych, umiejętności komunikacji; - brak potrzeby wspólnej zabawy z innymi, posiadania wspólnych zainteresowań lub osiągnięć.

Kryteria zespołu Aspergera cd c) Przynajmniej jedno z poniższych zachowań: - stereotypowe i ograniczone zainteresowania, powtarzanie rytuałów i niepraktycznych czynności; - powtarzające się ruchy (na przykład trzepotanie lub kręcenie rękami lub palcami, ruchy całego ciała); zaabsorbowanie częściami przedmiotów lub elementami materiałów (kolor, faktura, dźwięk). d) Brak rozpoznania innych zaburzeń rozwojowych, schizofrenii prostej, zaburzenia schizotypowego, obsesyjno kompulywnego, anankastycznego zaburzenia osobowości czy reaktywnego utrudnienia nawiązywania relacji społecznych w dzieciństwie lub nadmiernej łatwości w nawiązywaniu tych kontaktów

Etiologia zespołu Aspergera Za najbardziej realną przyczynę zespołu Aspergera można uznać podłoża neurologiczne. Do najczęściej wymienianych przyczyn należą również uwarunkowania genem EN2 na chromosomie 7, a także innymi genami znajdującymi się na chromosomach 3, 4, 11. W genach przekazywana jest nie podatność na autyzm, ale skłonność do wystąpienia spektrum zaburzeń rozwojowych, do których zalicza się trudności przystosowania, czy też określone cechy osobowości. Wśród innych przyczyn choroby wymienia się: toksoplazmozę; dziecięce porażenie mózgowe; urazy okołoporodowe; uszkodzenia centralnego układu nerwowego; przebyte infekcje; komplikacje po szczepieniach.

Cechy charakterystyczne dla zespołu Aspergera a) Nacisk na jednostajność, niezmienność otoczenia. b) Problemy w sferze kontaktów oraz umiejętności społecznych. c) Ograniczony zakres zainteresowań. d) Słaba koncentracja uwagi. e) Problemy w komunikacji słownej i pozawerbalnej. f) Słaba koordynacja ruchowa, niezgrabność ruchowa. g) Trudności w radzeniu sobie z emocjami. h) Problemy w nauce szkolnej.

Różnice i podobieństwa między autyzmem i zespołem Aspergera SFERY AUTYZM ZESPÓŁ ASPERGERA Rozwój umysłowy Opóźniony, bądź upośledzenie umysłowe w różnym stopniu W normie lub rozwój ponadprzeciętny Komunikacja Zdarza się zupełny brak mowy, bądź, jeśli dziecko jest mówiące nie potrafi wykorzystać tego do komunikacji z innymi ludźmi, echolalie. Mowa rozwija się prawidłowo, choć posługują się dziwacznymi sformułowaniami, język nad wyraz dojrzały, czasami teatralny, pozbawiony idiomów, wyrazów kolokwialnych (potocznych), nie uwzględnianie roli partnera w rozmowie, narzucanie tematów.

Funkcjonowanie społeczne Najczęściej bardzo poważnie zaburzone, nieumiejętność nawiązywania relacji z innymi ludźmi; ucieczka od kontaktów, częste nie dostrzeganie osób w otoczeniu, niski lub bardzo niski poziom kompetencji społecznych. Lepsze funkcjonowanie społeczne niż dzieci autystycznych, lepiej potrafią się przystosować do społeczeństwa, większość dzieci i  dorosłych z ZA bardzo pragnie zawierać przyjaźnie - niekiedy brak przyjaciela, przyjaźni w ich życiu sprawia, że czują się smutni, potęgują się ich frustracje oraz zakłopotanie, choć zdarza się, że często traktują innych ludzi, jako przeszkody (nie brak interakcji społecznych jest tutaj problemem, ale raczej problematyczna jest mała skuteczność kontaktów społecznych.

Zachowania trudne Dążenie do zachowania niezmienności otoczenia; fiksacje, różne stereotypie (np. ruchowe); nieprzewidywalność zachowań, fobie, zaburzenia snu i odżywiania, wybuchy złości i agresja. Zdarzają się stereotypie i fiksacje, choć w mniejszym zakresie niż u dzieci autystycznych; sztywność myślenia i postępowanie zgodnie z wyuczonymi schematami, perfekcjonizm oraz nadmierna dbałość o szczegóły. Emocje Labilność emocjonalna, brak empatii, brak rozumienia emocji i okazywania ich. Labilność emocjonalna, zdarzają się problemy ze zrozumieniem własnych emocji, w okresie dojrzewania wiele dzieci z ZA dostrzega swoją odmienność, co jest powodem częstego ich zapadania na depresję.

Specyficzne zainteresowania Zainteresowanie przedmiotami bądź ich elementami. Zainteresowania dzieci z ZA koncentrują się wokół określonych problemów intelektualnych, m.in. mogą to być obsesyjne zainteresowania skierowane ku matematyce, historii, geografii; bardzo symptomatyczne jest to, że wszystkie rozmowy i zabawy obracają się o temat, który je najbardziej interesuje (dana fascynacja może trwać aż do dorosłości). Zaburzenia sensoryczne Często występuje nadmierna wrażliwość na niektóre dźwięki, bodźce dotykowe, wzrokowe, smakowe i węchowe; niektóre dzieci autystyczne mają zmniejszoną wrażliwość na ból i temperaturę. U części dzieci z ZA występuje nadwrażliwość na niektóre bodźce sensoryczne (np. słuchowe, wzrokowe, dotykowe, zapachowe, smakowe).

Zespół Aspergera jest traktowany, jako schorzenie znajdujące się na wyższym końcu kontinuum autystycznego. Porównując jednostki w ramach tego kontinuum Van Krevelen (za: Wing, 1991) zauważył, że mające poważne trudności z funkcjonowaniem dziecko autystyczne „żyje we własnym świecie”, podczas gdy dzieci z zespołem Aspergera w mniejszym stopniu dotknięte tym schorzeniem „żyją w naszym świecie, ale na swój własny sposób”.

Propozycja związana z kształceniem i wychowaniem Najkorzystniejszą formą kształcenia dziecka z zespołem Aspergera jest kształcenie realizowane w przedszkolu lub szkole integracyjnej (z oddziałami integracyjnymi). W przedszkolu lub szkole ogólnodostępnej zazwyczaj formy pomocy bezpośredniej (pedagoga szkolnego, terapeuty, logopedy czy psychologa) są zazwyczaj niewystarczające. Integracja to z całą pewnością najlepsze rozwiązanie dla takiego dziecka, ponieważ będzie wzrastać w towarzystwie innych zdrowych dzieci, mieć zapewnioną odpowiednią liczbę godzin, a terapia i fachowa pomoc bezpośrednia będą dostosowane do konkretnego ucznia. Poza tym na każdej lekcji towarzyszy takiemu uczniowi nauczyciel wspomagający.

Dziękuję za uwagę pedagog szkolny