Projekcja globalnych zmian strategicznych

Prezentacja na temat: "Projekcja globalnych zmian strategicznych"— Zapis prezentacji:

1 Projekcja globalnych zmian strategicznych
Prof. dr hab. Jarosław Gryz

2 Tezy Tezy Bezpieczeństwo europejskich podmiotów strategicznych (państw i organizacji) poddawane jest redefinicji przez (wybrane) czynniki zewnętrzne: Transformację środowiska bezpieczeństwa międzynarodowego; Zmiany wewnątrz Unii Europejskiej na tle formuły sprawowania władzy / wpływów w jej strukturach; Zmiany wewnątrz Sojuszu Północnoatlantyckiego na tle redefinicji więzi transatlantyckiej.

3 Determinanty bezpieczeństwa
Dziesięć największych gospodarek świata wg. parytetu siły nabywczej No. 2010 2020 2030 2050 1. USA Chiny 2. Indie 3. Japonia 4. Brazylia 5. Niemcy Federacja Rosyjska 6. 7. Meksyk 8. Wielka Brytania Indonezja 9. Francja 10. Włochy Source: HM Government, „Let’s choose growth. Why we need reform to unlock Europe’s potential”, 2011

4 Globalna ekonomia Trzy bieguny gospodarki: „Wzrastające rynki”
Stany Zjednoczone Europa Japonia (G – 8) „Wzrastające rynki” Chiny Indie Brazylia G - 20 Pozostałe Centrum Półperyferie Peryferie

5 Globalna ekonomia: centrum - peryferie
Centrum (geoekonomia) Promocyjna (handlu, eksportu, korzystnych ceł, wsparcie dla wiodących przedsiębiorstw, inwestycji) Protekcjonizm (funkcja defensywna) Funkcja scalająca: reżimy międzynarodowe, S. Krasner Zbiór zasad, norm, reguł, procedur decyzyjnych, zakładanych lub przyjmowanych wyrażających oczekiwania podmiotów. R. Keohane, J. Nye: reżimy uzależnione są od dyscypliny narzuconej przez dominująca potęgę, lecz mogą trwać pod jej nieobecność, w sytuacji wzajemności, czerpiąc zyski ze strategii kooperacyjnej.

6 Globalna ekonomia: centrum - peryferie
Peryferie (geopolityka) Wąskie rynki wewnętrzne, ekstensywna eksploatacja zasobów, intensywna eksploatacja siły roboczej, monokultury eksportowe , zależny rozwój gospodarczy Status quo: korzyści dla warstw rządzących (ich kompradorski charakter) utrwalają podrzędny status usytuowanych tu państw, brak impulsu do niezależnej modernizacji, tożsamość interesów z centrum systemu Efekty: Emigracja zarobkowa ”Szara strefa” Radykalizacja postaw, roszczeniowość, populizm

7 Robert Cox: wyraz stosunku trzech sferach: produkcji, państwa, porządku światowego;
dominujące warstwy społeczne dominujących państw wywierają dominujący wpływ ideologiczny i polityczny w skali świata (menadżerowie, „jeźdźcy ekranów”

8 „Hegemoniczna stabilność”
Charles Kindleberger: Otwarta, liberalna gospodarka światowa może funkcjonować tylko pod egidą dominującego państwa zainteresowanego jej utrzymaniem; Gwarancje: światowej płynności, definicje norm i reguł, arsenał środków nacisku (pobudzania / sankcji) dla przestrzegania zasad gry i odwiedzenia poszukiwania niezależnych zysków

9

10 Procesy określające środowisko bezpieczeństwa międzynarodowego
Przenoszenie ośrodków politycznych i ekonomicznych do nieustabilizowanych obszarów Koncentrowanie władzy i potęgi w państwach i ośrodkach dążących do rewizji istniejącego porządku międzynarodowego Wzrost zależności państw od rozwoju sytuacji i problemów generowanych często w oddalonych od ich granic regionach Narastająca globalizacja procesów komunikacji na różnych szczeblach życia politycznego, gospodarczego i socjalnego Powstanie geopolitycznych makroregionów jako nowej, pośredniej platformy stosunków międzynarodowych Utrwalanie kolektywnych bytów politycznych, posiadających cechy etnicznie lub religijnie Liczbowy i jakościowy rozwój ogółu organizacji działających na arenie międzynarodowej

11

12 Transformacja środowiska międzynarodowego
Wybrane trendy Transformacja środowiska międzynarodowego Wybrane trendy przekształcanie się społeczeństw przemysłowych w informatyczne postępująca integracja gospodarek przechodzenie od myślenia i planowania krótkookresowego do długookresowego przechodzenie od centralizacji do decentralizacji decyzji ideologizacja życia społecznego, rozszerzanie się przestrzeni gospodarki korporacyjnej demografia

13 US decision maker perspective: areas excluded from Globalization (Thomas Barnett)
Rising Powers: The Changing Geopolitical Landscape Rising Asia Other Rising States? The “Aging” Powers Growing Demands for Energy

14 WZGLĘDNA PEWNOŚĆ KLUCZOWE NIEPEWNOŚCI Globalizacja praktycznie nieodwracalna, będzie stawać się coraz mniej „zachodnia”. Czy globalizacja spowoduje rozwój zacofanych gospodarek; W jakim stopni kraje azjatyckie określą nowe reguły gry? Gospodarka światowa znacznie większa. Zwiększenie przepaści między państwami bogatymi i biednymi, załamywanie się kruchych demokracji, rozwiązywanie kryzysów finansowych. Rosnąca liczba przedsiębiorstw globalnych ułatwia rozszerzanie się technologii. Zakres wyzwań dla rządów, wynikających z ponadpaństwowych powiązań gospodarczych. Wzrost znaczenia krajów Azji i pojawienie się nowych państw – „gospodarczej wagi średniej”. Czy wzrost gospodarczy Chin i Indii będzie odbywać się bez konfliktów? Starzenie się ludności w najpotężniejszych dzisiaj państwach. Jakie są zdolności Unii Europejskiej i Japonii do adaptacji siły roboczej, systemów socjalnych i do integracji ludności napływowej; czy Unia zostanie supermocarstwem? Stan zasobów energetycznych w złożach wystarczający do pokrycia światowego zapotrzebowania. Niestabilność polityczna w krajach – dostawcach paliw, zakłócenia w dostawach.

15

16 Wyzwania WZGLĘDNA PEWNOŚĆ KLUCZOWE NIEPEWNOŚCI
Rosnąca siła i znaczenie innych niż państwa uczestników światowej gry. Chęć i zdolność państw oraz instytucji międzynarodowych do współpracy z tymi czynnikami. Rola religii jako siły politycznej. Wpływ religijności na jedność państw i potencjalne konflikty z tym związane; rozwój ideologii. Zwiększono możliwości stosowania broni masowej zagłady przez niektóre państwa. Więcej czy mniej państw nuklearnych; zdolności terrorystów do uzyskania broni biologicznej, chemicznej, radioaktywnej lub jądrowej. Łuk niestabilności rozciągający się od Afryki przez Bliski Wschód do Azji. Przyśpieszanie wydarzeń prowadzących do obalania rządów. Mało prawdopodobny konflikt między wielkimi mocarstwami, przekształcający się w wojnę totalitarną. Zdolność do rozładowywania punktów zapalanych i hamowania walki o surowce. Problemy degradacji środowiska naturalnego. Problemy etyczne. Zakres, w którym nowe technologie stworzą lub rozwiązują problemy. Rola etyki.

17 Zmiany środowiska naturalnego

18

19

20

21 Wykładnia Trausti Valsson’a

22 Wykładnia Trausti Valsson’a

23 Wykładnia Trausti Valsson’a

24 Dylematy strategiczne
Wzrost wrażliwości i podatności na negatywne impulsy środowiska międzynarodowego zdolność adaptacji państwa do niekorzystnych zmian zachodzących w środowisku międzynarodowym. Poszerzenie przestrzennego zakresu bezpieczeństwa wkomponowanie bezpieczeństwa państwa w struktury ładu międzynarodowego. Narastanie potrzeby kolektywnego działania państwa wraz z innymi podmiotami Logika współzależności sprawia, że państwa działają wspólnie, wymaga to rozwiązań instytucjonalnych.

25 Dylematy strategiczne
Zaangażowanie w zmiany społeczne na tle demograficznym rodzima (europejska) populacja została poddana biologicznym procesom starzenia zaś w jej miejsce, w celu podtrzymania ekonomii i zapewnienia rozwoju pojawią się imigranci. Podstawowym zagadnieniem stanie się zapewnienie stabilności wewnętrznej skupienie uwagi na: spójności społecznej, legalnej i nielegalnej imigracji, kwestiach narodowościowych na tle etnicznym i religijnym.

26 Transformacja środowiska międzynarodowego
Podsumowanie Transformacja środowiska międzynarodowego Natura regionalizmu Podsumowanie „Nie będziemy cieszyć się rozwojem pozbawieni bezpieczeństwa, nie będziemy cieszyć się bezpieczeństwem pozbawieni rozwoju i nie będziemy cieszyć się jednym bądź drugim pozbawieni praw człowieka Dopóki te wszystkie rzeczy nie zostaną zrealizowane, żadna się nie powiedzie” Kofi A. Annan, Secretary General, The Millennium Development Goals Report 2005, United Nations, New York 2005