Wybrane zakażenia wirusowe.

Prezentacja na temat: "Wybrane zakażenia wirusowe."— Zapis prezentacji:

1 Wybrane zakażenia wirusowe.
Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 5 im św. Barbary Dyrektor: Iwona Łobejko Wybrane zakażenia wirusowe. Autor: Grzegorz Ziółkowski Sosnowiec 2008

2 Motto „Nie ma żadnej ekstrawagancji w zaleceniu byśmy od samych siebie wymagali odrobinę więcej niż od innych” Leszek Kołakowski

3 ( Zakażenia szpitalne 1999 )
Najczęściej zakażenia szpitalne powodują flora endogenna, czyli flora fizjologiczna skóry i błon śluzowych człowieka, a znacznie rzadziej drobnoustroje pochodzące od innego pacjenta, personelu lub środowiska ( Zakażenia szpitalne 1999 ) Na pracownikach służby zdrowia ciąży odpowiedzialność zawodowa i moralna aby nie zakazić swych pacjentów poprzez działania medyczne. J. T. Marcinkowska Kodeks Etyki Lekarskiej art.8

4 Formy kliniczne zakażeń szpitalnych podlegających rejestracji w Systemie Czynnej Rejestracji Zakażeń Szpitalnych: ZMO - zakażenia miejsca operowanego ZUM – zakażenia układu moczowego ZUN - zakażenia krwi PNEU - szpitalne zapalenie płuc INNE - zakażenia oka, ucha, nosa, gardła, centralnego systemu nerwowego itp.

5 Nadzór epidemiologiczny nad zakażeniami centralnego systemu nerwowego ( Am.J.Infect.Control.1988,16,128 Określenie „zakażenia centralnego systemu nerwowego” obejmują zakażenia wewnątrzczaszkowe, zapalenie opon mózgowych lub komór mózgowych oraz ropień rdzenia bez zapalenia opon. Zakażenia wewnątrzczaszkowe dzielimy na: ropień mózgu zakażenie nadtwardówkowe lub podtwardówkowe encephalitis

6 1. Zakażenia wewnątrzczaszkowe
Kryterium: ból głowy, zawroty głowy, gorączka powyżej 380C, zlokalizowane objawy neurologiczne, zmienny stan przytomności lub splatanie, bezdech, bradykardia Dodatkowe warunki: podanie antybiotyki radiograficzne oznaki zakażenia wyizolowany drobnoustrój z tkanki mózgowej lub ropnia dodatni test antygenowy z krwi lub moczu diagnostyczne miano dla przeciwciał Ig M lub czterokrotny wzrost miana Ig G dla patogenu w parzystych surowicach

7 2. Zapalenie opon mózgowych lub komór mózgowych
Kryterium: gorączka powyżej 380C lub hypotermia ( poniżej 360C, ból głowy, sztywność karku, objawy oponowe, objawy ze strony nerwów czaszkowych lub podrażnienie. Dodatkowe warunki: zwiększona liczba białych krwinek, podwyższony poziom białka i/lub obniżony poziom glukozy w płynie mózgowo-rdzeniowym drobnoustroje widoczne w preparacie barwionym metodą Grama drobnoustroje izolowane z posiewu krwi dodatni test antygenowy w płynie mózgowo-rdzeniowym, krwi lub moczu diagnostyczne miano dla przeciwciał Ig M lub czterokrotny wzrost miana IgG

8 Wirusowe zakażenia układu nerwowego
Wirusowe zakażenia układu nerwowego są na ogół łagodnymi, samoograniczajacymi się schorzeniami. Niektóra z nich prowadzą do trwałych uszkodzeń, zmian i śmiertelności. Dzielimy te zakażenia na: Aseptyczne (nieropne, limfocytarne) zapalenie CFS, które może być egzogenne i endogenne Przewlekłe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych Zapalenia mózgu oraz zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dzielimy na pierwotne i poekspozycyjne (pozakaźne, poszczepienne). Zakażenia pierwotne dzielimy na ostre i przewlekłe. Ostre zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych trwa kilka-kilkanaście dni. Przewlekłe od kilku dni do kilku tygodni. Objawy kliniczne: bóle głowy, gorączka, brak łaknienia, halucynacje, zwiększenie ciśnienia wewnatrzczaszkowego

9 Wirusowe zakażenia układu nerwowego
Egzogenne wnikanie drogą pokarmową, oddechową, płciową Wstępna replikacja wirusa w miejscu wniknięcia Faza wiremii (wirus we krwi) Wnikanie wirusa do komórek docelowych, wywoływanie zmian zapalnych, zmiany wielonarządowe przebieg kliniczny dwufazowy: I faza (wstępna)-objawy grypopodobne, ustąpienie objawów, II faza-wysoka gorączka, objawy neurologiczne

10 Wirusowe zakażenia układu nerwowego
Endogenne to uaktywnienie zakażenia latentnego ( HSV, CMV, EBV ) w warunkach osłabionej odporności Brak fazy wstępnej Złe samopoczucie, ból głowy, nudności, wymioty, prawidłowa temperatura, objawy neurologiczne ( objawy oponowe, zaburzenia świadomości, pobudzenie psychomotoryczne, drgawki, niedowłady, afazja, porażenie nerwów czaszkowych, objawy móżdżkowe, objawy psychiczne

11 Wirusowe zakażenia układu nerwowego
Aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych wywołują: enterowirusy,wirus świnki, HSV, VZV, adenowirusy, arbowirusy, HIV, EBV, CMV Przewlekłe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych wywołują: wirus świnki, HSV, VZV, arbowirusy( flawiwirusy), wirus ECHO.

12 Wirusowe zakażenia układu nerwowego
Zapalenie mózgu oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu Ostre wywołują HSV, enterowirusy,arbowirusy, wirus wścieklizny, EBV, CMV, HIV, wirus grypy, wirus świnki,VZV Przewlekłe wywołują: HIV, podostre stwardniające zapalenie mózgu (wirus odry, wirus różyczki, postępująca wieloogniskowa leukoencefalopatia (wirus JC) Poekspozycyjne wywołują: wirus odry, wirus różyczki, wirus świnki, VZV, wirus grypy

13 Wirusowe zakażenia układu nerwowego
Podostre stwardniejące zapalenie mózgu objawia się porażeniami spastycznymi, ślepotą, drgawkami, pogorszeniem stanu psychicznego. Zgon następuje w ciągu 1-3 lat. Postępująca wieloogniskowa leukoencefalopatia charakteryzuje się: otępieniem, zaburzeniami mowy i widzenia, niedowładem połowiczym. Zgon następuje w ciągu kilku miesięcy. Porażenie mięśni ( polio-like illnes) zakażenie wirusem najczęściej szczepionkowym innego dziecka od dziecka szczepionego. Wywołują wirusy poliowirusy, wirusy Coxackie, wirusy ECHO w wyniku zaatakowania przez wirusy neuronów w rogach przednich rdzenia kręgowego i pnia mózgu. Zapalenie rdzenia kręgowego ( EBV,VZV, poliowirusy,wirusy Coxackie,ECHO, wirus świnki Wirusy powodujące te rodzaje zakażeń są wirusami neurotropowymi, mają szczególne powinowactwo do tkanki nerwowej.

14 Wirusowe zakażenia układu nerwowego
Patogeneza i obraz kliniczny zakażeń pierwotnych. Wirus wnika do OUN, powodując dysfunkcje pnia mózgu i kory na skutek demielinizacji, degeneracji neuronów, agregacji komórek zapalnych. Zakażenie ostre zaczyna się nagle. Zakażenia przewlekłe są bardzo rzadkie, ale przebiegają z wysoką śmiertelnością Najważniejsze objawy zakaźne to ból głowy, gorączka, wymioty, zaburzenia snu, światłowstręt, zaburzenia świadomości, drgawki, objawy ogniskowe ( niedowłady, afazja, ataksja itp.)

15 Kleszczowe zapalenie mózgu (kzm)
Wirusy KZM należą do arbowirusów przenoszonych przez kleszcze. W Polsce ogniska KZM stwierdza się w województwie podlaskim, warmińsko-mazurskim i opolskim. Śmiertelność wśród chorych na KZM wynosi 1-5%. Po wniknięciu do organizmu człowieka wirusy namnażają się w miejscu zakażenia a następnie przenoszone są są drogą krwi do narządów wewnętrznych i OUN gdzie się replikują. Obraz choroby ma przebieg dwufazowy. Faza pierwsza trwa 1-28 dni i charakteryzuje się objawami grypopodobnymi. Bezpośrednio po pierwszej fazie występuje druga tzw. oponowo-mózgowa, z gorączką do 40oC, wymioty, zaburzenia świadomości, depresje, oczopląs, światłowstręt, niedosłuch. Profilaktyka-szczepienia ochronne Zgodnie z wykazem biologicznych czynników chorobotwórczych wirus kzm podlega zgłoszenie do PIS tak jak i zapalenie opon i mózgu zgodnie z wykazem chorób zakaźnych i zakażeń.

16 Kleszczowe zapalenie mózgu (kzm)
SZCZEPIENIA JAKO ZALECANE WYKONUJE SIĘ W NASTĘPUJĄCYCH GRUPACH: ·        osób przebywających na terenach o zwiększonym ryzyku występowania tej choroby o       leśnicy o       wojsko o       straż pożarna o       funkcjonariusze straży granicznej o       rolnicy o       osoby odbywające praktyki w terenach leśnych o       turyści, uczestnicy kolonii i obozów ·        niekiedy zalecane jest przed wyjazdem do krajów, gdzie choroba występuje endemicznie, zwłaszcza jeśli będzie istniało ryzyko ukłucia przez kleszcza. SCHEMAT SZCZEPIENIA: Dawka: 0,5 ml, domięśniowo; szczepionka zawiera inaktywowane wirusy. DAWKA ODSTEP CZASU I DAWKA  II DAWKA1-3 miesiące po dawce I III DAWKA 9-12 miesięcy po dawce II DAWKI PRZYPOMINAJACE 3 lata od ostatniego szczepienia

17 Wirusowe zakażenia oka
Zapalenie spojówek wywołują adenowirusy, enterowirusy ( enterowirus 70 powoduje ostre krwotoczne zapalenie spojówek podobnie jak wirus Coxsackie A24), HSV, VZV, wirus odry i różyczki oraz grypy i EBV. Zakażenia enterowirusami podlegają zgłoszeniu do PIS- wykaz biologicznych czynników chorobotwórczych Zapalenie rogówki wywołują: HSV, VZV, adenowirusy, wirus świnki i odry. Wirus odry podlega zgłoszeniu. Zapalenie błony naczyniowej i siatkówki wywołują HSV, VZV, wirus odry. Zapalenie gruczołu łzowego wywołują EBV, VZV, wirus świnki. Wirus świnki nie podlega zgłaszaniu do PIS

18 Wirusowe zakażenia oka
Zapalenie spojówek występują powszechnie. Wirusy przenoszone są przez kontakt bezpośredni lub wydzielinę górnych dróg oddechowych. Główne postacie kliniczne to: zapalenie spojówek przebiegające z zapaleniem gardła, epidemiczne zapalenie spojówek i rogówki, krwotoczne zapalenie spojówek. Objawy kliniczne to łzawienie, zaczerwienienie spojówek, wybroczyny, obrzęk powiek, światłowstręt, niewielki ból. Bardzo wolno następuje zdrowienie do 1 roku

19 Wirusowe zakażenia oka
Zapalenie rogówki – powodowane przez HSV 1i2 dotyczą głównie mężczyzn w wieku od 5-10 i lat. U noworodków ponad 80% zakażeń powoduje HSV 2. Objawy kliniczne to ostry ból, upośledzenie widzenia, blizny i obrzęk rogówki. Nie leczone może prowadzić do utraty wzroku. Rocznie notuje się 8/10000 przypadków

20 Wirusowe zakażenia oka
Zapalenie rogówki powodowane przez VZV – herpes zoster ophtalmicus, półpasiec oczny. Choroba występuje na skutek reaktywacji wirusa latentnego. Charakteryzuje się stanem zapalnym w obrębie oczodołu, obecne są zmiany powierzchniowe, jak i dotyczące głębszych struktur oka. Często przebiega z zapaleniem tęczówki i ciała rzęskowego.

21 Wirusowe zakażenia oka
Zapalenie błony naczyniowej i siatkówki powoduje głównie wirus HSV, VZV oraz odry. Objawy kliniczne to ostry ból, zaburzenia widzenia i światłowstręt. Zapalenie gruczołu łzowego powoduje głównie wirus EBV, VZV oraz świnki. Objawy kliniczne to goraczka, powiększenie węzłów chłonnych, złe samopoczucie, zaburzenia w wydzielaniu łez. Zakażeniu temu towarzyszą zakazenia Staphylococcus aureus.

22 Wirusowe zakażenia górnych dróg oddechowych
Zapalenia gardła – EBV, adenowirusy, wirusy Coxsackie, wirus odry, HSV, wirusy parainfluenzy, wirus grypy, CMV, HIV Zapalenie przyusznic – wirus świnki, wirus parainfluenzy,Coxsackie, CMV. Zapalenie krtani – wirusy parainfluenzy, wirus grypy, RSV, adenowirusy Ostre zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli- wirusy parainfluenzy, odry, RSV, adenowirusy i grypy. Przeziębienia ( common cold) – rinowirusy, koronawirusy, adenowirusy, wirusy parainfluenzy, grypy, RSV oraz enterowirusy.

23 Wirusowe zakażenia górnych dróg oddechowych
Zapalenie gardła powodują głównie wirusy EBV, Coxsackie, adenowirusy, koronawirusy, HSV, parainfluenzy i grypy, CMV, HIV. Większość zakażeń wirusowego zapalenia gardła jest związane z zakażeniami w obrębie całej jamy nosowo-gardłowej i zapaleniem błony śluzowej jamy ustnej i dziąseł. Objawy kliniczne to złe samopoczucie, gorączka, ból głowy i gardła, katar, kaszel, obfite pocenie i częste owrzodzenie i pęcherzyki (wysypka) w jamie ustnej i gardłowej. Wirusy Coxsackie powodują owrzodzenie tylnej części jamy ustnej (herpangina) HSV powoduje owrzodzenia przedniej części jamy ustnej, języka z zajęciem warg i skóry wokół nich (opryszczka pierwotna) Wirusy parainfluenzy i grypy powodują dokuczliwy ból gardła. EBV mononukleoza zakaźna. Wirus przenosi się za pomocą śliny i zakaża limfocyty B powodując powiększenie węzłów chłonnych, żółtaczkę, powiększenie wątroby, ból gardła, głowy oraz wysypkę.Podlega zgłoszeniu do PIS zgodnie z wykazem chorób zakaźnych i zakażeń

24 Wirusowe zakażenia górnych dróg oddechowych
Zapalenia przyusznic – wirus świnki. Nie figuruje w wykazie chorób zakaźnych i zakażeń. Charakteryzuje się bólem i obrzmieniem w okolicy żuchwy może powodować niepłodność u mężczyzn. Zapobieganie szczepienia ochronne. SCHEMAT SZCZEPIENIA OBOWIĄZKOWEGO – szczepionka poliwalentna odra, świnka, różyczka: DAWKA WIEK I dawka13-14 miesiąc życia cała populacja dziewcząt i chłopców I dawka przypominająca 10 r.ż. cała populacja dziewcząt i chłopców11 r.ż. tylko populacja dziewcząt, o ile nie zostały zaszczepione w 10 r.ż.12 r.ż .tylko populacja dziewcząt, o ile nie zostały zaszczepione w 10 i 11 r.ż. SZCZEPIENIA ZALECANE: Jedna dawka szczepionki skojarzonej. W przypadku wcześniejszego szczepienia preparatami monowalentnymi przeciw odrze lub różyczce – traktowane jako kobietom w wieku rozrodczym, zwłaszcza pracującym w środowiskach dziecięcych, nieszczepionym w 13 r.ż., lub jeśli od szczepienia w 13 r.ż. minęło więcej niż 10 lat osobom nieszczepionym przeciw odrze, śwince i różyczce w ramach szczepień podstawowych

25 Wirusowe zakażenia górnych dróg oddechowych
Zapalenie krtani i krupu głównie powodowane są przez wirusy grypy i paragrypy oraz adenowirusy i wirusy odry. Objawy kliniczne to chrypka i ból gardła, trudności w oddychaniu ze względu na obrzęk krtani i tchawicy. Objawy te zwykle mijają po 4-5 dniach. Epidemie krupu zdarzają się zimą, co dwa lata. Chorują głównie starsze dzieci, młodzież i dorośli.

26 Wirusowe zakażenia górnych dróg oddechowych
SZCZEPIENIE PRZECIW GRYPIE WSKAZANIA WSKAZANIA INDYWIDUALNE WSKAZANIA EPIDEMIOLOGICZNE osoby przewlekle chore (niewydolność układu krążenia, niewydolność układu oddechowego, niewydolność nerek, astma, cukrzyca) osoby narażone na kontakt z dużą liczbą ludzi, pracujący na otwartej przestrzeni, pracownicy służby zdrowia, handlu, szkół, transportu, budownictwa osoby z obniżoną odpornością dzieci od 6 m.ż. do 2 r.ż i ich opiekunowie osoby w podeszłym wieku  SCHEMAT SZCZEPIENIA, DAWKOWANIE Szczepienie wykonuje się co roku z uwagi na zmiany składu preparatu zgodnie z wytycznymi WHO. Najlepiej szczepić przed zbliżającym się okresem grypowym, dawką zgodną z zaleceniem producenta. PRZECIWWSKAZANIA nadwrażliwość na którykolwiek ze składników nadwrażliwość na białko jaja kurzego lub alergia na którykolwiek ze składników szczepionki ostre choroby gorączkowe (przeciwwskazanie czasowe) zespół Guillaina-Barrego w wywiadzie NOP po poprzednim szczepieniu.

27 Wirusowe zakażenia dolnych dróg oddechowych
Zapalenie oskrzeli wywołują rinowirusy, adenowirusy, wirusy grypy. Zapalenie oskrzelików wywołują RSV, wirusy parainfluezy, wirus grypy, adenowirusy. Zapalenia płuc wywołują RSV, wirusy odry, parainfluenzy, grypy oraz wirusy Coxsackie.

28 Wirusowe zakażenia górnych dróg oddechowych
Zapalenie oskrzeli przebiega z zapalenie gardła, katarem, złym samopoczuciem i często bez gorączki. Mija po kilku dniach lub przechodzi w zapalenie płuc. Zapalenie oskrzelików chorują głównie dzieci i niemowlęta. Przebieg choroby jest początkowo lekki, potem rozwija się ciężkie zakażenie z temperaturą powyżej 39oC i zaburzeniami oddychania i objawami sinicy nierzadko prowadzącymi do zgonu. Przebycie takiego zakażenia predysponuje do późniejszych częstych zakażeń układu oddechowego.

29 Wirusowe zakażenia górnych dróg oddechowych
SZCZEPIENIE PRZECIW ZAKAŻENIU S.pneumoniae  Składnikiem czynnym szczepionki są wielocukry otoczkowe S.pneumoniae. Istnieją 2 rodzaje preparatów: szczepionka nieskoniugowana (PPV23) - 23-walentna (zawierająca mieszaninę wielocukrów otoczkowych S.pneumoniae z najbardziej rozpowszechnionych lub najbardziej inwazyjnych serotypów) stosowana u dzieci powyżej 2 r.ż. i dorosłych; nie jest immunogenna dla dzieci poniżej 2 r.ż. szczepionka skoniugowana – zawierająca wielocukry 7 serotypów najczęściej wywołujących zakażenia u dzieci poniżej 2 r.ż. skoniugowane z białkiem nośnikowym stosowana u dzieci od 2-5 r.ż. WSKAZANIA SZCZEPIONKA NIESKONIUGOWANA osoby powyżej 65 r.ż. dzieci powyżej 2 r.ż. oraz dorośli z podwyższonych grup ryzyka: o        chorujący na przewlekłe schorzenia układu krążenia o        chorujący na przewlekłe schorzenia układu oddechowego o        chorujący na cukrzycę o        z chorobą alkoholową o        z zespołem nerczycowym o        z nabytymi i wrodzonymi zespołami niedoboru odporności o        chorujący na anemię sierpowatokrwinkową o        z przewlekłymi chorobami wątroby o        z przewlekłą niewydolnością nerek o        po przeszczepie narządów i szpiku

30 Wirusowe zakażenia skóry i tkanki podskórnej
Zakażenia skóry i tkanki podskórnej występuje w dwu różnych formach: - rozsiane z wysypką występującą na całym ciele - w postaci zlokalizowanych zmian na skórze z zajęciem lub bez tkanki podskórnej Wysypki są zmianami chorobowymi na skórze. Mogą mieć różna etiologię wirusową ale posiadać pewne cechy wspólne: - wiele wysypek jest bardzo zakaźnych, a zakażenie przenosi się drogą kropelkową. - wirusy występują w wydzielinie jamy nosowo-gardłowej - chorują głównie dzieci - zakażenia mają postać epidemii - u osób dorosłych przebieg zakażenia jest ciężki - w czasie ciąźy następuje uszkodzenie płodu.

31 Wirusowe zakażenia skóry i tkanki podskórnej
Wysypka grudkowo-plamkowa powodowana jest przez wirus odry, różyczki, parwowirus B19 (rumień zakaźny), HIV (rumień nagły) Wysypka grudkowo-pęcherzykowa powodowana jest przez wirus ospy wietrznej (VZV), wirusy Coxsackie (zespół ręki, stopy i ust), HSV (wyprysk opryszczkowy), odra, wirusowe gorączki krwotoczne (wysypka krwotoczna)

32 Wirusowe zakażenia skóry i tkanki podskórnej
Wyprysk opryszczkowy powodowany jest przez wirus HSV choroba ma ciężki przebieg często kończący się śmiercią. Opryszczka wargowa (jak i genitalna) jest wynikiem reaktywacji wirusa latentnego. Czynnikiem sprzyjającym zakażeniu jest oziębienie, miesiączka, stres, niedożywienie i inne. Opryszczka wargowa występuje w okolicach ust. Zmiany zawierają przezroczysty płyn, po kilku dniach pokrywają się strupem i ulegają zagojeniu. Opryszczka genitalna objawia się bólem, obrzękiem, nadżerkami w okolicach narządów płciowych a także gorączką, bólem głowy, dreszczami, powiększeniem węzłów chłonnych

33 Wirusowe zakażenia skóry i tkanki podskórnej
Półpasiec jest wynikiem reaktywacji wirusa VZV w zwojach nerwów czuciowych. Występuje głównie u osób powyżej 40 roku życia, najczęściej u pacjentów z upośledzoną odpornością. Zmiany są bolesne, ból może trwać latami. Brodawki skórne powodowane są przez nieonkogenny wirus papilloma (HPV). Zakażenie przenosi się przez kontakt bezpośredni lub przez zakażone przedmioty. W okolicach genitalnych zmiany są większe, kalafiorowate, mięsiste ( kłykciny kończyste) powoduje je głównie wirus HPV typ 6 i 11. Zakażenie przenosi się przez kontakt płciowy. Wirus HPV może też powodować zmiany na skórze o charakterze przednowotworowym i nowotworowym. Za zmiany te odpowiedzialne są typy 10,16 i 18 Szczepionka przeciw wirusowi HPV może uchronić kobietę przed zachorowaniem na raka szyjki macicy W Polsce wg. danych Krajowego Rejestru Nowotworów co roku diagnozowanych jest około 3500 kobiet a niemal 2000 Polek rocznie umiera z tego powodu. Wskaźnik umieralności ( 9,4/100 tys.) jest najwyższy w Europie. Rocznie na świecie notuje się prawie 500 tys. nowych zachorowań a ponad 250 tys. Kobiet na świecie umiera z tego powodu Typy onkogenne wirusa są odpowiedzialne za rozwój rzadziej występujących nowotworów sromu, pochwy, odbytu, prącia jak również jamy ustnej i nosogardła. Zakażenie HPV jest najczęściej przemijające – u kobiet do 25 r.ż. W większości przypadków dochodzi do eliminacji infekcji w ciągu miesięcy. Jedynie w 10-20% przypadków zakażenie utrzymuje się ponad 2 lata. Zakażenie przetrwałe wiąże się z rozwojem zmian nowotworowych.

34 Wirusowe zakażenia skóry i tkanki podskórnej
Polska jest na pierwszym miejscu w Europie pod względem zapadalności i umieralności na raka szyjki macicy. W Polsce dostępna szczepionka to Silgard zawierająca jedynie białka L1. Nie zawiera wirusowego DNA. Szczepionka zapobiega zakażeniu wirusem HPV ( brodawczaka ludzkiego) typu 6,11,16 i 18, z których dwa ostatnie odpowiadają za 70% przypadków zachorowania na raka szyjki macicy. Szczepionka zalecana jest u dzieci od 9 do 15 lat chłopców i dziewczynek oraz kobiet w wieku od 16 do 26 lat. Ważne jest aby szczepić osoby, które nie rozpoczęły współżycia seksualnego. Mężczyźni w równym stopniu co kobiety są narażeni na zakażenia HPV. Szczepienia nie są zalecane kobietą w ciąży, osobą zarażonym brodawkami płciowymi i przechodzącymi ciężkie infekcje. Szczepionka ma postać zastrzyku I dawka ( 0,5 ml), II druga dawka po 2 m-cach, III dawka po 4 miesiącach.

35 Wirusowe zakażenia skóry i tkanki podskórnej
Zakażenie HPV należy do chorób przenoszonych drogą płciową, wobec czego wszystkie kobiety aktywnie seksualnie znajdują się w grupie ryzyka. Według danych WHO z 2004 roku ryzyko to wynosi 50% w ciągu życia. Przewlekłe zakażenie wirusem HPV jest uznanym czynnikiem ryzyka rozwoju raka szyjki macicy a wysokoonkogenne typy 16 i 18 towarzyszą odpowiednio 50-60% i 10-20% przypadków raka. Typy 6 i11 są odpowiedzialne za większość brodawek okolic płciowych i nawrotową brodawczakowatość układu oddechowego Szczepienia dziewcząt i chłopców letnich zmniejszy zapadalność na raka szyjki macicy o 90% a liczbę zgonów z tego powodu o 95% Ponadto szczepienia te pozwolą obniżyć częstość występowania brodawek płciowych, które wpływają na aktywność seksualną kobiet.

36 Wirusowe zakażenia skóry i tkanki podskórnej
SZCZEPIENIE PRZECIW ZAKAŻENIU HPV Od 2006 r. dostępna jest szczepionka przeciw zakażeniu HPV, do stosowania w profilaktyce kłykcin kończystych i raka szyjki macicy, pochwy, sromu. Jest to szczepionka rekombinowana, poliwalentna, zawierająca antygeny 4 serotypów HPV: wysokoonkogennych 16 i 18 oraz niskoonkogennych 6 i 11. Serotypy 16 i 18 HPV są odpowiedzialne za ponad 70% przypadków raka szyjki macicy; HPV typ 6 i 11 – za tworzenie się kłykcin kończystych. Szczepionka nie uodparnia przeciw innym typom HPV. W r. planowana jest rejestracja drugiego preparatu szczepionkowego – szczepionka biwalentna, przeciw serotypom 16 i 18 HPV. UWAGA! Mimo szczepienia, wskazana jest systematyczna diagnostyka przesiewowa w kierunku raka szyjki macicy. Poniższe informacje odnoszą się do preparatu czterowalentnego, zarejestrowanego w Polsce. WSKAZANIA szczepienie dziewcząt i kobiet w wieku 9 do 26 r.ż. (zgodnie z rejestracją preparatu), najlepiej przed rozpoczęciem współżycia – profilaktyka kłykcin kończystych oraz raka szyjki macicy, pochwy i sromu szczepienie chłopców 9-15 r.ż. – profilaktyka wystąpienia kłykcin kończystych narządów rodnych. Szczepienie osób już zakażonych serotypem HPV 16 lub 18 również zmniejsza ryzyko transformacji nowotworowej, w mniejszym jednak stopniu w porównaniu z grupą niezakażoną. Trwają badania kliniczne, rozszerzające w przyszłości grupę docelową szczepionych pacjentów (szczepienie kobiet do 45 r.ż., zastosowanie szczepienia w profilaktyce raka odbytu). SCHEMAT SZCZEPIENIA, DAWKOWANIE Domięśniowo 3 dawki szczepienia podstawowego w schemacie: miesiąc. Obecnie nie ustalono wskazań i czasu podania dawek przypominających. Szczepienie można podawać w tym samym czasie co szczepienie przeciw WZW B, jednak w osobnych iniekcjach.

37 Wirusowe zakażenia skóry i tkanki podskórnej
Nowa szczepionka Cervarix chroni przed czterema onkogennymi typami wirusa HPV 16,18,21 i 45 powodującymi łącznie około 80% wszystkich przypadków raka szyjki macicy. Nowością jest włączenie do składu szczepionki adiuwantu AS04, który zapewnia silniejszą reakcję odpornościową organizmu, wzmacnia pamięć immunologiczną i wydłuża okres ochronny przed infekcją HPV. Pełny cykl szczepienia to 3 dawki w ciągu 6 miesięcy.

38 Wirusowe zakażenia skóry i tkanki podskórnej
Szczepienie mężczyzn – potencjalne korzyści wynikające ze szczepienia mężczyzn mogą polegać na przerwaniu łańcucha transmisji HPV, a tym samym zwiększeniu odporności populacyjnej. Ponadto szczepienie preparatem czterowalentnym pozwoliłoby zmniejszyć ryzyko występowania brodawek narządów płciowych i odbytu wywoływanych przez HPV typ 6 i 11. Ginekologia Polska 2007,3 BMJ 2006,95,11,

39 Wirusowe zakażenia skóry i tkanki podskórnej
Mięczak zakaźny (wirus mięczaka zakaźnego) jest zakażeniem skóry i błon śluzowych. U dzieci poniżej 5 r.ż. Zakażenie przenoszone jest przez kontakt bezpośredni, używanie wspólnych ręczników czy ubrań, zmiany występują głównie na twarzy i tułowiu. U osób od 16 do 30 r.ż. Zmiany przenoszone są na drodze kontaktów płciowych i występują na wewnętrznej stronie ud, w pachwinach, na skórze narządów płciowych. Zmiany występują w postaci grudek, barwy masy perłowej, po przekłuciu wydobywa się biała kaszowata wydzielina.

40 Wirusowe zakażenia układu pokarmowego
Zapalenie żołądka i jelit wywołują rotawirusy, adenowirusy (typ 40 i 41), astrowirusy, kaliciwirusy i (małe okrągłe wirusy). Zatrucia pokarmowe wywołują kaliciwirusy i małe okragłe wirusy Zapalenie wątroby wywołują wirusy pierwotnie hepatotropowe HAV, HBV, HCV, HDV. HEV i wtórnie hepatotropowe np. EBV, CMV

41 Wirusowe zakażenia układu pokarmowego
Główną przyczyną biegunek wirusowych są rotawirusy i minirotawirusy. Objawy kliniczne to biegunka, nudności, wymioty, bóle głowy i brzucha, dreszcze, rzadko gorączka. Wirusy przenoszone są drogą fekalno-oralną, jak również kropelkową. Zakażenia zdarzają się głównie latem i mogą mieć związek z zakażoną wodą.

42 Wirusowe zakażenia układu pokarmowego
Choroby wywołujące biegunki stanowią trzecią co do częstości występowania, po urazach okołoporodowych i zakażeniach dolnych dróg oddechowych, przyczyną zgonów wśród dzieci do piątego roku życia na całym świecie. Rotawirusy (RV) grupy A są głównym czynnikiem etiologicznym ostrej biegunki o ciężkim przebiegu u dzieci do piątego roku życia. Wirusy RV są przenoszone drogą pokarmową, wydalane w stolcu i bardzo zaraźliwe. Zakażenie jest możliwe podczas kontaktów z osobą chorą – choroba brudnych rąk, a także z zanieczyszczonymi zabawkami i powierzchniami Do wywołania pierwotnego zakażenia RV u dzieci wystarczy bardzo niewielka liczba wirusów. W Polsce około 71% zakażeń wirusami RV występuje w pierwszych dwóch latach życia. Po przebyciu zakażenia RV u dzieci pozostaje odporność na jakiekolwiek zakażenie RV Jednak na znaczną śmiertelność w dalszym ciągu oczekuje się na upowszechnienie szczepień przeciwko rotawirusom. Szenbon L. Zakażenia 2007,4,

43 Wirusowe zakażenia układu pokarmowego
SZCZEPIENIE PRZECIW BIEGUNCE ROTAWIRUSOWEJ Dostępne są dwa preparaty szczepionkowe dla niemowląt przeciw biegunce wywołanej rotawirusami – RotaTeq (MSD) i Rotarix (GSK). Oba preparaty mają postać doustną, zawierają żywe atenuowane wirusy (Rotarix – atenuowany ludzki szczep RIX4414; RotaTeq – 5 szczepów: ludzkich i bydlęcych). Oba preparaty odznaczają się dużą, porównywalną skutecznością. Zgodnie z PSO – szczepienie zalecane dzieciom od 6 do 24 tygodnia życia. SCHEMAT SZCZEPIENIA: ROTARIX: Szczepienie dzieci w wieku 6 do 16 tygodni, podaje się doustnie dwie dawki w odstępie 4-8 tygodni. ROTATEQ: Szczepienie składa się z 3 dawek podanych doustnie w odstępie 4 do 10 tygodni u dzieci w wieku 6 do 32 tygodnia życia (szczepienie powinno rozpocząć się w wieku 6-12 tg.ż.). PRZECIWWSKAZANIA ·         nadwrażliwość na którykolwiek ze składników ·         reakcja nadwrażliwości po poprzedniej dawce ·         wystąpienie wgłobienia ·         wady wrodzone przewodu pokarmowego zwiększające ryzyko wgłobienia ·         rozpoznanie lub podejrzenie zakażenia HIV ·         ostre choroby infekcyjne przebiegające z gorączką ·         biegunka, wymioty

44 Wirusowe zakażenia układu pokarmowego
W Polsce szacuje się, że co 20 dziecko zakażone rotawirusem (RV) trafia do szpitala. Zmniejszenie zachorowalności na biegunkę spowodowaną zakażeniem RV jest więc istotnym zadaniem, mającym znaczenie zarówno zdrowotne, jak ekonomiczne, tak w skali pojedynczego pacjenta i jego rodziny i całego systemu opieki zdrowotnej. Szczepionki wydają się więc skuteczne i bezpieczne. Obie są przeznaczone do podawania doustnego od 6 tygodnia życia w 2-3 dawkach co 4 tygodnie. Szczepienie musi być zakończone do końca 24 tygodnia życia. Vesikari T et al. N Engl. J MED. 2006,354,23-33 Ruiz-Palacios GM et al. N Engl. J MED. 2006,354,11-22

45 Zapalenie żołądka i jelit o etiologii norowirusowej
Wywołane przez norowirusy zapalenie żołądkowo-jelitowe, należące do grupy ostrych biegunek zakaźnych, można zdefiniować jako trzy luźne stolce na dobą nie dłużej niż przez 14 dni. Ocenia się, że za 60-95% zbiorowych zachorowań na niebakteryjną ostrą biegunkę zakaźną odpowiadają norowirusy. U 20% dorosłych pacjentów chorujących z powodu ostrej biegunki stwierdza się zakażenie norowirusami. U dzieci i niemowląt są one przyczyną 7-9% ostrych biegunek. Chorzy z powodu łagodnego charakteru choroby nie szukają pomocy medycznej. Medycyna po dyplomie 2007,16,6,

46 Zapalenie żołądka i jelit o etiologii norowirusowej
Norowirusy z rodzaju Norovirus są wirusami zawierającymi RNA należące do rodziny Caliciviridae. Ludzkie norowirusy zaliczono do trzech genogrup: I,II i IV na podstawie molekularnej charakterystyki sekwencji genów kapsydu Zwykle szczep opisywany jest za pomocą kodu np. GI-1 (Norwalk/1998/US) czy GII-3 (Mexico/1998/MX),GII-4 (Grimsby/1995/UK) Niewyjaśnione są wciąż jednak mechanizmy okresowej dominacji i zwiększonej wirulencji niektórych szczepów. Norowirusy przenoszone są drogą fekalno-oralną, bezpośrednio z człowieka na człowieka drogą kropelkową (wymiociny) oraz poprzez skażone przedmioty i środowisko.

47 Zapalenie żołądka i jelit o etiologii norowirusowej
Opierając się na założeniu, że przyczyną większości sporadycznych i epidemicznych biegunek są norowirusy bądź drobnoustroje wywołujące objawy norowirusopodobne. W takich przypadkach pacjenci nie wymagają wnikliwej diagnostyki wirusologicznej ani szczególnego leczenia. Jeżeli w ostrej biegunce dominującym objawem są wymioty, czas inkubacji przekracza 14 h, a objawy trwają h, należy podejrzewać etiologię norowirusową. Taką etiologię mają też prawdopodobnie zachorowania zbiorowe. Do grup ryzyka należą osoby w podeszłym wieku, z zaburzeniami odporności, po zabiegach chirurgicznych, leczonych steroidami i antybiotykami.

48 Zapalenie żołądka i jelit o etiologii norowirusowej
Wytyczne prawidłowej dezynfekcji powierzchni zapewniającej skuteczną eradykację norowirusów z otoczenia. Używanie do dezynfekcji świeżo sporządzonego preparatu podchlorynu sodu, w stężeniu odpowiednim dla danej powierzchni. Rutynową dezynfekcje powierzchni skażonych z pozostawieniem środka dezynfekcyjnego na minut. Unikanie trzepania skażonej bielizny i ubrań, żeby nie rozprzestrzeniać materiału zakaźnego drogą wziewną. Dwustopniowe czyszczenie miejsc widocznie skażonych wymiocinami i stolcem polegające na zebraniu i umieszczeniu w plastikowych workach, a następnie zdezynfekować podchlorynem sodu. Przestrzegać zaleceń, żeby odsuwać od przygotowywania i dystrybucji żywności osoby z objawami żołądkowo-jelitowymi i przywracać do pracy dopiero po upływie 48-72h od ustąpienia tych objawów.

49 Zakażenia szpitalne są problemem złożonym o różnej etiologii i powinno się je rozpatrywać jako przejaw pracy szpitala (wysoko specjalistyczne i skomplikowane zabiegi) . Nie są one uważane za uchybienie szpitali i personelu medycznego ale są nieodłącznym, towarzyszącym im zjawiskiem Przewodnik Menadżera Zdrowia ,3,75-83

50 Do takiego postępowania zobowiązuje nas Ustawa o chorobach zakaźnych i zakażeniach z dn. 06 września 2001 (Dz.U.Nr. 126 poz z późniejszymi zmianami). Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. Nr. 128, poz z 2001; Nr 135, poz z 2002r i Nr 166, poz.1362; Nr 52, poz. 450, Nr. 122, poz i Nr 130, poz z 2003r) oraz wydanych do niej rozporządzeń. W ustawie tej czytamy: „kierownicy zakładów opieki zdrowotnej, udzielających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych zobowiązani są do postępowania przeciwdziałającego szerzeniu się zakażeń zakładowych przez opracowanie i wdrożenie procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami zakładowymi zgodnie z obowiązującymi standardami a w szczególności: bieżącego dozoru i przestrzegania standardów higieny wewnątrzzakładowej kontroli stosowanych metod leczenia w tym antybiotykoterapii wprowadzenie zakładowego systemu badań identyfikacji i rejestracji szczepów bakteryjnych w celu oceny stanu zagrożenia hospitalizowanych pacjentów i skażenia środowiska zakładu wieloopornymi szczepami szpitalnymi zapewnienie w razie potrzeby warunków izolacji pacjentów.”

51 Ustawa o chorobach zakaźnych i zakażeniach z dn. 06 września 2001 (DZ
Ustawa o chorobach zakaźnych i zakażeniach z dn. 06 września 2001 (DZ.U.Nr. 126 poz z późniejszymi zmianami). Art. 11. 1. Kierownicy zakładów opieki zdrowotnej udzielających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych obowiązani są do bieżącej oceny sytuacji epidemiologicznej w zakładzie, do prowadzenia rejestrów zakażeń zakładowych oraz sporządzania i przekazywania powiatowemu inspektorowi sanitarnemu raportów o występowaniu tych zakażeń. Do rejestrów stosuje się przepisy o dokumentacji medycznej. 2. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia rejestrów zakażeń zakładowych oraz sposób sporządzania raportów o występowaniu zakażeń zakładowych i tryb ich przekazywania, a także wzory tych dokumentów, uwzględniając w szczególności rodzaje informacji o występowaniu zakażeń zakładowych oraz drobnoustrojów chorobotwórczych o szczególnej oporności i oporności wielolekowej.

52 Obecnie w szpitalu powinno funkcjonować i/lub tworzone następujące rejestry:
chorób zakaźnych i zakażeń czynników biologicznych szkodliwych czynników biologicznych alert patogen monitorowanie wielooporności drobnoustrojów) zakażeń szpitalnych najlepiej wybranych form klinicznych zakażeń pozaszpitalnych zakażeń pracowniczych (ekspozycja zawodowa, nosiciele niebezpiecznych chorób zakaźnych) wykrytych ognisk epidemicznych konsumpcji antybiotyków (monitorowanie czynnika selekcyjnego poprzez kartę konsumpcji preparatu przeciwbakteryjnego)

53 Rejestry jako elementy monitorowania zakażeń i zagrożeń biologicznych, tworzą właściwy system badań, identyfikacji i rejestracji szczepów bakteryjnych dla właściwej i racjonalnej oceny zachodzących procesów epidemiologicznych zgodnych z Ustawą o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U nr 126, poz. 1384) Monitorowanie to zbieranie danych w postaci rejestrów dla nadzoru nad zakażeniami szpitalnymi, który został zaplanowany zgodnie z przyjętym przez szpital programem kontroli zakażeń zakładowych i kartami określonymi w rozporządzeniach Ministra Zdrowia (Dz. U. Nr 54, poz. 484 z 11 marca 2005) (Dz.U.nr 62,poz.732 z 11maja 2005) oraz (Dz. U. Nr 81poz.716 z 22kwietnia 2005 roku). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 08 września 2005 roku w sprawie wzorów formularzy zgłoszeń dodatnich wyników badań laboratoryjnych w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych oraz sposobu ich przekazywania. (Dz.U. Nr 186, poz. 1563)

54 (na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2005r.
Wykaz drobnoustrojów alarmowych podlegających rejestracji w WSS5. (na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2005r. (Dz. U Nr 54, poz. 484) oraz analizy aktualnej sytuacji epidemiologicznej Szpitala) Staphylococcus aureus oporny na meticylinę (MRSA) z podziałem na HA-MRSA(hospital acquired MRSA) i CA-MRSA(community acquired MRSA) a także oporne na makrolidy, linkosamidy i streptograminy B, konstytutywne (c) MLSB oraz indukcyjne (i) MLSB) Staphylococcus sp. o cesze biochemicznej CoNS, oporne na meticylinę (MRS) izolowane z łożyska naczyniowego oraz zakażeń miejsca operowanego. Streptococcus pyogenes z zakażeń inwazyjnych oraz oporne na makrolidy i linkosamidy Enterococcus faecalis, Enterococcus faecium i inne enterokoki oporne na wankomycynę (VRE) oraz o wysokiej oporności na aminoglikozydy (HLAR) a także szczepy E.galinarum, E.caseliflavus wykazujące obniżoną wrażliwości na wankomycynę Pałeczki Gram-ujemne z rodziny Enterobacteriaceae (Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Citrobacter freundii, Morganella morganii, Serratia marcescens, Enterobacter cloacae i inne) wytwarzające beta-laktamazy typu (ESBL, IBL, AmpC) i/lub wytwarzające metaloenzymy (MBL) Pseudomonas aeruginosa oporne na karbapenemy lub cefalosporyny przeciw pseudomonasowe i fluorochinolony, oraz wytwarzające MBL

55 Przypadki bezobjawowej kolonizacji nie podlegają rejestracji.
Acinetobacter baumannii oporne na karbapenemy lub aminoglikozydy oraz kolistynę Stenotrophomonas maltophila (genetycznie oporny na karbapenemy i produkujące enzymy typu MBL) Clostridium difficile i C. perfringens Salmonella spp., Shigella spp., Campylobacter spp. Corynebacterium diphteriae - szczepy toksynotwórcze Bordetella pertussis Neisseria meningitidis Streptococcus pneumoniae (PRSP) oraz opornych na ceftriakson i cefotaksym Haemophilus influenzae (BLNAR) oraz produkujące beta-laktamazy Legionella pneumophila Mycobacterium spp. Wirusy (VZV, odry, grypy, H5N1, HBV, HCV, HIV, rotawirusy, norowirusy) Candida sp. oporne na flukonazol i Aspergillus sp. izolowane z płynów ustrojowych innych niż mocz. Drobnoustroje alarmowe podlegają rejestracji jedynie w przypadku izolacji z zakażeń objawowych lub inwazyjnych. Przypadki bezobjawowej kolonizacji nie podlegają rejestracji.

56 Wartość PCT powyżej 0,5 ng/ml uważana jest za patologiczną.
Obecnie uważa się prokalcytoninę za wskaźnik diagnostyczny zakażeń bakteryjnych. Wartość PCT powyżej 0,5 ng/ml uważana jest za patologiczną. (Ewa Karpel, Zakażenia 2003,1,121) Stan kliniczny PCT (ng/ml) Stan zdrowia < 0,5 Przewlekły stan zapalny i choroby autoimmunologiczne Infekcja wirusowa Miejscowa infekcja bakteryjna o średnio ciężkim przebiegu > 0,5 Ogólnoustrojowa reakcja zapalna SIRS, obrażenia wielonarządowe, oparzenia 0,5 – 2 Ciężka infekcja bakteryjna, sepsa, zespół niewydolności wielonarządowej > 2 zakres 0,5 - 10

57 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ