Legalność zatrudnienia uchodźców w Polsce

Prezentacja na temat: "Legalność zatrudnienia uchodźców w Polsce"— Zapis prezentacji:

1 Legalność zatrudnienia uchodźców w Polsce
Wyższa Szkoła Ekonomii, Prawa i Nauk Medycznych im. prof.. Edwarda Lipińskiego w Kielcach dr Krzysztof Wątorek mgr Krzysztof Pawlicki Praga, 27 listopad 2015 r.

2 Uchodźcy w Polsce Czy istnieje problem z uchodźcami w Polsce?
Czy Polska powinna otworzyć się na przyjęcie tak dużej liczby uchodźców oraz czy stać Polskę na zaoferowanie im odpowiedniej pomocy”? Jaki jest asumpt tak dużej liczby uciekinierów do Europy?

3 Obraz statystyczny uchodźców w Polsce - 2014 r
pod względem liczby osób ubiegających się o ochronę międzynarodową Polska w konfrontacji z innymi państwami Unii Europejskiej plasuje się na 13 – 14 pozycji. wnioskami o udzielenie ochrony międzynarodowej objętych było 6 621 osób 1,5 tys. cudzoziemców złożyło wnioski o wznowienie postępowania 8.193 osoby ubiegały się o nadanie statusu uchodźcy najwięcej potencjalnych uchodźców pochodziło z Rosji (86% narodowości czeczeńskiej 100 osób ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy pochodziło jeszcze z: Armenii, Syrii, Tadżykistanu i Kirgistanu w 2014 r. Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców udzielił ochrony 732 cudzoziemcom najwięcej decyzji o nadaniu statusu uchodźcy uzyskali obywatele: Syrii – 115 osób, Afganistanu – 27, bez obywatelstwa i Kazachstanu - po 22 oraz 14 Białorusinów i 13 Rosjan pod opieką Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców na koniec czerwca 2015 r. pozostawało około 3,8 tys. cudzoziemców. (najliczniejsze obywatelstwa wśród beneficjentów pomocy to: w ośrodkach: Rosja – 664, Ukraina – 475, Gruzja – 72, Kirgistan – 27 i Armenia 20 osób, a prywatnie: Ukraina – 1 517, Rosja – 390, Gruzja - 102, Kirgistan - 74, Syria – 38 osób)

4 Ilu przyjęliśmy uchodźców ?
Przeciętnie w ostatnich latach status uchodźcy dostawało co roku ponad osób; Od 2007 do sierpnia 2015 r. – 1472 osoby; W wyżej wymienionym okresie złożono 83,5 tys. wniosków o nadanie statusu uchodźcy; 59 tys. złożyli obywatele Rosji (w tym 53 tys. Czeczeni); Połowa wnioskujących to kobiety (najwyższy wskaźnik w całej UE); Status uchodźcy uzyskali obywatele: Rosji (558), Syrii (336), Białorusi (145), Iraku (83), Afganistanu (63); 59,9 tys. spraw umorzono, bo wnioskodawcy wyjechali, zanim ich sprawa została rozpatrzona; Statusu w tym okresie odmówiono 22 tys. osób. Źródło: Urząd do Spraw Cudzoziemców

5 Terminologia pojęcia „Uchodźcą jest osoba, która żywi uzasadnioną obawę przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub poglądów politycznych, znajduje się poza terytorium kraju, którego jest obywatelem i z powodu tych obaw nie chce lub nie może do tego kraju powrócić” (Konwencja Genewska z dnia 28 lipca 1951 r. oraz Protokół Nowojorski dotyczący statusu uchodźców z dnia 31 stycznia 1967 r.) Uchodźca jest osoba, która „na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, i nie może lub nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa (...)”.

6 Uzasadniona obawa przed prześladowaniem?
”...nie jest wystarczające subiektywne przekonanie osoby, ubiegającej się przyznanie jej statusu uchodźcy, o istnieniu zagrożenia, musi mieć charakter obiektywny i być oparte o informacje dotyczące warunków panujących w kraju pochodzenia” “...istotnym jest również, że sam fakt, iż w kraju pochodzenia panuje trudna sytuacja nie uzasadnia nadania statusu uchodźcy” (Naczelny Sąd Administracyjny wyrok z dnia 29 sierpnia 2007 r.)

7 Uzasadniona obawa przed prześladowaniem?
“...poszukiwanie przez władze danego państwa sprawców wybuchów, porwań i innych działań o charakterze terrorystycznym, wśród osób, które przynajmniej potencjalnie mogą mieć o nich wiedzę lub dysponować informacjami o ewentualnych sprawcach takich czynów, nie może być traktowane, jako prześladowanie czy dyskryminacja, nawet jeśli jest dla tych osób uciążliwe, o ile odbywa się zgodnie z odpowiednimi procedurami i jest zgodne z powszechnie akceptowanymi standardami ochrony wolności i podstawowych praw człowieka (uszczegółowił Wojewódzki Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 8 marca 2007 r.) “...nie stanowi samoistnej przesłanki nadania statusu uchodźcy obawa przed odbyciem służby wojskowej w kraju, w którym jest ona obowiązkowa oraz obawa przed postępowaniem karnym za dezercją lub uchylanie się od służby wojskowej (wyrok z dnia 24 kwietnia 2006 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie) – problem ob.. Ukrainy

8 Uzasadniona obawa przed prześladowaniem?
....za prześladowanie należałoby uznać zróżnicowane działanie władz w przypadku odmowy służby wojskowej w zależności od kryteriów takich jak np. rasa, religia lub narodowość

9 Trzy formy ochrony status uchodźcy,
ochrona uzupełniająca (cudzoziemcowi, który nie kwalifikował się do uznania za uchodźcę, lecz który w przypadku powrotu do kraju pochodzenia mógł być narażony na rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy, udzielało się ochrony w postaci ochrony uzupełniającej) zgoda na pobyt tolerowany (w przypadku odmowy nadania statusu uchodźcy oraz odmowy udzielenia ochrony uzupełniającej, z urzędu badane były przesłanki do udzielenia zgody na pobyt tolerowany) 1 maja 2014 r. weszła w życie ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, której przepisy zmodyfikowały model postępowania w sprawach nadania statusu uchodźcy poprzez zlikwidowanie formy ochrony krajowej w postaci zgody na pobyt tolerowany, jak również poprzez odstąpienie o orzekaniu o wydaleniu (nowej nomenklaturze o zobowiązaniu do powrotu) w ramach procedury uchodźczej. (Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, Dz. U. z 2013 r. poz )

10 Regulacje prawne Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzieleniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (zmiana na mocy przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 2014 r) Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach zasady wydawania uchodźcom dokumentów, określono zakaz wydalania uchodźców zasady współpracy z Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców. W odrębnych aktach prawnych uregulowane zostały prawa socjalno-bytowe uchodźców np.. z dnia 30 kwietnia 2014 r. jednolita procedura azylową Art. 87 ust. 1 i 2 oraz art. 88 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Dz.U. z 2015 r., poz. 149 z późn. zm.

11 Forma sprawdzenia statusu uchodźcy
bada się nie tylko spełnienie warunków do uznania za uchodźcę, ale także – w razie stwierdzenia, że nie są one spełnione – inne okoliczności skutkujące ochroną przed wydaleniem. Rozstrzygnięcie o sytuacji prawnej następuje w toku jednego postępowania prowadzonego przez jeden organ administracyjny organem właściwym w sprawach udzielania cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców, który prowadzi postępowania o nadanie statusu uchodźcy przy pomocy Departamentu postępowań Uchodźczych

12 Jakie są prawa i obowiązki uchodźcy ?
Osoba, która dostanie status, musi się wyprowadzić z ośrodka dla uchodźców; Ma takie same prawa ekonomiczno-socjalne jak Polak; Może pracować; Może dostać zasiłek dla bezrobotnych; Jest ubezpieczona; Może się starać o pomoc społeczną; Po mieszkanie komunalne musi się ustawić w kolejce i spełnić kryteria dochodowe jak Polak; Nie ma praw wyborczych; Nie może pracować na pewnych stanowiskach w administracji publicznej; Nie musi zdawać egzaminu ze znajomości języka polskiego.

13 1313 Schemat systemu pomocy socjalnej dla osób ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy Źródło: Urząd do Spraw Cudzoziemców

14 Rodzaje przyznawanej pomocy uchodźcom w ośrodkach
w Polsce obecnie funkcjonuje 12 ośrodków w który zakwaterowywani są cudzoziemcy mają też prawo do pokrycia kosztów wyżywienia i zakwaterowania ze środków Urzędu do Spraw Cudzoziemców Cudzoziemiec w ośrodku otrzymuje: · zakwaterowanie, · wyżywienie, · zwrot kosztów za przejazdy środkami komunikacji publicznej w określonych przypadkach tj. związanych z postępowaniem o nadanie statusu uchodźcy, stawieniem się na badania lekarskie lub szczepienia ochronne czy w innych uzasadnionych przypadkach, · stała pomoc pieniężna na zakup środków higieny osobistej – 20 zł miesięcznie oraz tzw. „kieszonkowe” – 50 zł miesięcznie, · zapewnienie jednorazowej pomocy pieniężnej na zakup odzieży i obuwia zł, zapewnienie ekwiwalentu pieniężnego w zamian za wyżywienie dla dzieci do 6 roku życia oraz dzieci realizujące owiązek szkolny – 9 zł dziennie

15 Rodzaje przyznawanej pomocy uchodźcom w ośrodkach
pomoc lekarska i psychologiczna, kurs języka polskiego, w szczególnie uzasadnionych przypadkach – pomoc rzeczową, np. wózek i łóżeczko dla małych dzieci, ciepła odzież na zimę pomoc finansowa, np. opłacanie niektórych zbiegów czy sprzętu rehabilitacyjnego wykraczającego poza ramy podstawowej opieki zdrowotnej. Cudzoziemcy ubiegający się o ochronę międzynarodową mają również dostęp do świadczeń medycznych poza ośrodkiem w ramach specjalnie stworzonego dla nich systemu

16 Rodzaje przyznawanej pomocy uchodźcom poza ośrodkami
otrzymuje świadczenie pieniężne na pokrycie we własnym zakresie kosztów pobytu na terytorium Polski. Wysokość świadczeń na pokrycie we własnym zakresie kosztów pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wynosi od 15 – 20 złotych dziennie lub 450 do 750 zł miesięcznie po nadaniu statusu uchodźcy lub udzieleniu ochrony uzupełniającej cudzoziemcy mają prawo w ciągu 60 dni od uzyskania jednej z wymienionych wyżej form ochrony zgłosić się do Powiatowego centrum Pomocy Rodzinie z wnioskiem o objęcie trwającym 12 miesięcy

17 Indywidualny program integracyjny
Uchodźca, który weźmie udział w rocznym indywidualnym programie integracyjnym, może liczyć przez pół roku na wsparcie do zł miesięcznie na osobę; Im więcej osób w rodzinie, tym pomoc na każdą kolejną osobę jest niższa; Przez drugie pół roku programu pomoc wynosi 1134 zł miesięcznie; W 2014 roku z programu skorzystało 613 osób. Koszt – blisko 3 mln zł. Program nadzoruje Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

18 Rodzaje przyznawanej pomocy uchodźcom poza ośrodkami
Indywidualnym Programem Integracji (IPI): cudzoziemiec otrzymuje: comiesięczną wypłatę świadczeń na pokrycie kosztów zamieszkania i wyżywienia oraz wydatków związanych z nauką języka polskiego, zostaje opłacona składka na ubezpieczenie zdrowotne, otrzymuje wsparcie w zakresie pracy socjalnej, poradnictwa specjalistycznego, w tym poradnictwa prawnego, psychologicznego i rodzinnego uzyskują prawo do korzystania ze świadczeń z pomocy społecznej (po zakończeniu IPI, jeśli niego korzystali) na tych samych zasadach co obywatele polscy, mają możliwość rejestracji w urzędzie pracy jako bezrobotni podjęcie pracy bez zezwolenia,

19 Wysokość świadczeń na pokrycie we własnym zakresie kosztów pobytu na terytorium Polski
Ilość członków rodziny          Dzienna kwota na 1 osobę          Miesięczna kwota na 1 osobę 1 osoba                                   25 zł (ok. 6,25 EUR)                   750 zł (ok. 187,5 EUR) 2 osoby                                   20 zł (ok. 5 EUR)                        600 zł (ok. 150 EUR) 3 osoby                                   15 zł (ok. 3,75 EUR)                   450 zł (ok. 112,5 EUR) 4 osoby                                   12,50 zł (ok. 3 EUR)                   375 zł (ok. 93,75 EUR) Źródło: Urząd do Spraw Cudzoziemców

20 Czy uchodźcy mogą ściągać rodziny ?
Łączenie rodzin gwarantuje ustawa o cudzoziemcach. Uchodźca może ściągnąć małżonka i dzieci, jeśli ma zapewnione źródło utrzymania i warunki mieszkaniowe.

21 Legalność zatrudnienia cudzoziemców na terytorium Polski
Pracodawca może legalnie powierzyć cudzoziemcowi pracę na terytorium RP, jeżeli zostaną spełnione 3 podstawowe warunki: 1. Pracodawca uzyska zezwolenie na pracę dla danego cudzoziemca, 2. Cudzoziemiec legalnie przebywa na terytorium Polski – posiada odpowiednie dokumenty pobytowe (np. wizę lub kartę pobytu), 3. Podstawa pobytu cudzoziemca na obszarze Polski pozwala mu na wykonywanie pracy (nie jest to np. wiza turystyczna lub inny dokument wykluczający podjęcie pracy).

22 Uzyskanie zezwolenia na pracę
jest obowiązkiem przyszłego pracodawcy. zezwolenia wydaje wojewoda właściwy ze względu na siedzibę firmy lub miejsce zamieszkania pracodawcy (w przypadku osób fizycznych). pracodawca musi złożyć w urzędzie wojewódzkim pisemny wniosek (na odpowiednim formularzu) i uiścić wymaganą opłatę (50 zł – w przypadku, gdy zamierza powierzyć cudzoziemcowi wykonywanie pracy na okres do 3 miesięcy lub 100 zł – gdy praca ma trwać dłużej niż 3 miesiące). do wniosku o wydanie zezwolenia pracodawca powinien dołączyć tzw. test rynku pracy, tj. informację starosty właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy siłami lokalnego rynku pracy.

23 Obowiązki pracodawcy na bieżąco informować cudzoziemca, co się dzieje w sprawie jego zezwolenia (np. jakie działania podjął oraz jakie decyzje zapadły w urzędzie) pisemnego zawiadomienia w terminie 7 dni wojewody, który wydał zezwolenie na pracę, o każdym przypadku, gdy cudzoziemiec: · nie podejmie pracy w okresie 3 miesięcy od początkowej daty ważności zezwolenia na pracę, · przerwie pracę na okres przekraczający 3 miesiące, · zakończy pracę wcześniej niż 3 miesiące przed upływem okresu ważności zezwolenia. Następstwem niedopełnienia tego obowiązku może być kara grzywny od 100 do 5 000 zł. .

24 Bez zezwolenia na pracę można zatrudniać cudzoziemców:
Z z krajów członkowskich Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego, tj. UE a także Islandii, Norwegii, Liechtensteinu i dodatkowo Szwajcarii. Ponadto pracę bez zezwolenia na terytorium Polski mogą podjąć m.in. cudzoziemcy posiadający w Rzeczypospolitej Polskiej: ·        status uchodźcy, ·        ochronę uzupełniającą, ·        zezwolenie na pobyt stały, ·        zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, ·        zgodę na pobyt ze względów humanitarnych, ·        zgodę na pobyt tolerowany, ·    zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji lub korzystający z ochrony czasowej w RP.

25 Inne sytuacje, w których cudzoziemcy są zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę
posiadają ważną Karty Polaka, są małżonkami obywatela polskiego – jeżeli posiadają zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium RP udzielone w związku z zawarciem małżeństwa; posiadają zezwolenia na pobyt czasowy w RP, jeśli celem jego udzielenia jest podjęcie lub kontynuacja stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich; są studentami studiów stacjonarnych odbywanych w Rzeczypospolitej Polskiej lub uczestnikami stacjonarnych studiów doktoranckich odbywanych w RP; są absolwentami polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach, w instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutach badawczych działających na podstawie przepisów o instytutach badawczych; są nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w przedszkolach, szkołach, placówkach, ośrodkach, zakładach kształcenia nauczycieli lub kolegiach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, lub w Ochotniczych Hufcach Pracy; są sportowcami wykonującymi, do 30 dni w roku kalendarzowym, pracę dla podmiotu mającego siedzibę na terytorium RP w związku z zawodami sportowymi.

26 Powierzenie pracy cudzoziemcowi (Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę) Zamiast zezwolenia – oświadczenie pracodawcy obywatel Ukrainy, Białorusi, Rosji, Mołdawii, Gruzji lub Armenii, może on pracować bez zezwolenia na pracę, ale nie dłużej niż przez 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy (liczone łącznie u wszystkich pracodawców, u których cudzoziemiec pracował w tym okresie) i pod warunkiem, że przed podjęciem pracy pracodawca: ·  wystawi cudzoziemcowi pisemne oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy, ·  zarejestruje to oświadczenie w powiatowym urzędzie pracy, · zawrze z cudzoziemcem umowę w formie pisemnej (dotyczy to nie tylko umowy o pracę, ale też umów cywilnoprawnych, np. umowy zlecenia czy o dzieło), ·zamieści w niej warunki określone w oświadczeniu (np. wysokość wynagrodzenia i rodzaj umowy) oraz będzie ich przestrzegał. Pracodawcy nie wolno żądać od obcokrajowca jakichkolwiek opłat w zamian za wystąpienie o zezwolenie na pracę bądź wystawienie oświadczenia. Jest to karane grzywną od do zł.

27 Cudzoziemiec nie może legalnie pracować, gdy przebywa w Polsce na podstawie:
wizy której cel wydania został oznaczony symbolem: -    „01” – cel turystyczny, -    „20” – korzystanie z ochrony czasowej; -     „21” – przyjazd ze względów humanitarnych, ze względu na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe; zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego na podstawie art. 181 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach. .

28 Nielegalne zatrudnienie cudzoziemca
nieposiadającemu ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski (np. karty pobytu), mającemu podstawę pobytu wykluczającą wykonywanie pracy bez wymaganego zezwolenia na pracę, na innym stanowisku lub na innych warunkach lub niż określone w zezwoleniu (z wyjątkiem okresu do 30 dni w roku kalendarzowym),

29 Cudzoziemiec na równi z Polakiem
Obcokrajowiec wykonujący pracę na terytorium Polski podlega tym samym regulacjom prawnym, które dotyczą polskich pracowników. Zatrudnieni w Polsce cudzoziemcy są objęci taką samą ochroną ze strony prawa pracy jak obywatele polscy. Mają identyczne prawa i obowiązki jak polscy pracownicy i nie mogą być od nich gorzej traktowani

30 Gdzie sa najczesciej zatrudniani?
w rolnictwie w budownictwie jako opiekunowie domowi w usługach (drobna działalność gospodarcza) w biznesie prowadzą swoją działalność

31 Zobowiązania Polski jako kraju UE
w ramach relokacji i przesiedleń z rejony morza śródziemnego Polska ma przyjąć w ciągu dwóch najbliższych lat, do kilku tys. uchodźców głównie z Syrii i Erytrei

32 Podsumowanie złożona problematyka uchodźców jako zjawisko wspólne Unii Europejskiej aktualnie nikt nie jest w stanie zatrzymać fali napływających uchodźców do państw Unii z krajów o niższym statusie ekonomicznym jest to konsekwencja długofalowego wykorzystywania obywateli tych państw przez państwa zachodnie, które traktowały i dalej traktują ich, jako tanią siłę roboczą konieczne jest jak najszybsze wypracowanie i wprowadzenie w życie wspólnych dla całej UE centralnych narzędzi integracyjnych skierowanych do tej grupy cudzoziemców

33 Koniec Dziękuje za uwagę