Prawo karne i prawo wykroczeń proces

Prezentacja na temat: "Prawo karne i prawo wykroczeń proces"— Zapis prezentacji:

1 Prawo karne i prawo wykroczeń proces

2 Przedmiot procesu Przedmiot procesu to odpowiedzialność karna a czasem cywilna. Odpowiedzialność karna (cywilna) to powinność poniesienia przez konkretną osobę konsekwencji określonych w prawie karnym lub cywilnym za konkretne przestępstwo.

3 Podstawa faktyczna odp
Podstawa faktyczna odp. to czyn zarzucany oskarżonemu, który w razie potwierdzenia dowodami zostaje przypisany oskarżonemu w wyroku. Musi zachodzić zgodność czynu zarzucanego z przypisanym.

4 Tożsamość czynu jest wyłączona gdy: 1 nastąpiła zmiana osoby sprawcy,
Tożsamość czynu zarzucanego w akcie oskarżenia z czynem przypisanym w wyroku skazującym: Tożsamość czynu jest wyłączona gdy: 1 nastąpiła zmiana osoby sprawcy, 2. nastąpiła zmiana dobra prawnego

5 3. nastąpiła zmiana osoby pokrzywdzonej i równocześnie wystąpiła jedna z różnic dotycząca miejsca czynu, czasu czynu, przedmiotu wykonawczego, 4. nie doszło do zmiany osoby pokrzywdzonej, ale ujawniły się co najmniej 3 różnice dotyczące miejsca czynu, czasu czynu, przedmiotu wykonawczego lub ustawowych znamion czynu.

6 Reguła pomocnicza – tożsamość czynu wyłączona jeżeli zachodzą różnice tak istotne, że wedle rozsądnej życiowej oceny nie można ich uznać za określenie tego samego zdarzenia faktycznego

7 Podstawa normatywna odpowiedzialności to kwalifikacja prawna czynu zarzucanego oskarżonemu. Podstawę normatywną można zmieniać w czasie procesu np. z art. 148 § 1 na 148§4 kk. Podstawy faktycznej nie można zmieniać w sposób istotny.

8 Proces zasadniczy – rozstrzyga się kwestię odpowiedzialności karnej
akcja cywilna w procesie karnym – postępowanie zmierzające do załatwienia kwestii odpowiedzialności cywilnej oskarżonego

9 Akcja cywilna w procesie karnym to m.in.: proces adhezyjny – 62 kpk.
orzeczenie obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody – 67 § 3 kk - orzeczenie odszkodowania z urzędu – 415 § 4 kpk orzeczenie nawiązki np. w razie skazania za przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, 46 §2 kk itd.). Nawiązka obligatoryjna – 290 § 2 kk gdy skazanie za wyrąb drzewa albo kradzież drewna z lasu

10 - organy postępowania przygotowawczego - organy postępowania głównego
Uczestnicy procesowi Organy procesowe - organy postępowania przygotowawczego - organy postępowania głównego organy postępowania odwoławczego organy postępowania wykonawczego

11 Rozróżnia się właściwość: rzeczową, funkcjonalną, miejscową
Organy procesowe są ściśle związane z właściwością czyli upoważnieniem do dokonywania określonych czynności. Rozróżnia się właściwość: rzeczową, funkcjonalną, miejscową

12 Strony procesowe to podmioty posiadające interes prawny w korzystnym dla nich rozstrzygnięciu o przedmiocie procesu

13 Strony dzielą się czynne, czyli występujące z żądaniem rozstrzygnięcia kwestii odpowiedzialności zgodnie z ich interesem prawnym oraz strony bierne czyli takie przeciwko którym to żądanie jest skierowane

14 oskarżyciel publiczny
Strony czynne: oskarżyciel publiczny - oskarżyciel prywatny czyli pokrzywdzony (49 § 1 i 2 kpk) - oskarżyciel posiłkowy uboczny – pokrzywdzony który po wniesieniu aktu oskarżenia składa oświadczenie, że chce popierać oskarżenie obok oskarżyciela publicznego Oskarżyciel posiłkowy subsydiarny – pokrzywdzony który wnosi oskarżenie zamiast oskarżyciela publicznego odmawiającego wniesienia aktu oskarżenia - pokrzywdzony - powód cywilny

15 Strony bierne: - oskarżony skazany

16 Reprezentanci stron procesowych:
- obrońcy pełnomocnicy przedstawiciele ustawowi – reprezentują pokrzywdzonych małoletnich albo ubezwłasnowolnionych całkowicie lub częściowo

17 Rzecznicy interesu społecznego – np. Rzecznik Praw Obywatelskich

18 Osobowe źródła dowodu: -oskarżony -świadek Biegły
osoba poddana oględzinom lub badaniom ciała zawodowy kurator sądowy

19 Źródło dowodu – osoba lub rzecz do której pochodzi dowód
Dowody Źródło dowodu – osoba lub rzecz do której pochodzi dowód Środek dowodowy – nośnik informacji o fakcie podlegającym udowodnieniu np. wyjaśnienia oskarżonego

20 Dowody pierwotne i dowody pochodne Dowody osobowe i rzeczowe
Dowody bezpośrednie i pośrednie (poszlaki)

21 Zakazy dowodzenia za pomocą pewnych dowodów :
Zakazy dowodowe Zakazy dowodowe z powodu konieczności zachowania pewnych wiadomości w tajemnicy Zakazy dowodzenia za pomocą pewnych dowodów : -bezwarunkowe – zakaz przesłuchania jako świadka obrońcy co do faktów o których dowiedział się udzielając porady prawnej oraz duchownego co do faktów o których dowiedział się przy spowiedzi

22 -warunkowe – 182 § 1 kpk, 185 kpk, 185a kpk
Zakazy dowodowe -warunkowe – 182 § 1 kpk, 185 kpk, 185a kpk

23 Zakaz stosowania określonych metod dowodzenia -171 § 5 kpk

24 Typowe czynności dowodowe: - przesłuchanie podejrzanego (oskarżonego)
przesłuchanie świadka -ekspertyza biegłego -oględziny

25 Typowe czynności dowodowe: oględziny i otwarcie zwłok (sekcja zwłok),
eksperyment procesowy -wywiad środowiskowy -przeszukanie - zatrzymanie rzeczy

26 Typowe czynności dowodowe:
Kontrola korespondencji, przesyłek oraz połączeń - kontrola i utrwalanie rozmów – może mieć postać procesowej zarządzanej po wszczęciu postępowania przygotowawczego i kontrola operacyjna przeprowadzana poza procesem karnym

27 Art. 237. § 1. Po wszczęciu postępowania sąd na wniosek prokuratora może zarządzić kontrolę i utrwalanie treści rozmów telefonicznych w celu wykrycia i uzyskania dowodów dla toczącego się postępowania lub zapobieżenia popełnieniu nowego przestępstwa.

28 § 3. Kontrola i utrwalanie treści rozmów telefonicznych są dopuszczalne tylko wtedy, gdy toczące się postępowanie lub uzasadniona obawa popełnienia nowego przestępstwa dotyczy m.in.: 1) zabójstwa, 2) narażenia na niebezpieczeństwo powszechne lub sprowadzenia katastrofy, 3) handlu ludźmi, 4) uprowadzenia.

29 Zatrzymanie i środki zapobiegawcze
(środki przymusu) Środki przymusu to czynności organów procesowych zmierzające do wymuszenia spełnienia określonych obowiązków w procesie lub zapewnienia prawidłowego toku procesu

30 Zatrzymanie – krótkotrwałe pozbawienie wolności w celu zastosowania środka zapobiegawczego lub przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej albo oskarżonego do organu procesowego kpk

31 Zatrzymanie administracyjne – do wytrzeźwienia
Zatrzymanie porządkowe -na podstawie ustawy o Policji osób stwarzających w sposób oczywisty zagrożenie dla życia lub zdrowia i mienia Zatrzymanie penitencjarne – osób które nie wróciły w przepisanym czasie z przepustki lub przerwy do zakładu karnego Zatrzymanie administracyjne – do wytrzeźwienia

32 Podstawy zatrzymania – 244 § 1 kpk Czas zatrzymania – 248 kpk
Prawa zatrzymanego – kpk

33 Środki zapobiegawcze Funkcja prewencyjna - środki zapobiegawcze można stosować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania Funkcja ochronna – zapobieganie popełnianiu nowego przestępstwa przez oskarżonego

34 Reguły stosowania środków zapobiegawczych
Cztery podstawowe: 1. Reguła wyłącznej kompetencji sądu i prokuratora, ale tylko sąd może stosować tymczasowe aresztowanie; 2. Reguła wysokiego prawdopodobieństwa winy oskarżonego – można stosować gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo.

35 Reguły stosowania środków zapobiegawczych
3. Reguła minimalizacji środków zapobiegawczych – nie należy stosować ostrzejszego jeżeli można łagodniejszy, 4.Reguła adaptacji środka zapobiegawczego do sytuacji procesowej - Art. 253. § 1. Środek zapobiegawczy należy niezwłocznie uchylić lub zmienić, jeżeli ustaną przyczyny, wskutek których został on zastosowany, lub powstaną przyczyny uzasadniające jego uchylenie albo zmianę.

36 Tymczasowe aresztowanie
Art. 250. § 1. Tymczasowe aresztowanie może nastąpić tylko na mocy postanowienia sądu. § 2. Tymczasowe aresztowanie stosuje w postępowaniu przygotowawczym na wniosek prokuratora sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzi się postępowanie, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki także inny sąd rejonowy. Po wniesieniu aktu oskarżenia tymczasowe aresztowanie stosuje sąd, przed którym sprawa się toczy.

37 Podstawy szczególne tymczasowego aresztowania
Art. 258. § 1. Tymczasowe aresztowanie może nastąpić, jeżeli: 1) zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu, 2) zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne (obawa matactwa).

38 § 2. Jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą.

39 § 3. Tymczasowe aresztowanie może wyjątkowo nastąpić także wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, a zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził.

40 Zakazy stosowania tymczasowego aresztowania
Art. 259. § 1. Jeżeli szczególne względy nie stoją temu na przeszkodzie, należy odstąpić od tymczasowego aresztowania, zwłaszcza gdy pozbawienie oskarżonego wolności: 1) spowodowałoby dla jego życia lub zdrowia poważne niebezpieczeństwo, 2) pociągałoby wyjątkowo ciężkie skutki dla oskarżonego lub jego najbliższej rodziny.

41 Zakazy stosowania tymczasowego aresztowania
§ 2. Tymczasowego aresztowania nie stosuje się, gdy na podstawie okoliczności sprawy można przewidywać, że sąd orzeknie w stosunku do oskarżonego karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania lub karę łagodniejszą albo że okres tymczasowego aresztowania przekroczy przewidywany wymiar kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia.

42 Zakazy stosowania tymczasowego aresztowania
§ 3.  Tymczasowe aresztowanie nie może być stosowane, jeżeli przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku, chyba że sprawca został ujęty na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem.

43 § 4.  Ograniczenia przewidziane w § 2 i 3 nie mają zastosowania, gdy oskarżony ukrywa się, uporczywie nie stawia się na wezwania lub w inny bezprawny sposób utrudnia postępowanie albo nie można ustalić jego tożsamości.

44 Okres tymczasowego aresztowania
Okres tymczasowego aresztowania Art. 263.  § 1. W postępowaniu przygotowawczym sąd, stosując tymczasowe aresztowanie, oznacza jego termin na okres nie dłuższy niż 3 miesiące.

45 § 2. Jeżeli ze względu na szczególne okoliczności sprawy nie można było ukończyć postępowania przygotowawczego w terminie określonym w § 1, na wniosek prokuratora, sąd pierwszej instancji właściwy do rozpoznania sprawy, gdy zachodzi tego potrzeba, może przedłużyć tymczasowe aresztowanie na okres, który łącznie nie może przekroczyć 12 miesięcy.

46 § 3.  Łączny okres stosowania tymczasowego aresztowania do chwili wydania pierwszego wyroku przez sąd pierwszej instancji nie może przekroczyć 2 lat.

47 § 4.  Przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania na okres oznaczony, przekraczający terminy określone w § 2 i 3 może dokonać sąd apelacyjny, w którego okręgu prowadzi się postępowanie na wniosek sądu, przed którym sprawa się toczy, a w postępowaniu przygotowawczym na wniosek właściwego prokuratora bezpośrednio przełożonego wobec prokuratora prowadzącego lub nadzorującego śledztwo - jeżeli konieczność taka powstaje w związku z zawieszeniem postępowania karnego, czynnościami zmierzającymi do ustalenia lub potwierdzenia tożsamości oskarżonego, wykonywaniem czynności dowodowych w sprawie o szczególnej zawiłości lub poza granicami kraju, a także celowym przewlekaniem postępowania przez oskarżonego.

48 Zakaz opuszczania kraju (277 kpk)
Poręczenie (266 i n. kpk) Dozór Policji (275kpk) Zakaz opuszczania kraju (277 kpk) List żelazny (281 i n. kpk)

49 Dziękuję za uwagę