Polskie ZASTRZEŻENIA do Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych, czy ZASTRZEŻENIA do Polski w sprawie Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych? Anna.

Prezentacja na temat: "Polskie ZASTRZEŻENIA do Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych, czy ZASTRZEŻENIA do Polski w sprawie Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych? Anna."— Zapis prezentacji:

1 Polskie ZASTRZEŻENIA do Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych, czy ZASTRZEŻENIA do Polski w sprawie Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych? Anna Błaszczak Zespół Prawa Konstytucyjnego i Międzynarodowego Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich

2 Po co nam Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych?

3 Polskie zastrzeżenia do Konwencji ZASTRZEŻENIA STATUS PRAWNY OSÓB UBEZWŁASNOWOLNIONYCH I OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ art. 12 i art. 23 ust. 1 lit. a STATUS PRAWNY OSÓB UBEZWŁASNOWOLNIONYCH I OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ art. 12 i art. 23 ust. 1 lit. a PRAWO DO ŻYCIA RODZINNEGO, ZDROWIE SEKSUALNE I ROZRODCZOŚĆ art. 23 ust. 1 lit. b i art. 25 lit. b PRAWO DO ŻYCIA RODZINNEGO, ZDROWIE SEKSUALNE I ROZRODCZOŚĆ art. 23 ust. 1 lit. b i art. 25 lit. b

4 Krótka historia art. 12 Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych

5 Prawo międzynarodowe Deklaracja Praw Osób Upośledzonych Umysłowo z 1971 r. osoby z niepełnosprawnością intelektualną cieszą się – w miarę swoich możliwości – takimi samymi prawami jak inne osoby, biorą aktywny udział w życiu społecznym, mają zapewnione wsparcie w postaci wykwalifikowanego opiekuna, lub asystę osobistą

6 Prawo międzynarodowe Zasady Ochrony Osób Chorych Psychicznie oraz Polepszenia Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej z 1991 r. procedura ubezwłasnowolnienia powinna być podejmowana w wyniku sprawiedliwego i obiektywnego procesu, orzeczenia powinny być zaskarżalne także przez osobę chorą psychicznie, prawidłowość orzeczenia powinna być okresowo z urzędu weryfikowana

7 Prawo międzynarodowe Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych z 1993 r. osoby z niepełnosprawnością intelektualną powinny mieć zapewnione wsparcie w osiągnięciu niezależności w życiu codziennym, usługi asystenta osobistego i tłumacza

8 Prawo międzynarodowe Rekomendacja KM Rady Europy nr R(99)4 w sprawie zasad dotyczących prawnej ochrony niekompetentnych osób dorosłych środki prawne powinny uwzględniać indywidualne potrzeby danej osoby, stopień jej niepełnosprawności, zmienność w czasie, w jak najmniejszym stopniu ograniczać jej autonomię i - jeśli to możliwe – nie odbierać zdolności do czynności prawnych

9 Prawo międzynarodowe Rekomendacja KM Rady Europy nr Rec(06)5 w sprawie Planu Działania RW na lata 2006 - 2015 adekwatne wsparcie dla osób doświadczających trudności w realizowaniu zdolności do czynności prawnych, dostosowane do ich potrzeb

10 Prawo międzynarodowe Rezolucja Zgromadzenia Parlamentarnego RE nr 1642 (2009) „ Dostęp do praw osób niepełnosprawnych oraz ich pełna i aktywna partycypacja w życiu społecznym” postuluje reformę regulacji zdolności do czynności prawnych, zachęca do zagwarantowania osobom niepełnosprawnym zdolności do czynności prawnych oraz prawa do samodzielnego podejmowania decyzji, środki adekwatne i dostosowane do indywidualnych potrzeb

11 Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych States Parties shall recognize that persons with disabilities enjoy legal capacity on an equal basis with others in all aspects of life. art. 12 ust. 2 KPON

12 Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych Państwa Strony uznają, że osoby niepełnosprawne mają zdolność prawną, na zasadzie równości z innymi osobami, we wszystkich aspektach życia. art. 12 ust. 2 KPON

13 Zastrzeżenia do KPON - Australia Australia oświadcza, że w jej rozumieniu Konwencja pozwala na wspieranie lub zastępcze podejmowanie decyzji, co oznacza podejmowanie decyzji w imieniu osoby tylko, gdy to konieczne, jako środek ostateczny i gwarantujący ochronę praw. zastrzeżenie Australii

14 Zastrzeżenia do KPON - Egipt Arabska Republika Egiptu oświadcza, że zgodnie z jej interpretacją art. 12 Konwencji (…) jeżeli chodzi o zdolność prawną, o której mowa w ustępie 2 tego artykułu, osoby niepełnosprawne mogą nabywać prawa i ponosić odpowiedzialność prawną, ale nie mają zdolności do czynności prawnych. zastrzeżenie Egiptu

15 OŚWIADCZENIE INTERPRETACYJNE - POLSKA Rzeczpospolita Polska oświadcza, że interpretuje art. 12 KPON w sposób zezwalający na stosowanie ubezwłasnowolnienia, w okolicznościach i w sposób określony w prawie wewnętrznym, jako środka, o którym mowa w art. 12 ust. 4 w sytuacji, gdy wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych osoba nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem zastrzeżenie Polski

16 Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych Środki odnoszące się do korzystania ze zdolności do czynności prawnej zapewnią: poszanowanie praw, woli i preferencji osoby niepełnosprawnej, ochronę przed nadużyciami, ochronę przed konfliktem interesów, ochronę przed nieuzasadnionym wpływem.

17 Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych Środki odnoszące się do korzystania ze zdolności do czynności prawnej będą: właściwe i efektywne, proporcjonalne i dostosowane do okoliczności, stosowane w możliwie krótkim czasie, poddawane regularnej rewizji przez kompetentny i bezstronny organ lub władze sądowniczą.

18 Konwencja o Prawach Osób Niepełnosprawnych Państwa zobowiązane są do podjęcia działań w celu zapewnienia: równego prawa do posiadania lub dziedziczenia własności, sprawowania kontroli nad własnymi finansami, dostępu do pożyczek i kredytów, zakazu arbitralnego pozbawiania własności.

19 Raport krajowy art. 35 KPON Wytyczne Komitetu Praw Osób Niepełnosprawnych ONZ: możliwość korzystania ze zdolności do czynności prawnych, pełny udział w życiu obywatelskim, wykonywanie prawa własności i prawa dziedziczenia, wykonywanie kontroli nad sprawami finansowymi, dostęp do pożyczek i kredytów, wykonywanie zakazu arbitralnego pozbawiania własności,

20 Raport krajowy art. 35 KPON Wytyczne Komitetu Praw Osób Niepełnosprawnych ONZ: wsparcie udzielane osobom niepełnosprawnym w korzystaniu ze zdolności do czynności prawnych, gwarancje zapobiegające nadużyciom, podnoszenie świadomości i kampanie edukacyjne, powody i zasadność utrzymywania wniesionych zastrzeżeń.

21 OŚWIADCZENIE INTERPRETACYJNE - POLSKA Rzeczpospolita Polska oświadcza, że interpretuje art. 12 KPON w sposób zezwalający na stosowanie ubezwłasnowolnienia, w okolicznościach i w sposób określony w prawie wewnętrznym, jako środka, o którym mowa w art. 12 ust. 4 w sytuacji, gdy wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych osoba nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem zastrzeżenie Polski

22 Zastrzeżenia w prawie międzynarodowym Przy podpisaniu, ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu traktatu oraz przy przystąpieniu do niego państwo może zgłosić zastrzeżenie, chyba że (…) zastrzeżenie jest niezgodne z przedmiotem i celem traktatu. art. 19 lit. c Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów Nie dopuszcza się żadnych zastrzeżeń do Konwencji, które są niezgodne z jej celem. art. 46 ust. 1 KPON

23 Zastrzeżenie do art. 23 ust. 1 lit. a Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych

24 PRAWO DO ŻYCIA RODZINNEGO art. 23 ust. 1 lit. a Konwencji: Państwa - Strony zagwarantują wszystkim osobom niepełnosprawnym, zdolnym do zawarcia związku małżeńskiego, prawo do wejścia w związek małżeński i założenia rodziny na zasadach całkowitej dobrowolności i zgody przyszłych małżonków.

25 PRAWO DO ŻYCIA RODZINNEGO - zastrzeżenie Rzeczpospolita Polska zastrzega sobie prawo do niestosowania postanowienia art. 23 ust. 1 lit a Konwencji do czasu zmiany przepisów prawa polskiego (…).

26 PRAWO DO ŻYCIA RODZINNEGO - zastrzeżenie (…) Do momentu wycofania zastrzeżenia, osoba niepełnosprawna, której niepełnosprawność wynika z choroby psychicznej albo niedorozwoju umysłowego, a która jest w odpowiednim do zawarcia małżeństwa wieku, nie będzie mogła zawrzeć związku małżeńskiego, chyba że sąd zezwoli na zawarcie małżeństwa stwierdzając, że stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu, ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie.

27 Zastrzeżenie do art. 23 ust. 1 lit. b i art. 25 lit. a Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych

28 PRAWO DO ŻYCIA RODZINNEGO art. 23 ust. 1 lit. b Konwencji: Państwa - Strony zagwarantują osobom niepełnosprawnym prawo do podejmowania nieprzymuszonej i odpowiedzialnej decyzji dotyczącej czasu wydania na świat oraz liczby potomstwa, oraz prawo do informacji stosownej do wieku odbiorców, dotyczącej edukacji seksualnej i planowania rodziny, jak również środki do realizacji tych praw.

29 PRAWO DO OCHRONY ZDROWIA art. 25 lit. a Konwencji: Państwa - Strony zagwarantują osobom niepełnosprawnym taki sam zakres, jakość i standard bezpłatnej lub przystępnej cenowo opieki medycznej i programów zdrowotnych, jak innym obywatelom, w tym w obszarze zdrowia seksualnego i związanego z rozrodczością oraz programów zdrowia publicznego.

30 ZASTRZEŻENIA - Polska (1) Rzeczpospolita Polska uznaje, że postanowienia art. 23 ust. 1 lit. b i art. 25 lit. a Konwencji nie mogą być interpretowane w sposób uznający indywidualne prawo do aborcji lub nakładający na państwo obowiązek zapewnienia dostępności aborcji.

31 ZASTRZEŻENIA - Polska (2) Rzeczpospolita Polska rozumie, że art. 23 ust. 1 lit. b i art. 25 lit. a Konwencji nie powinny być interpretowane jako przyznające jednostce prawo do aborcji czy też nakaz dla stron zapewnienia dostępu do takiego prawa, z wyjątkiem kiedy jest to wyraźnie określone w prawie krajowym.

32 OŚWIADCZENIE INTERPRETACYJNE - Malta W odniesieniu do art. 25 Konwencji Malta czyni następujące oświadczenie interpretacyjne – Malta rozumie, że pojęcie „zdrowie seksualne i prokreacyjne” użyte w tym artykule nie oznacza uznania jakiegokolwiek nowego zobowiązania międzynarodowego, nie tworzy żadnego prawa do aborcji i nie może być interpretowane jako wspieranie, zgoda lub zachęta do aborcji. Malta ponadto rozumie, że użycie tego wyrażenia zmierza wyłącznie do podkreślenia, że w zakresie w jakim zapewniona jest opieka zdrowotna, jest ona zapewniona bez dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność. Ustawodawstwo krajowe Malty uznaje przerywanie ciąży poprzez aborcję za nielegalne.

33 OŚWIADCZENIE INTERPRETACYJNE - Holandia W odniesieniu do art. 23 ust. 1 lit. b Konwencji, Holandia oświadcza, że kierować się będzie przede wszystkim najlepiej pojętym interesem dziecka.

34 Dziękuję za uwagę! Anna Błaszczak Zespół Prawa Konstytucyjnego i Międzynarodowego Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich e-mail: biurorzecznika@brpo.gov.pl