ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WALUTOWYM POZNAŃ: 26-27 listopada 2015 Jacek Maliszewski – Główny Ekonomista DMK Tel: 602-478-100

Prezentacja na temat: "ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WALUTOWYM POZNAŃ: 26-27 listopada 2015 Jacek Maliszewski – Główny Ekonomista DMK Tel: 602-478-100"— Zapis prezentacji:

1 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM WALUTOWYM POZNAŃ: 26-27 listopada 2015 Jacek Maliszewski – Główny Ekonomista DMK WWW.DMK24.PL Tel: 602-478-100 e-mail: j.maliszewski@dmk-alpha.eu

2 D ZIEŃ PIERWSZY, CZĘŚĆ PIERWSZA 9:30-11:30 2 1.Czynniki wpływające na zmiany kursów walut (Złotego, Euro, Dolara, innych walut): a. czynniki makroekonomiczne, b. czynniki związane z rynkiem stóp procentowych (Teoria Parytetu Stóp Procentowych), c. czynniki związane z analizą techniczną wykresów, d. czynniki związane z cyklami i sezonowością. 2. Przegląd prognoz sporządzonych przez czołowe instytucje finansowe na świecie.

3 D ZIEŃ PIERWSZY, CZĘŚĆ DRUGA 11:45-13:15 3 3.Zdarzenia gospodarcze wywołujące ryzyko kursowe. 4.Rodzaje transakcji walutowych (kupno/sprzedaż). 5.Rodzaje zleceń walutowych składanych do dealera w banku lub do brokera (maklera). 6.Co to jest pozycja walutowa długa i krótka? 7.Co to są faktury walutowe oraz faktury denominowane?

4 D ZIEŃ PIERWSZY, CZĘŚĆ TRZECIA 13:45-16:30 4 8. Rodzaje ryzyka walutowego w ujęciu czasu trwania oraz metody jego zabezpieczania i ubezpieczania. 9. Ryzyko kursowe w ujęciu księgowym vs. w ujęciu kasowym. 10. Dokumentacja uzupełniająca proces zarządzania ryzykiem kursu walutowego.

5 D ZIEŃ DRUGI, CZĘŚĆ PIERWSZA 9:30-11:30 5 1.Zabezpieczenie ryzyka krótkoterminowego z wykorzystaniem forwardu walutowego. a)Zabezpieczenie przychodu walutowego (eksport). b)Zabezpieczenie kosztu walutowego (import). 2. Zabezpieczenie ryzyka krótkoterminowego z wykorzystaniem NDF (faktury denominowane). a)Zabezpieczenie przychodu denominowanego. b)Zabezpieczenie kosztu denominowanego. 3. Zabezpieczenie ryzyka pozycji walutowej netto (przewaga eksportu). 4.Zabezpieczenie ryzyka pozycji walutowej brutto (przewaga eksportu).

6 D ZIEŃ DRUGI, CZĘŚĆ DRUGA 11:45-13:15 6 5. Ubezpieczenie ryzyka średnioterminowego z wykorzystaniem opcji deep-in-the-money (DITM). a)Ubezpieczenie przychodu walutowego. b)Ubezpieczenie kosztu walutowego. 6. Ubezpieczenie ryzyka kursowego przy składaniu oferty przetargowej za pomocą opcji na opcje. a)Prawo do nabycia opcji CALL – ubezpieczenie kosztów. b)Prawo do nabycia opcji PUT – ubezpieczenie przychodów.

7 D ZIEŃ DRUGI, CZĘŚĆ TRZECIA 13:45-16:30 7 7. Podstawy analizy technicznej wykorzystywanej przez importerów i eksporterów: a)Rola wskaźnika MACD. b)Rola wskaźnika „Stochastic”. 8. Lokaty dwuwalutowe – instrument pozwalający optymalizować zarządzanie gotówką. 9.Wielowalutowa linia kredytowe – instrument pozwalający przetrwać „trudne chwile” – importerzy. 10.Toksyczne opcje walutowe – geneza, przyczyny problemów polskich eksporterów z roku 2008/2009.

8 DZIEŃ PIERWSZY, CZĘŚĆ PIERWSZA 9:30-11:30 8

9 C ZY POLSCY EKSPORTERZY I IMPORTERZY SĄ PRZYGOTOWANI OKRES DUŻEJ ZMIENNOŚCI KURSÓW WALUT ? Czy gdyby w najbliższych 12 miesiącach kurs EUR/PLN (lub USD/PLN) wzrósł o 20%, to sytuacja ekonomiczna Twojej firmy: a.Pogorszyłaby się b.Polepszyłaby się c.Nie uległaby zmianie d.Nie wiem, jak by to wpłynęło na sytuację firmy 9

10 C ZY POLSCY EKSPORTERZY I IMPORTERZY SĄ PRZYGOTOWANI OKRES DUŻEJ ZMIENNOŚCI KURSÓW WALUT ? Czy gdyby w najbliższych 12 miesiącach kurs EUR/PLN (lub USD/PLN) spadł o 20%, to sytuacja ekonomiczna Twojej firmy: a.Pogorszyłaby się b.Polepszyłaby się c.Nie uległaby zmianie d.Nie wiem, jak by to wpłynęło na sytuację firmy 10

11 DOLAR – WALUTA PRZYCIĄGAJĄCA RENTIERÓW ? 1.Od 2012 roku USA jest największym producentem gazu na świecie (za sprawą gazu łupkowego). 2.Od września 2014 roku USA jest największym producentem ropy naftowej na świecie (za sprawą ropy łupkowej). 3.USA wychodzi z recesji – FED zacznie podnosić stopy procentowe. 4.Euroland jest ciągle w stagnacji (recesji) i EBC będzie obniżać stopy procentowe. 11

12 C ZYNNIKI KTÓRE NIE UMOCNIĄ D OLARA 1.Wspólne działania głównych banków centralnych (USA, Euroland, Chiny, Japonia, Anglia) mające na celu powstrzymanie aprecjacji Dolara. 2.Rozpoczęcie nowej wojny przez USA, generującej olbrzymie koszty. 3.Zamach podobny do tego z 2001 roku. 4.Katastrofa naturalna (wulkan, trzęsienie ziemi) na terytorium USA. 5.Szybkie wyjście Eurolandu z recesji. 12

13 S YGNAŁY ANALIZY TECHNICZNEJ Z RYNKU EUR/USD 13

14 S YGNAŁY Z RYNKU STÓP PROCENTOWYCH 14

15 S YGNAŁY ANALIZY TECHNICZNEJ Z RYNKU EUR/USD 15

16 Sygnały z rynku stóp procentowych 16

17 S YGNAŁY Z RYNKU STÓP PROCENTOWYCH 17

18 S YGNAŁY Z RYNKU STÓP PROCENTOWYCH 18

19 S YGNAŁY Z RYNKU STÓP PROCENTOWYCH 19

20 S YGNAŁY Z RYNKU STÓP PROCENTOWYCH 20

21 7-8- LETNI CYKL KURSU EUR/PLN 21

22 R OCZNY CYKL KURSU EUR/PLN 1.Końcówka roku – tak zwany „efekt grudnia”. 2.Przełom roku – apogeum siły Złotego, dołek EUR/PLN. 3.Początek nowego roku – odreagowania i lekki wzrost kursu EUR/PLN. 4.Wiosna – silny Złoty. 5.Początek lata – rozpoczęcie tak zwanej „korekty dywidendowej”. 6.Jesień – zwykle słaby Złoty – okazje dla eksporterów. 7.Końcówka roku – „efekt grudnia”. 22

23 PROGNOZY DŁUGOTERMINOWE EUR/USD 23

24 PROGNOZY DŁUGOTERMINOWE EUR/PLN 24

25 PROGNOZY DŁUGOTERMINOWE USD/PLN 25

26 PROGNOZY DŁUGOTERMINOWE USD/PLN 26

27 PROGNOZY DŁUGOTERMINOWE CHF/PLN 27

28 DZIEŃ PIERWSZY, CZĘŚĆ DRUGA 11:45-13:15 28

29 Z DARZENIA GOSPODARCZE GENERUJĄCE RYZYKO KURSU WALUTOWEGO złożenie zamówienia do dostawcy zagranicznego (cena wyrażona w walucie zagranicznej). złożenie zamówienia do dostawcy krajowego lub zagranicznego (cena wyrażona w walucie zagranicznej, ale zapłata nastąpi w złotych). przyjęcie zamówienia od odbiorcy zagranicznego (cena wyrażona w walucie). przyjęcie zamówienia od odbiorcy krajowego lub zagranicznego (cena wyrażona w walucie zagranicznej, ale zapłata nastąpi w złotych). złożenie oferty cenowej przez dział sprzedaży na przetarg (cena oferty wyrażona w walucie). 29

30 Z DARZENIA GOSPODARCZE GENERUJĄCE RYZYKO KURSU WALUTOWEGO złożenie oferty cenowej przez dział sprzedaży na przetarg (cena sprzedaży wyrażona w złotych, lecz koszty wytworzenia będą oparte o walutę zagraniczną). ustalenie cenników sprzedażowych - oferta ceny sprzedaży. złożenie oferty handlowej (jak wyżej, gdy w przychodach i kosztach będą występować pozycje walutowe). zaciągnięcie kredytu walutowego. leasing walutowy. wystawienie/przyjęcie faktury walutowej oraz faktury denominowanej. 30

31 Z DARZENIA GOSPODARCZE GENERUJĄCE RYZYKO KURSU WALUTOWEGO Czym się różni RYZYKO od SZKODY? Wiele przedsiębiorców nie odróżnia pojęcia RYZYKA od pojęcia SZKODA. Przykład. Piorun trafił w dom i dom uległ spaleniu. RYZYKO? Przykład. Piorun może trafić w dom. SZKODA? 31

32 Z DARZENIA GOSPODARCZE GENERUJĄCE RYZYKO KURSU WALUTOWEGO Czym się różni RYZYKO od SZKODY? Wiele przedsiębiorców nie odróżnia pojęcia RYZYKA od pojęcia SZKODA. Przykład. Złoty umocnił się tak bardzo, że mój biznes eksportowy przestał być opłacalny. Realizuję ujemne marże na sprzedaży eksportowej. RYZYKO? Przykład. Złoty może się umocnić, a wtedy mój biznes eksportowy przestanie być opłacalny. Może się okazać, że albo zrealizuję ujemne marże, albo będę niekonkurencyjny cenowo na rynkach zagranicznych. SZKODA? 32

33 Z DARZENIA GOSPODARCZE GENERUJĄCE RYZYKO KURSU WALUTOWEGO Czym się różni RYZYKO od SZKODY? Zabezpieczamy ryzyko przed wystąpieniem szkody, a nie w trakcie występowania szkody lub też po jej wystąpieniu. Dom ubezpieczamy przed powodzią, gdy świeci słońce. Składka ubezpieczeniowa będzie wtedy niska. Gdy woda zalewa nam parter domu składka ubezpieczeniowa gwałtownie wzrasta. Gdy dom jest już całkowicie zalany wodą, koszt ubezpieczenia może być wyższy niż wartość domu. 33

34 Z DARZENIA GOSPODARCZE GENERUJĄCE RYZYKO KURSU WALUTOWEGO Czym się różni RYZYKO od SZKODY? Zabezpieczamy ryzyko przed wystąpieniem szkody, a nie w trakcie występowania szkody lub też po jej wystąpieniu. Gdy prawdopodobieństwo wystąpienia szkody jest niskie, koszt ubezpieczenia (cena polisy) również jest niska Gdy szkoda zaczyna się realizować, koszt ubezpieczenia bardzo gwałtownie drożeje. 34

35 Z DARZENIA GOSPODARCZE GENERUJĄCE RYZYKO KURSU WALUTOWEGO Czym się różni RYZYKO od SZKODY? Zabezpieczamy ryzyko przed wystąpieniem szkody, a nie w trakcie występowania szkody lub też po jej wystąpieniu. Eksporterzy powinni ubezpieczać się przed ryzykiem umocnienia Złotego, wtedy gdy Złoty jest słaby. Gdy złoty będzie mocny, ryzyko zrealizuje się i pojawi się szkoda! Importerzy powinni ubezpieczać się przed ryzykiem osłabienia Złotego, wtedy gdy Złoty jest silny. Gdy złoty będzie słaby, ryzyko zrealizuje się i pojawi się szkoda! 35

36 Z DARZENIA GOSPODARCZE GENERUJĄCE RYZYKO KURSU WALUTOWEGO Czym się różni RYZYKO od SZKODY? Zabezpieczamy ryzyko przed wystąpieniem szkody, a nie w trakcie występowania szkody lub też po jej wystąpieniu. Gdy Złoty jest słaby, to koszt ubezpieczenia przed ryzykiem umocnienia Złotego jest niski (eksport). Gdy Złoty zaczyna gwałtownie się umacniać, to koszt ubezpieczenia również gwałtownie drożeje. 36

37 Z DARZENIA GOSPODARCZE GENERUJĄCE RYZYKO KURSU WALUTOWEGO Czym się różni RYZYKO od SZKODY? Zabezpieczamy ryzyko przed wystąpieniem szkody, a nie w trakcie występowania szkody lub też po jej wystąpieniu. Gdy Złoty jest silny, to koszt ubezpieczenia przed ryzykiem osłabienia Złotego jest niski (import). Gdy Złoty zaczyna gwałtownie się osłabiać, to koszt ubezpieczenia również gwałtownie drożeje. 37

38 RYZYKO EKSPORTERA NA OSI CZASU 38 1. Ustalenie planu sprzedaży 2. Przyjęcie zamówienia 3. Wystawienie faktury VAT 4. Wpływ waluty na rachunek 5. Przewalutowanie Faktura czysta i denominowana Faktura czysta Faktura denominowana Kurs spot EUR/PLN Czas 4,00 3,96 3,88 3,86 3,82

39 RYZYKO EKSPORTERA NA OSI CZASU

40 RYZYKO IMPORTERA NA OSI CZASU 40 1. Przyjęcie półrocznego planu zakupowego 2. Złożenie zamówienia zagranicą 3. Wystawienie faktury VAT przez kontrahenta 4. Otrzymanie faktury VAT 5. Kupno waluty Faktura czysta i denominowana Faktura czysta Kurs spot EUR/PLN Czas 4,00 4,04 4,16 4,18 4,24

41 RYZYKO IMPORTERA NA OSI CZASU

42 J AKIE DZIAŁY W FIRMIE GENERUJĄ RYZYKO KURSU WALUTOWEGO ? Ryzyko kursu walutowego generują działy gospodarcze takie jak: 1)Dział zamówień importowych oraz krajowych (gdy otrzymane faktury będą wyrażone w walucie obcej lub denominowane w walucie obcej). 2)Dział sprzedaży eksportowej oraz krajowej (gdy wystawione faktury będą wyrażone w walucie obcej lub denominowane w walucie obcej). 3)Inne działy generujące koszty i przychody walutowe. 42

43 J AKIE DZIAŁY W FIRMIE NEUTRALIZUJĄ POJAWIAJĄCE SIĘ RYZYKA KURSU WALUTOWEGO ? Ryzyko kursu walutowego neutralizuje dział finansowy poprzez: 1)Dopasowywanie terminów zapadalności oraz nominałów faktur przyjętych i wystawionych. 2)Zawieranie transakcji zabezpieczających z wykorzystaniem instrumentów pochodnych (opcje i/lub kontrakty terminowe). Ważne by transakcje te niwelowały ryzyko niedopasowania. DZIAŁ FINANSOWY nie generuje ryzyka kursu walutowego poprzez zawieranie transakcji instrumentami pochodnymi. No chyba, że są to transakcje SPEKULACYJNE! DZIAŁ FINANSOWY generuje ryzyko kursu walutowego jeśli nie zabezpiecza kontraktów handlowych. 43

44 O BIEG INFORMACJI POMIĘDZY DZIAŁAMI 44 Sprawny przepływ informacji pomiędzy działem sprzedaży, działem zamówień oraz działem ekonomicznym: Dział zamówień zgłasza do działu ekonomicznego fakt planowanego złożenia zamówienia do dostawcy (zagranicznego lub krajowego) – ustalając kurs przyjęty do kalkulacji kosztowej. Dział ekonomiczny zabezpiecza ryzyko wzrostu kursu walutowego w chwili, gdy zamówienie do dostawcy zostanie formalnie złożone.

45 O BIEG INFORMACJI POMIĘDZY DZIAŁAMI 45 Dział sprzedaży zgłasza do działu ekonomicznego fakt wpłynięcia zamówienia od odbiorcy (zagranicznego lub krajowego) – ustalając kurs przyjęty do kalkulacji przychodowej. Dział ekonomiczny zabezpiecza ryzyko spadku kursu walutowego w chwili, gdy zamówienie od odbiorcy zostanie formalnie zaakceptowane i przekazane do realizacji.

46 O BIEG INFORMACJI POMIĘDZY DZIAŁAMI 46 Dział ekonomiczny wybiera optymalny sposób zabezpieczenia ryzyka w chwili, gdy to ryzyko formalnie zaczyna istnieć: Wybiera termin wygasania transakcji zabezpieczającej. Wybiera rodzaj instrumentu zabezpieczającego. Wybiera rodzaj strategii zabezpieczającej. Dział ekonomiczny przekazuje do działów zamówień i sprzedaży informację zwrotną na temat podjętych działań zabezpieczających ryzyko kosztowe i ryzyko przychodowe walutowe (czyste i denominowane).

47 S KUTKI ZŁEJ KOMUNIKACJI POMIĘDZY DZIAŁAMI W FIRMIE 47 Przykład. Dział zamówień zamówił od zagranicznego dostawcy podzespoły elektroniczne potrzebne do zbudowania urządzenia. Urządzenie zostanie sprzedane polskiemu kontrahentowi. Firma uzyska przychód w Złotych, zaś koszty w głównej mierze poniesie w USD. W biznes planie przyjęto założenie, że koszt zakupu USD wyniesie 3,10 x nominał kupionych USD.

48 S KUTKI ZŁEJ KOMUNIKACJI POMIĘDZY DZIAŁAMI W FIRMIE 48 Przykład ciąg dalszy. Dział zamówień złożył zamówienie w chwili, gdy kurs USD/PLN wynosił 3,08, lecz zapomniał poinformować o tym fakcie działu finansowego. Miesiąc później do firmy docierają podzespoły elektroniczne wraz z fakturą. Kurs USD/PLN w tym dniu wynosi jednak 3,60. Dział finansowy nie jest w stanie kupić Dolarów po kursie przyjętym w biznesplanie. Firma albo poniesie stratę (koszty przewyższą przychody ze sprzedaży), albo zacznie spekulować na rynku walutowy.

49 P RZYKŁAD DOBREJ KOMUNIKACJI POMIĘDZY DZIAŁAMI 49 Przykład Dział zamówień złożył zamówienie w chwili, gdy kurs USD/PLN wynosił 3,08 i od razu poinformował o tym fakcie dział finansowy. Dział finansowy niezwłocznie po otrzymaniu informacji o formalnym złożeniu zamówienia (przez dział zamówień) zabezpieczył ryzyko kursowe odpowiednią transakcją terminową. Transakcja ta gwarantuje przedsiębiorstwu, iż w przyszłości będzie mogło kupić USD po ustalonym kursie 3,10. Mija miesiąc i do przedsiębiorstwa docierają podzespoły elektroniczne wraz z fakturą.

50 P RZYKŁAD DOBREJ KOMUNIKACJI POMIĘDZY DZIAŁAMI 50 Przykład W dniu tym kurs USD/PLN wynosi 3,60. Dział finansowy wykonuje posiadane ubezpieczenie ryzyka kursowego i dokonuje zakupu waluty po ustalonym kursie 3,10. Następnie płaci za fakturę wystawioną przez dostawcę podzespołów. Przedsiębiorstwo poniosło zgodny z przyjętym założeniem koszt zakupu waluty (określony w chwili, gdy przedsiębiorstwo składało zamówienie do dostawcy zagranicznego). Dzięki temu przedsiębiorstwo zrealizowało zaplanowaną marżę handlową.

51 S PEKULACJA A ZARZĄDZANIE RYZYKIEM 51 Zarządzanie ryzykiem nie jest spekulacją! Spekulacją jest brak zarządzania ryzykiem. Zarządzając ryzykiem firmy ZAMYKAJĄ lub NEUTRALIZUJĄ otwartą pozycję walutową - szczegóły w dalszej części prezentacji. Spekulacja może być świadoma, lub nieświadoma. Nieświadoma spekulacja jest bardziej niebezpieczna niż spekulacja świadoma.

52 R YZYKO KURSU WALUTOWEGO - CZYM SIĘ OBJAWIA W FIRMIE, JAKIE ZAGROŻENIA NIESIE ? Bez zarządzania ryzykiem kursu walutowego firma naraża się na: 1.Pogorszenie wyniku finansowego spowodowanego: a)zmniejszonymi przychodami eksportowymi (spadek kursu waluty). b)zwiększonymi kosztami importu (wzrost kursu waluty). 2. Spadek konkurencyjności. Firmy które zarządzają ryzykiem kursowym mogą oferować lepsze ceny swoim kontrahentom, klientom. 3. Brak realizacji planów finansowych (krytyka ze strony udziałowców i akcjonariuszy). 52

53 R YZYKO KURSU WALUTOWEGO - CZYM SIĘ OBJAWIA W FIRMIE, JAKIE ZAGROŻENIA NIESIE ? W skrajnych przypadkach brak zarządzania ryzykiem kursowym może doprowadzić do bankructwa. Takie sytuacje miały miejsce nie tylko w okresie 2008-2009. 53

54 W YBÓR BEZPIECZNYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH Należy stosować BEZPIECZNE instrumenty służące do ubezpieczania ryzyka kursowego! Należy umieć odróżnić instrumenty bezpieczne od toksycznych! UWAGA! Forward walutowy może okazać się równie toksyczny, jeśli zostanie użyty w niewłaściwy sposób! Należy umieć odróżnić pojęcie PRAWO (kupiona polisa ubezpieczeniowa) od pojęcia ZOBOWIĄZANIE (wystawiona polisa ubezpieczeniowa). 54

55 W YBÓR BEZPIECZNYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH Nabywca ubezpieczenia ubezpiecza SIEBIE! Ponosi z tego tytułu opłatę (składka ubezpieczeniowa) i ma gwarancję ochrony przed ryzykiem. Wystawca ubezpieczenia ubezpiecza kogoś innego! Uzyskuje z tego tytułu przychód w postaci zapłaconej składki ubezpieczeniowej od kogoś innego, lecz przyjmuje na siebie zobowiązanie pokrycia szkody i wypłacenia olbrzymiego odszkodowania. 55

56 W YBÓR BEZPIECZNYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH Przedsiębiorca powinien NABYWAĆ polisy ubezpieczeniowe! Banki oraz inne instytucje finansowe do tego stworzone powinny natomiast WYSTAWIAĆ tego typu ubezpieczenia! Nie na odwrót!! Niestety w 2008 roku było dokładnie na odwrót. Banki kupowały polisy ubezpieczeniowe od eksporterów. Gdy Złoty gwałtownie się osłabił, banki zażądały olbrzymich kwot pieniężnych z tytułu posiadanych przez nich ubezpieczeń. 56

57 D OKUMENTACJA UZUPEŁNIAJĄCA PROCES ZARZĄDZANIA RYZYKIEM KURSU WALUTOWEGO 57 1.Audyt w zakresie zarządzania ryzykiem walutowym - jako diagnoza stanu przedsiębiorstwa pod kątem ryzyka kursowego - będący podstawą do stworzenia prawidłowej POLITYKI i PROCEDUR. 2.POLITYKA zarządzania ryzykiem - najważniejsze zapisy w tego typu dokumencie. 3.PROCEDURY wykonawcze do POLITYKI. 4.Rachunkowość zabezpieczeń.

58 DZIEŃ PIERWSZY, CZĘŚĆ TRZECIA 13:45-16:30 58

59 RODZAJE TRANSAKCJI WALUTOWYCH 1.Transakcje typu spot oraz transakcje natychmiastowej wymiany waluty. 2. Transakcje typu forward walutowy. 3. Transakcje opcyjne. a) nabywca opcji - jego prawa. b) wystawca opcji - jego obowiązki. 4. Transakcje złożone. 59

60 KONTRAKT TERMINOWY 60 FORWARD WALUTOWY Transakcja, w której strony ustalają kurs wymiany TERAZ, lecz fizycznie walutą wymienią się w przyszłości. Jest typowa umowa kontraktacji. Jedną stroną transakcji jest kupujący walutę (importer), drugą stroną transakcji jest sprzedający walutę (eksporter). Pomiędzy nimi znajduje się bank, broker, dom maklerski, który pośredniczy w transakcji.

61 KONTRAKT TERMINOWY Umowa 61 FORWARD Umowa pomiędzy bankiem a przedsiębiorcą na sprzedaż/kupno określonego nominału waluty w przyszłości po ustalonym dziś kursie Brak depozytów zabezpieczających Często brak możliwości wykonania umowy przed/po terminie wygasania Brak możliwości handlu kontraktem Rozliczenie fizyczne bądź niefizyczne FUTURES Umowa pomiędzy nabywcą a wystawcą kontraktu na sprzedaż/kupno określonego nominału waluty w przyszłości po ustalonym dziś kursie Wystandaryzowane Istnieje depozyt zabezpieczający Możliwość wykonania kontraktu przed/po terminie wykonania Możliwość wykonania kontraktu w częściach Rozliczenie fizyczne bądź niefizyczne Możliwość handlu kontraktami

62 +FUT IMPORTER 62

63 KONTRAKT TERMINOWY 63 OPCJA WALUTOWA Transakcja, w której jedna strona ma PRAWO dokonać wymiany waluty w przyszłości po kursie ustalonym TERAZ. Jest to NABYWCA opcji. Druga strona transakcji ma OBOWIĄZEK dokonać wymiany waluty na wezwanie drugiej strony. Jest to WYSTAWCA opcji. Nabywca opcji płaci premię opcyjną ma rzecz wystawcy. Nabywca opcji ponosi koszt nabycia opcji (składka ubezpieczeniowa). Wystawca opcji otrzymuje premię opcyjną od nabywcy. Wystawca ma przychód ze sprzedaży opcji.

64 OPCJE WALUTOWE 64 BANK Premia za zakup opcji płacona z góry Premia za wystawienie opcji płacona z góry Brak depozytu zabezpieczającego pod wystawione opcje Opcje typu amerykańskiego i europejskiego oraz opcje egzotyczne Brak limitu maksymalnej straty w przypadku wystawienia opcji BROKER Premia za zakup opcji płacona jest w „ratach” z możliwością płacenia z góry Premia za wystawienie opcji jest płacona w „ratach” Depozyt zabezpieczający pod wystawione opcje Opcje typu amerykańskiego (giełda) jak i OTC (brokerzy) Tylko opcje waniliowe (WGT) Maksymalna strata do wysokości depozytu, codzienne rozliczenie market to market

65 NOTOWANIA OPCJI 65

66 NOTOWANIA OPCJI 66

67 NOTOWANIA OPCJI 67

68 +PUT EKSPORTER 4,00 za 0,07 68

69 Z ASADA DZIAŁANIA OPCJI PUT 69 Eksporter nabywając opcję PUT: a)Płaci składkę (premię opcyjną) b)Uzyskuje gwarancję, że w najgorszym razie zamieni EUR na PLN po kursie nie niższym niż: KEE = CENA WYKONANIA OPCJI – PREMIA Czyli: 4,00 – 0,07 = 3,93 PLN za każde Euro

70 Z ASADA DZIAŁANIA OPCJI PUT 70 Efektywny kurs wymiany Euro na Złote: 1)Jeśli w dniu wymiany kurs EUR/PLN będzie równy 5,00 KEE = 5,00 – 0,07 = 4,93 2) Jeśli w dniu wymiany kurs EUR/PLN będzie równy 3,00 KEE = 4,00 – 0,07 = 3,93

71 Z ASADA DZIAŁANIA OPCJI PUT 71 Nabywać trzeba albo opcje głęboko w pieniądzu (DITM), albo opcje daleko poza pieniądzem (FOTM) DITM – eksporterzy mający małe marże handlowe (rynek wysoce konkurencyjny) FOTM – eksporterzy mający wysokie marże handlowe (rynek mało konkurencyjny) Nie należy nabywać opcji ATM (at-the- money). Takie opcje trzeba ODSPRZEDAWAĆ!

72 +CALL IMPORTER 4,00 za 0,07 72

73 Z ASADA DZIAŁANIA OPCJI CALL 73 Importer nabywając opcję CALL: a)Płaci składkę (premię opcyjną) b)Uzyskuje gwarancję, że w najgorszym razie zamieni PLN na EUR po kursie nie wyższym niż: KEI = CENA WYKONANIA OPCJI + PREMIA Czyli: 4,00 + 0,07 = 4,07 PLN za każde Euro

74 Z ASADA DZIAŁANIA OPCJI CALL 74 Efektywny kurs wymiany Złotych na Euro: 1)Jeśli w dniu wymiany kurs EUR/PLN będzie równy 5,00 KEI = 4,00 + 0,07 = 4,07 2) Jeśli w dniu wymiany kurs EUR/PLN będzie równy 3,00 KEI = 3,00 + 0,07 = 3,07

75 Z ASADA DZIAŁANIA OPCJI CALL 75 Nabywać trzeba albo opcje głęboko w pieniądzu (DITM), albo opcje daleko poza pieniądzem (FOTM) DITM – importerzy mający małe marże handlowe (rynek wysoce konkurencyjny) FOTM – importerzy mający wysokie marże handlowe (rynek mało konkurencyjny) Nie należy nabywać opcji ATM (at-the- money). Takie opcje trzeba ODSPRZEDAWAĆ!

76 Z ASADA DZIAŁANIA OPCJI CALL 76 Nabywamy opcje z zapłatą premii z dołu. Niektóre banki, które pobierają opłatę za opcje dopiero w dniu wygasania opcji! Jest to korzystne! Zakup takiej opcji NIGDY nie spowoduje przekroczenia limitu skarbowego. W przypadku Forwardu, limity skarbowe mogą być przekroczone.

77 PRAWDIDŁOWE SKŁADANIE ZLECEŃ 1.Nigdy nie określamy dealerowi, czy chcemy kupić, czy też sprzedać walutę (spot, forward czy też opcję), zanim dealer nie zakwotuje dwustronnie BID/ASK 2.Prosimy o ZAKWOTOWANIE BID/ASK określonego instrumentu. 3.Przy składaniu zleceń typu limit, stop, itp. określamy poziom notowań z rynku międzybankowego (serwisy Bloomberg, Reuters, itp.). Bank po zrealizowaniu zlecenia na rynku, doliczy sobie marżę handlową. 4.Zlecenia limit, stop składamy jako zlecenia bezwarunkowe, ważne do odwołania. 77

78 RODZAJE ZLECEŃ WALUTOWYCH 1.Zlecenie "po cenie rynkowej" - PCR. 2.Zlecenie „LIMIT" (ORDER). 3.Zlecenie „STOP". 4.Zlecenie "one cancel other" - OCO. 5.Zlecenie "trailing STOP". 78

79 ZLECENIE „LIMIT” - EKSPORTER 79

80 ZLECENIE „LIMIT” - IMPORTER 80

81 ZLECENIE „STOP” - EKSPORTER 81

82 ZLECENIE „STOP” - IMPORTER 82

83 ZLECENIE „OCO” - EKSPORTER 83

84 ZLECENIE „OCO” - IMPORTER 84

85 ZLECENIE „TRAILING” - EKSPORTER 85

86 ZLECENIE „TRAILING” - IMPORTER 86

87 CO TO JEST POZYCJA WALUTOWA? Eksporter ma naturalną długą pozycję walutową. Oznacza to, że wraz ze wzrostem kursu EUR/PLN, USD/PLN, XXX/PLN rosną jego zyski z działalności. Pozycja walutowa eksportera, który jest niezabezpieczony, jest tożsama z długą pozycją spekulacyjną inwestora. 87

88 CO TO JEST POZYCJA WALUTOWA? Eksportem denominowanym nazywamy wszelkie przychody z eksportu wyrażone w PLN ale uzależnione od kursu (najczęściej FIX NBP) z danego dnia (przyjęcia zamówienia, zapłaty faktury itp.). Eksportem czystym nazywamy wszystkie przychody eksportowe wyrażone w walucie obcej. 88

89 CO TO JEST POZYCJA WALUTOWA? Importer ma naturalną krótką pozycję walutową. Oznacza to, że wraz ze spadkiem kursu EUR/PLN, USD/PLN, XXX/PLN rosną jego zyski z działalności. Pozycja walutowa importera, który jest niezabezpieczony, jest tożsama z krótką pozycją spekulacyjną inwestora. 89

90 CO TO JEST POZYCJA WALUTOWA? Eksport CZYSTY i DENOMINOWANY Ma miejsce wtedy gdy ceny podawane są w walucie zagranicznej. Eksport czysty – to taki w którym przedsiębiorca uzyskuje zapłatę za wyroby, usługi w zagranicznej walucie, którą następnie zamienia na Złote. Zamiana waluty na Złote następuje w chwili sprzedaży waluty. Eksport denominowany – to taki w którym przedsiębiorca uzyskuje zapłatę za wyroby i usługi w złotych. Lecz kwota Złotych jest matematycznie uzależniona od kursu waluty. Zamiana waluty na Złote następuje w chwili wystawienia faktury. 90

91 CO TO JEST POZYCJA WALUTOWA? Import CZYSTY i DENOMINOWANY Ma miejsce wtedy gdy ceny podawane są w walucie zagranicznej. Import czysty – to taki w którym przedsiębiorca realizuje zapłatę za wyroby, usługi w zagranicznej walucie, którą musi zakupić. Zamiana Złotych na walutę następuje w chwili zakupu waluty. Import denominowany – to taki w którym przedsiębiorca ponosi koszty za wyroby i usługi w złotych. Lecz kwota Złotych jest matematycznie uzależniona od kursu waluty. Zamiana Złotych na walutę następuje w chwili wystawienia faktury. 91

92 CO TO JEST POZYCJA WALUTOWA? Jak ustalić czy firma jest eksporterem czy importerem netto? 1. Sumujemy przychody walutowe czyste i denominowane 2. Podobnie sumujemy koszty walutowe czyste i denominowane. Jeśli tak zsumowane przychody są wyższe niż koszty – to jest to eksporter netto. Jeśli zaś tak zsumowane koszty są większe od przychodów – to jest to importer netto. 92

93 FAKTURA CZYSTA I DENOMINOWANA - PORÓWNANIE 93

94 RODZAJE RYZYK I METODY ICH ZABEZPIECZANIA 94

95 RYZYKO SPOTOWE Przetrzymywana waluta na rachunku eksportera, lub przetrzymywana gotówka złotówkowa na rachunku importera. Ryzyko pojawia się w momencie wpływu waluty z zagranicy na rachunek (eksporter), lub zebrania pełnej kwoty złotówek na zakup waluty (importer). Ryzyko znika w chwili: a)sprzedaży waluty przez eksportera, b)zakupu waluty przez importera. 95

96 RYZYKO KRÓTKOTERMINOWE Wszelkie ZAGWARANTOWANE zakupy/sprzedaż waluty, których termin nie przekracza 1 miesiąca. Ryzyko pojawia się w momencie wystawienia faktury czystej (eksporter) lub przyjęcia faktury czystej (importer). Ryzyko znika w chwili: a)sprzedaży waluty przez eksportera, b)zakupu waluty przez importera. 96

97 RYZYKO ŚREDNIOTERMINOWE Wszelkie ZAGWARANTOWANE zakupy/sprzedaż waluty, których termin nie przekracza 3 miesięcy. Ryzyko pojawia się w momencie przyjęcia zamówienia (eksporter) lub złożenia zamówienia (importer). Ryzyko znika w chwili: a) wystawienia faktury denominowanej PLN, b) przewalutowania środków na rachunku bankowym, które mają źródło w fakturze czystej walutowej. 97

98 RYZYKO DŁUGOTERMINOWE Wszelkie SZACOWANE, PLANOWANE zakupy/sprzedaż waluty, których termin przekracza 3 miesiące. Ryzyko to pojawia się w momencie: a) ustalania planu budżetowego, b) złożenia oferty przetargowej, c) ustalania długoterminowego cennika dla kontrahentów. Ryzyko znika w chwili: Przejścia planowanych zamówień do REALIZACJI 98

99 R YZYKO KURSOWE W UJĘCIU KSIĘGOWYM VS W UJĘCIU KASOWYM 99 Księgowe różnice kursowe odnoszą się jedynie do zdarzeń gospodarczych, które rozliczane są w walucie „czystej”, czyli nie dotyczą rozliczeń dokonywanych za pomocą faktur denominowanych. Może się bowiem zdarzyć, iż firma będzie zawsze realizować dodatnie różnice kursowe, a mimo to z powodu zmieniającego się kursu walutowego będzie realizować ujemne marże handlowe.

100 R YZYKO KURSOWE W UJĘCIU KSIĘGOWYM VS W UJĘCIU KASOWYM 100 Różnice kursowe (księgowe) u importera pojawiają się gdy: 1)Kurs faktury wystawionej przez dostawcę jest inny niż kurs, po jakim odbiorca kupi walutę potrzebną do zapłaty za tę fakturę. Przy czym kurs faktury jest kursem średnim ustalonym przez NBP w dniu poprzedzającym jej wystawienie. 2)Kurs zakupu waluty jest inny niż kurs NBP z dnia wyjścia waluty z rachunku (przelewu na rachunek zagranicznego dostawcy).

101 R YZYKO KURSOWE W UJĘCIU KSIĘGOWYM VS W UJĘCIU KASOWYM 101 Dodatnie różnice kursowe u importera pojawią się wtedy, jeśli dostawca wystawi fakturę po kursie wyższym (na przykład EUR/PLN = 4,2000), a nabywca kupi walutę po kursie niższym (na przykład po 4,1500). Dodatnie różnice kursowe u importera pojawią się, jeśli nabywca kupi walutę po kursie niższym (na przykład EUR/PLN = 4,1500), a przelew wychodzący wykona przy kursie wyższym (na przykład po 4,2000). Dopiero zsumowanie tych dwóch czynników da nam końcową wysokość różnic kursowych.

102 R YZYKO KURSOWE W UJĘCIU KSIĘGOWYM VS W UJĘCIU KASOWYM 102 Przykład. Importer składa zamówienie na dostawę surowca z zagranicy. Ustalono, że aby firma osiągnęła dodatnią rentowność, nie może kupić Euro po kursie wyższym niż 4,20. W dniu składania zamówienia kurs EUR/PLN = 4,10. Mija miesiąc i dostawca z zagranicy realizuje zamówienie i wystawia fakturę. W tym dniu kurs EUR/PLN = 4,40. Dział finansowy zwleka z zakupem waluty. Ale gdy kurs spada do 4,35 dokonuje zakupu waluty realizując dodatnie różnice kursowe. Przy okazji sprawiając, że kontrakt ma ujemną marżę.

103 R YZYKO KURSOWE W UJĘCIU KSIĘGOWYM VS W UJĘCIU KASOWYM 103 Przykład – ciąg dalszy. Dział finansowy po zakupieniu waluty po kursie 4,35 zwleka z zapłatą za fakturę. W chwili gdy kurs EUR/PLN osiąga poziom 4,45 dział finansowy wysyła walutę na rachunek zagranicznego dostawcy. W ten sposób dział finansowy uzyskał dodatkowe dodatnie różnice kursowe. A mimo to kontrakt handlowy nadal jest nierentowny. Od wirtualnych dodatnich różnic kursowych trzeba jeszcze zapłacić podatek – jak najbardziej realny !!

104 R YZYKO KURSOWE W UJĘCIU KSIĘGOWYM VS W UJĘCIU KASOWYM 104 Przykład. Importer zamówił surowiec za granicą i zabezpieczył ryzyko kupując walutę po kursie 4,10 (taki kurs był w dniu składania zamówienia). Miesiąc później zagraniczny dostawca wystawił fakturę w chwili, gdy kurs EUR/PLN wynosił 4,00. Importer zrealizował ujemne różnice kursowe. W rzeczywistości jednak importer wydał mniej Złotych na zakup surowca!

105 R YZYKO KURSOWE W UJĘCIU KSIĘGOWYM VS W UJĘCIU KASOWYM 105 Różnice kursowe (księgowe) u eksportera pojawiają się gdy: 1)Kurs faktury wystawionej przez eksportera jest inny niż kurs, przy jakim waluta od zagranicznego odbiorcy wpłynie na rachunek eksportera. Przy czym kurs faktury jest kursem średnim ustalonym przez NBP w dniu poprzedzającym jej wystawienie. 2)Kurs sprzedaży waluty jest inny niż kurs NBP z dnia wejścia waluty na rachunek eksportera (przelewu od zagranicznego odbiorcy).

106 R YZYKO KURSOWE W UJĘCIU KSIĘGOWYM VS W UJĘCIU KASOWYM 106 Dodatnie różnice kursowe pojawią się, jeśli eksporter wystawi fakturę po kursie niższym (na przykład EUR/PLN = 4,1000), a waluta od zagranicznego odbiorcy wpłynie na rachunek eksportera po kursie wyższym (na przykład po 4,1500). Dodatnie różnice kursowe pojawią się, jeśli waluta wpłynie na rachunek po kursie niższym (na przykład po kursie EUR/PLN = 4,1000), eksporter sprzeda walutę po kursie wyższym (na przykład po kursie EUR/PLN = 4,1500).

107 R YZYKO KURSOWE W UJĘCIU KSIĘGOWYM VS W UJĘCIU KASOWYM 107 Przykład. Eksporter otrzymuje zamówienie od zagranicznego odbiorcy. Wyliczono, że kontrakt handlowy będzie rentowny, jeśli uda się przeliczyć (sprzedać) uzyskane Euro po kursie nie niższym niż 4,20. W dniu przyjmowania zamówienia kurs EUR/PLN = 4,25. Mija miesiąc i eksporter wystawia fakturę. W tym dniu kurs EUR/PLN = 4,10. Dział finansowy widząc fakturę zabezpiecza ryzyko po kursie 4,13 realizując dodatnie różnice kursowe. Ale kontrakt handlowy jest nie rentowny.

108 R YZYKO KURSOWE W UJĘCIU KSIĘGOWYM VS W UJĘCIU KASOWYM 108 Przykład – ciąg dalszy. Dział finansowy po zakupieniu waluty po kursie 4,35 zwleka z zapłatą za fakturę. W chwili gdy kurs EUR/PLN osiąga poziom 4,45 dział finansowy wysyła walutę na rachunek zagranicznego dostawcy. W ten sposób dział finansowy uzyskał dodatkowe dodatnie różnice kursowe. A mimo to kontrakt handlowy nadal jest nierentowny. Od wirtualnych dodatnich różnic kursowych trzeba jeszcze zapłacić podatek – jak najbardziej realny !!

109 R YZYKO KURSOWE W UJĘCIU KSIĘGOWYM VS W UJĘCIU KASOWYM 109 Przykład. Importer zamówił surowiec za granicą i zabezpieczył ryzyko kupując walutę po kursie 4,10 (taki kurs był w dniu składania zamówienia). Miesiąc później zagraniczny dostawca wystawił fakturę w chwili, gdy kurs EUR/PLN wynosił 4,00. Importer zrealizował ujemne różnice kursowe. W rzeczywistości jednak importer wydał mniej Złotych na zakup surowca!

110 D OKUMENTACJA UZUPEŁNIAJĄCA PROCES ZARZĄDZANIA RYZYKIEM KURSU WALUTOWEGO 110 1.Audyt w zakresie zarządzania ryzykiem walutowym - jako diagnoza stanu przedsiębiorstwa pod kątem ryzyka kursowego - będący podstawą do stworzenia prawidłowej POLITYKI i PROCEDUR. 2.POLITYKA zarządzania ryzykiem - najważniejsze zapisy w tego typu dokumencie. 3.PROCEDURY wykonawcze do POLITYKI. 4.Rachunkowość zabezpieczeń.

111 DZIEŃ DRUGI, CZĘŚĆ PIERWSZA 9:30-11:30 111

112 PRZEGLĄD INSTRUMENTÓW SŁUŻĄCYCH DO ZABEZPIECZANIA RYZYKA KURSOWEGO 112 Narzędzia krótkoterminowe „Goły” FORWARD/FUTURES OPCJA „głęboko w pieniądzu” DITM

113 ZABEZPIECZENIE FAKTURY EKSPORTOWEJ ZA POMOCĄ KONTRAKTU TERMINOWEGO Eksporter wystawił fakturę eksportową 4 grudnia 2014. Nominał faktury 100 000 EUR. Termin otrzymania waluty 30 dni (4 stycznia 2015). Kurs SPOT 4 grudnia 2014: 4,1500. Kurs terminowy na 4 stycznia 2015: 4,1530. Punkty SWAP 4,1530 – 4,1500 = 30. Wykorzystany depozyt zabezpieczający lub limit.skarbowy, to około 27 000 PLN. Kurs spot w dniu 4 stycznia 2015 : 4,3000. Ilość PLN po przewalutowaniu =415 300 PLN. 113

114 ZABEZPIECZENIE FAKTURY EKSPORTOWEJ ZA POMOCĄ KONTRAKTU TERMINOWEGO Warto zwrócić uwagę, że eksporter nie skorzystał ze wzrostu kursu EUR/PLN z poziomu 4,1500 (jaki był w dniu wystawiania faktury) do poziomu 4,3000 (jaki był w dniu otrzymania waluty z zagranicy i przewalutowania na Złote). Eksporter nie uzyskał z tego powodu ani żadnych ekstra zysków, ani też nie poniósł żadnego ubytku. Eksporter uzyskałby ekstra korzyść, gdyby ubezpieczył fakturę innym instrumentem – nabytą opcją PUT. 114

115 ZABEZPIECZENIE FAKTURY IMPORTOWEJ ZA POMOCĄ KONTRAKTU TERMINOWEGO Importer przyjął fakturę zakupową od dostawcy zagranicznego 4 grudnia 2014. Nominał faktury 100 000 EUR. Termin zapłaty faktury 30 dni (4 stycznia 2015). Kurs SPOT 4 grudnia 2014: 4,1500. Kurs terminowy na 4 stycznia 2015: 4,1530. Punkty SWAP 4,1530 – 4,1500 = 30. Wykorzystany depozyt zabezpieczający lub limit skarbowy, to około 27 000 PLN. Kurs spot w dniu 4 stycznia 2015 : 4,3000. Ilość PLN wydanych na zakup 100 000 EUR = 415 300 PLN. 115

116 FAKTURA CZYSTA I DENOMINOWANA - PORÓWNANIE 116

117 ZABEZPIECZENIE PRZYCHODU – FAKTURA DENOMINOWANA Eksporter przyjął w dniu 4 grudnia zamówienie na dostawę produktu o wartości 100 000 EUR. Przy czym strony ustaliły, że zapłata za towar nastąpi w PLN. Sprzedawca wystawi fakturę w PLN na równowartość 100 000 EUR x FIX NBP. Termin płatności za wystawioną fakturę – 30 dni. Kurs SPOT 4 grudnia 2014: 4,1500. Kurs terminowy na 4 stycznia 2015: 4,1530. Punkty SWAP 4,1530 – 4,1500 = 30. Sprzedający otwiera forwarda (NDF) o nominale 100 000 EUR po kursie 4,1530. Miesiąc później kurs spot EUR/PLN = 4,30 117

118 ZABEZPIECZENIE PRZYCHODU – FAKTURA DENOMINOWANA Sprzedający wystawia w tym dniu fakturę na kwotę 100 000 EUR x 4,3000 = 430 000 PLN. W tym samym czasie ZAMYKA posiadany forward (NDF), na którym realizuje stratę w wysokości (4,3000– 4,1530) x 100 000 EUR = 14 700 PLN. Łączny przychód ze sprzedaży produktu = 430 000 PLN – 14 700 PLN = 415 300 PLN. 118

119 ZABEZPIECZENIE PRZYCHODU – FAKTURA DENOMINOWANA Gdyby w dniu 4 stycznia (w dniu wystawiania faktury w PLN) kurs EUR/PLN wynosił 4,00, sprzedający wystawiłby fakturę o wartości 100 000 EUR x 4,00 EUR/PLN = 400 000 PLN. W tym samym czasie powinien zamknąć forward, realizując zysk w wysokości (4,1530 – 4,0000) x 100 000 EUR = 15 300 PLN. Łączny przychód ze sprzedaży produktu = 400 000 PLN + 15 300 PLN = 415 300 PLN. 119

120 ZABEZPIECZENIE KOSZTU– FAKTURA DENOMINOWANA Importer złoży w dniu 4 grudnia zamówienie na dostawę produktu o wartości 100 000 EUR. Przy czym strony ustaliły, że zapłata za towar nastąpi w PLN. Dostawca wystawi fakturę w PLN na równowartość 100 000 EUR x FIX NBP. Termin płatności za wystawioną fakturę – 30 dni. Kurs SPOT 4 grudnia 2014: 4,1500. Kurs terminowy na 4 stycznia 2015: 4,1530. Punkty SWAP 4,1530 – 4,1500 = 30. Zamawiający otwiera forwarda (NDF) o nominale 100 000 EUR po kursie 4,1530. Miesiąc później kurs spot EUR/PLN = 4,30 120

121 ZABEZPIECZENIE KOSZTU – FAKTURA DENOMINOWANA Dostawca wystawia w tym dniu fakturę na kwotę 100 000 EUR x 4,3000 = 430 000 PLN. W tym samym czasie zamawiający ZAMYKA posiadany forward (NDF), na którym realizuje zysk w wysokości (4,3000– 4,1530) x 100 000 EUR = 14 700 PLN. Łączny koszt zakupu produktu = 430 000 PLN – 14 700 PLN = 415 300 PLN. 121

122 ZABEZPIECZENIE KOSZTU – FAKTURA DENOMINOWANA Gdyby w dniu 4 stycznia (w dniu wystawiania faktury w PLN) kurs EUR/PLN wynosił 4,00, dostawca wystawiłby fakturę o wartości 100 000 EUR x 4,00 EUR/PLN = 400 000 PLN. W tym samym czasie zamawiający powinien zamknąć forward, realizując stratę w wysokości (4,1530 – 4,0000) x 100 000 EUR = 15 300 PLN. Łączny koszt zakupu produktu = 400 000 PLN + 15 300 PLN = 415 300 PLN. 122

123 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM KURSOWYM POZYCJI NETTO 123 Przykład Przedsiębiorstwo jest importerem i eksporterem jednocześnie. Walutą płatności jest EUR. Przedsiębiorstw uzyska przychód z eksportu w wysokości 100 000 EUR – w termie 1 miesiąca od chwili obecnej. Przedsiębiorstwo będzie musiało zapłacić fakturę importową od dostawcy zagranicznego na kwotę 50 000 EUR w terminie 2 miesięcy od chwili obecnej. Przedsiębiorstwo ma więc długą pozycję netto w EUR = 50 000 EUR którą chce zabezpieczyć przed spadkiem.

124 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM KURSOWYM POZYCJI NETTO 124 W tym celu przedsiębiorstwo zawiera transakcję forwward na sprzedaż EUR/PLN na nominał 50 000 EUR. Termin zapadalności powinien być przynajmniej 1-miesieczny. W chwili gdy przedsiębiorstwo zawiera transakcję forward kurs EUR/PLN wynosi 4,2200, a kurs forward na 1-miesięczny termin wynosi 4,2250. Po miesiącu przedsiębiorstwo dysponuję kwotą 100 000 EUR na rachunku. Kurs EUR/PLN w tym dniu wynosi 4,0500. Przedsiębiorstwo wykonuje posiadany forward i wymienia 50 000 EUR na PLN po kursie 4,2250. Pozostałe 50 000 EUR trzyma na rachunku, by tą kwotą zapłacić fakturę importową.

125 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM KURSOWYM POZYCJI BRUTTO 125 Przykład Przedsiębiorstwo jest importerem i eksporterem jednocześnie. Walutą płatności jest EUR. Przedsiębiorstw uzyska przychód z eksportu w wysokości 100 000 EUR – w termie 1 miesiąca od chwili obecnej. Przedsiębiorstwo będzie musiało zapłacić fakturę importową od dostawcy zagranicznego na kwotę 50 000 EUR w terminie 2 miesięcy od chwili obecnej. Przedsiębiorstwo ma więc długą pozycję brutto na kwotę 100 000 EUR oraz krótką pozycję brutto na kwotę 50 000 EUR.

126 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM KURSOWYM POZYCJI BRUTTO 126 Przykład cd Przedsiębiorstwo postanawia zabezpieczyć oddzielnie przychód z eksportu i oddzielnie koszt importu. W tym celu zawiera forward na sprzedaż EUR/PLN o nominale 100 000 EUR z kursem 4,2250 i jednocześnie zawiera forward na zakup EUR/PLN o nominale 50 000 EUR/PLN z kursem 4,2300. Pierwszy forward (eksport) wygasa za 1 miesiąc, zaś drugi forward (import) wygasa za 2 miesiące.

127 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM KURSOWYM POZYCJI BRUTTO 127 Przykład cd Niezależnie od tego jaki będzie kurs EUR/PLN w przyszłości, przedsiębiorstwo wie na pewno, że ze 100 000 EUR przychodu eksportowego będzie miało kwotę 422 500 złotych, zaś za fakturę importową zapłaci równowartość 211 500 złotych.

128 ZALETY I WADY OBYDWU METOD NETTO VS BRUTTO 128 Zalety netto: 1.Niższe koszty transakcyjne 2.Prostsze działania ale tylko w sytuacji gdy najpierw jest realizowana transakcja o większym nominale w drugiej kolejności transakcja przeciwna o mniejszym nominale Wady netto: 1.Brak możliwości zarządzania ryzykiem ujęciu księgowym 2.Komplikacja w sytuacji gdy pierwsze rozliczenia ma mniejszy nominał a drugie w kolejności rozliczenie przeciwne ma nominał większy.

129 ZALETY I WADY OBYDWU METOD NETTO VS BRUTTO 129 Przykład Przedsiębiorstwo ma pozycję netto +50 000 EUR (eksporter netto). Przedsiębiorstwo za 2 miesiące otrzyma kwotę 100 000 EUR od zagranicznego odbiorcy. Wcześniej, bo za 1 miesiąc będzie musiało zapłacić 50 000 EUR za fakturę wystawioną przez zagranicznego dostawcę. Aby zabezpieczyć ten przypadek przedsiębiorstwo musi przeprowadzić bardziej skomplikowane operacje.

130 ZALETY I WADY OBYDWU METOD NETTO VS BRUTTO 130 Przykład cd. 1.W chwili początkowej przedsiębiorstwo sprzedaje forward z kursem 4,2250 na termin o nominale 50 000 EUR. 2.Gdy przychodzi termin zapłaty za fakturę importową, przedsiębiorstwo kupuje 50 000 EUR na rynku spot i w tym samym momencie sprzedaje dodatkowy forward o nominale 50 000 EUR. 3.W tym momencie w portfelu przedsiębiorcy są dwa forwardy o łącznym nominale 100 000 EUR, które zabezpieczają przychód z eksportu.

131 ZALETY I WADY OBYDWU METOD NETTO VS BRUTTO 131 Zalety brutto: 1.Brak komplikacji bez względu na to jaka jest kolejność transakcji zakupu i sprzedaży waluty 2.Możliwe jest zarządzanie ryzykiem w ujęciu księgowym 3.Oddzielnie zarządzany jest budżet kosztów i oddzielnie budżet przychodów Wady netto: 1.Wyższe koszty transakcyjne

132 DZIEŃ DRUGI, CZĘŚĆ DRUGA 11:45-13:15 132

133 METODA ZABEZPIECZANIA RYZYKA ŚREDNIOTERMINOWEGO W dniu 4 grudnia 2014 kurs spot EUR/PLN = 4,1500 Importer otrzymuje fakturę od dostawcy na kwotę 100 000 EUR Termin zapłaty za fakturę – 30 dni (4 stycznia 2015) Importer kupuję 1-miesięczną opcję CALL 4,00 za 17 groszy premii (kurs efektywny 4,1700) Alternatywny 1-miesięczny forward = 4,1530 W dniu 4 stycznia 2015 importer kupuje 100 000 Euro po kursie 4,00 (wykonanie opcji CALL) po uwzględnieniu kosztów opcji efektywny kurs zakupu Euro 4,1700 4,00 + 0,17 = 4,17. 133

134 METODA ZABEZPIECZANIA RYZYKA ŚREDNIOTERMINOWEGO Gdyby w dniu 4 stycznia 2015 kurs EUR/PLN wynosił 3,96, to wtedy: a)Importer kupi 100 000 EUR na rynku spot (3,9600) b)Jednocześnie importer odsprzeda za 1 grosz posiadaną opcję CALL 4,00 (będzie mu już nie potrzebna) c)Efektywny kurs zakupu waluty w tym przypadku = = 3,96 + 0,17 – 0,01 = 4,12 134

135 METODA ZABEZPIECZANIA RYZYKA ŚREDNIOTERMINOWEGO W dniu 4 grudnia 2014 kurs spot EUR/PLN = 4,1500 Eksporter otrzymuje wystawia fakturę na kwotę 100 000 EUR. Termin zapłaty za fakturę – 30 dni (4 stycznia 2015) Eksporter kupuję 1-miesięczną opcję PUT 4,35 za 20 groszy premii (kurs efektywny 4,1500) Alternatywny 1-miesięczny forward = 4,1530 W dniu 4 stycznia 2015 eksporter sprzedaje 100 000 Euro po kursie 4,3 (wykonanie opcji PUT) po uwzględnieniu kosztów opcji efektywny kurs sprzedaży Euro 4,1500 4,35 + 0,20 = 4,15. 135

136 METODA ZABEZPIECZANIA RYZYKA ŚREDNIOTERMINOWEGO Gdyby w dniu 4 stycznia 2015 kurs EUR/PLN wynosił 4,40, to wtedy: a)Eksporter sprzeda 100 000 EUR na rynku spot (4,40) b)Jednocześnie eksporter odsprzeda za 1 grosz posiadaną opcję PUT 4,35 (będzie mu już nie potrzebna) c)Efektywny kurs sprzedaży waluty w tym przypadku = 4,40 - 0,20 + 0,01 = 4,21 136

137 METODA ZABEZPIECZANIA RYZYKA ŚREDNIOTERMINOWEGO Zaleta stosowania opcji PUT lub CALL głęboko w pieniądzu, zamiast forwardów: 1)Z góry określona maksymalna ujemna wycena w razie znacznej zmiany kursu waluty 2)Możliwość określenia z góry maksymalnego wykorzystania limitu skarbowego lub depozytu zabezpieczającego 3)Wobec powyższego – mniejsze potrzeby gotówkowe na depozyty zabezpieczające 4)Mniejsze wykorzystanie limitów skarbowych 5)Mniejsze obciążenie zdolności kredytowej 137

138 PRZEGLĄD INSTRUMENTÓW SŁUŻĄCYCH DO ZABEZPIECZANIA RYZYKA KURSOWEGO 138 Narzędzia długoterminowe Forward/Futures zabezpieczony opcją „daleko poza pieniądzem” FOTM Korytarz zabezpieczony opcją FOTM Opcja „głęboko w pieniądzu” DITM Opcja daleko poza pieniądzem” FOTM Inne strategie opcyjne

139 ZABEZPIECZENIE PLANU BUDŻETOWEGO IMPORTERA Importer netto zabezpiecza plan budżetowy za pomocą: Opcji CALL OTM (transakcja kosztowa) lub Opcji CALL DITM (transakcja kosztowa) lub Korytarza z podkładką (transakcja zero-kosztowa) Należy przestrzegać reguły: Kurs budżetowy = Cena wykonania opcji CALL + Koszt nabycia opcji CALL (transakcja kosztowa) Lub Kurs budżetowy = Cena wykonania opcji CALL (transakcja zero-kosztowa) 139

140 ZABEZPIECZENIE PLANU BUDŻETOWEGO EKSPORTERA Eksporter netto zabezpiecza plan budżetowy za pomocą: Opcji PUT OTM (transakcja kosztowa) lub Opcji PUT DITM (transakcja kosztowa) lub Korytarza z daszkiem (transakcja zero-kosztowa) Należy przestrzegać reguły: Kurs budżetowy = Cena wykonania opcji PUT - Koszt nabycia opcji PUT (transakcja kosztowa) Lub Kurs budżetowy = Cena wykonania opcji PUT (transakcja zero-kosztowa) 140

141 KORYTARZ EKSPORTERA 141

142 KORYTARZ EKSPORTERA 142 Służy do zabezpieczenia planów budżetowych. Eksporter ma zapewniony kurs wymiany nie niższy niż 4,10 i nie wyższy niż 4,40. Jeśli kurs EUR/PLN będzie w przedziale 4,10-4,40 eksporter szuka okazji do sprzedana waluty na rynku spot Jeśli kurs EUR/PLN będzie niższy niż 4,10 eksporter wykonuje posiadane opcje PUT 4,10, czyli wymienia walutę po kursie 4,10 Jeśli kurs EUR/PLN będzie powyżej 4,40 bank wykonuje posiadana opcję CALL 4,40, czyli eksporter musi wymienić walutę po kursie 4,40. Teoretyczna ujemna wycena - nieskończona

143 KORYTARZ EKSPORTERA z daszkiem 143

144 KORYTARZ EKSPORTERA z daszkiem 144 Służy do zabezpieczenia planów budżetowych. Eksporter ma zapewniony kurs wymiany nie niższy niż 4,10 i dowolnie wysoki pomniejszony o 20 groszy. Jeśli kurs EUR/PLN będzie w przedziale 4,10-4,36 eksporter szuka okazji do sprzedana waluty na rynku spot Jeśli kurs EUR/PLN będzie niższy niż 4,10 eksporter wykonuje posiadane opcje PUT 4,10, czyli wymienia walutę po kursie 4,10 Jeśli kurs EUR/PLN będzie powyżej 4,36 bank wykonuje posiadana opcję CALL 4,36, czyli eksporter musi wymienić walutę po kursie 4,36. Jeśli kurs EUR/PLN będzie wyższy niż 4,56 eksporter szuka okazji do sprzedania waluty na rynku spot Teoretyczna ujemna wycena - ograniczona do 20 groszy!

145 FORWARD SYNTETYCZNY EKSPORTERA z daszkiem 145

146 FORWARD SYNTETYCZNY EKSPORTERA z daszkiem 146 Służy do zabezpieczenia planów budżetowych. Eksporter ma zapewniony kurs wymiany nie niższy niż 4,20 i dowolnie wysoki pomniejszony o 20 groszy. Jeśli kurs EUR/PLN będzie niższy niż 4,20 eksporter wykonuje posiadane opcje PUT 4,20, czyli wymienia walutę po kursie 4,20 Jeśli kurs EUR/PLN będzie powyżej 4,20 bank wykonuje posiadana opcję CALL 4,20, czyli eksporter musi wymienić walutę po kursie 4,20. Jeśli kurs EUR/PLN będzie wyższy niż 4,40 eksporter szuka okazji do sprzedania waluty na rynku spot Teoretyczna ujemna wycena - ograniczona do 20 groszy!

147 FORWARD SYNTETYCZNY IMPORTRA z podkładką 147

148 FORWARD SYNTETYCZNY IMPORTERA z podkładką 148 Służy do zabezpieczenia planów budżetowych. Importer ma zapewniony kurs wymiany nie wyższy niż 3,34 i dowolnie niski pomniejszony o 14 groszy. Jeśli kurs USD/PLN będzie wyższy niż 3,34 importer wykonuje posiadane opcje CALL 3,34, czyli kupuje walutę po kursie 3,34 Jeśli kurs USD/PLN będzie poniżej 3,34 bank wykonuje posiadana opcję PUT 3,34, czyli importer musi kupić walutę po kursie 3,34. Jeśli kurs USD/PLN będzie niższy niż 3,10 importer szuka okazji do kupna waluty na rynku spot Teoretyczna ujemna wycena - ograniczona do 14 groszy!

149 OPCJE NA OPCJE 149 Są to najbezpieczniejsze transakcje opcyjne. Przykład. Importer USD obawia się dalszego wzrostu kursu USD/PLN. Obawia się jednak kupić forwardy. Gdyby bowiem doszło do odwrócenia trendu i kurs USD/PLN spadł o 30 groszy, forwardy byłyby w dużej ujemnej wycenie. Zwykłe opcje CALL są bardzo drogie.

150 OPCJE NA OPCJE 150

151 OPCJE NA OPCJE 151 Są to najbezpieczniejsze transakcje opcyjne. Przykład. Importer postanawia kupić opcję CALL na opcję CALL. Czyli opcję, która da mu prawo kupić opcję CALL po ustalonej wcześniej cenie. Szczegółowy opis działania tej opcji – w załączonym pliku opisującym opcje na opcje.

152 OPCJE NA OPCJE 152 Eksporter kupuje prawo do nabycia opcji PUT Czyli CALL/PUT USD/PLN Importer kupuje prawo do nabycia opcji CALL Czyli CALL/CALL USD/PLN

153 OPCJE NA OPCJE NA OPCJE ;-) 153 Będąc studentem trudno mi było wyobrazić sobie zastosowanie dla opcji na opcje. Dziś wiem, jakie zastosowanie mają tego typu opcje. Do niedawna trudno mi było sobie wyobrazić, jakie zastosowanie mogą mieć jeszcze bardziej złożone – opcje na opcje na opcje ;-) Dziś już wiem, jak z takich opcji korzystać i jaki to ma sens ekonomiczny.

154 OPCJE NA OPCJE NA OPCJE ;-) 154 Wyobraźmy sobie, że importer uczestniczy każdego roku w dużej liczbie przetargów. Każdy przetarg, w którym startuje, ubezpiecza za pomocą opcji na opcje – nabywa je w dniu złożenia oferty przetargowej. Może jednak pojawić się problem, gdy przedsiębiorstwo takie przygotowuje budżet na kolejny rok, w którym będzie uczestniczyć w przetargach.

155 OPCJE NA OPCJE NA OPCJE ;-) 155 Okazuje się, że przedsiębiorstwo takie może dokonać zakupu opcji, które daje mu prawo kupić w przyszłości znane nam „opcje na opcje”. Przykład. Przedsiębiorstwo planuje wystartować w kilku przetargach publicznych w roku 2016. Szacuje, że nominał kupionej waluty (kosztów) w tych przetargach wyniesie 10 mln USD (po 2,5 mln USD na każdy z czterech przetargów).

156 OPCJE NA OPCJE NA OPCJE ;-) 156 Przykład ciąg dalszy. Przedsiębiorstwo kupuje opcje CALL (prawo do kupna) na „opcje na opcje” (prawo do kupna opcji CALL). Zacznijmy rozpatrywać poszczególne opcje od samego końca na osi czasu. 1. 90 dniowe Opcje CALL na kurs USD/PLN z ceną wykonania 3,60. Dziś takie opcje (przy kursie spot USD/PLN = 3,85 (kosztują 28 groszy). Rezerwujemy sobie cenę tych opcji.

157 OPCJE NA OPCJE NA OPCJE ;-) 157 Przykład ciąg dalszy. 2. 90 dniowe Opcje CALL dające prawo kupić 90 dniowe opcje CALL 3,60 USD/PLN kosztują 5,5 grosza. Rezerwujemy sobie cenę tych opcji 3. 90 dniowe opcje CALL dające prawo kupić po cenie 5,5 grosza opcje z pkt 2, kosztują 1,5 grosza. I te opcje od razu kupujemy. Mamy pewność, że gdy po 90 dniach będziemy chcieli kupić opcje na opcje, to zapłacimy za nie 5,5 grosza. Mimo, iż w przyszłości ich cena rynkowa może być wyższa.

158 OPCJE NA OPCJE NA OPCJE ;-) 158 Przykład ciąg dalszy. 4. Jeśli po 90 dniach sprawdzimy rynkową bieżącą cenę opcji na opcje i okaże się, że kosztuje ona mniej niż 5,5 grosza, to nie skorzystamy ze swojego prawa. Przepadnie nam 1,5 grosza. Będziemy mogli na rynku kupić opcje na opcje taniej. 5. Jeśli zaś po 90 dniach cena wspomnianych opcji na opcje będzie wyższa niż 5,5 grosza, to wykonamy swoje prawo i nabędziemy wspomniane opcje po cenie 5,5 grosza.

159 OPCJE NA OPCJE NA OPCJE ;-) 159 Przykład ciąg dalszy. 6. W tym momencie mamy prawo nabyć opcje CALL z ceną wykonania 3,60, które kosztują 28 groszy. 7. Mija kolejnych 90 dni. Sprawdzamy, ile w tym momencie kosztują na rynku 90 dniowe opcje CALL 3,60. Jeśli ich cena jest wyższa niż 28 groszy, to wykonujemy swoje prawo i kupujemy te opcje po cenie 28 groszy. 8. Jeśli zaś cena bieżąca tych opcji jest niższa niż 28 groszy, nie korzystamy z prawa. Opcje te kupimy taniej na rynku.

160 OPCJE NA OPCJE NA OPCJE ;-) 160 Przykład ciąg dalszy. 9. Posiadamy ostatecznie 90 dniowe opcje CALL 3,60 USD/PLN. Kosztowały nas 28 groszy. Po 90 dniach dokonamy zakupu Dolarów, albo na rynku spot (jeśli kurs USD/PLN będzie niski), nie wykorzystując opcji, albo poprzez wykonanie posiadanych opcji CALL (gdy kurs USD/PLN będzie wysoki). 10. Jeśli skorzystamy ze wszystkich opcji CAL, to ich łączny koszt wyniesie: 28 + 5,5 + 1,5 = 35 groszy.

161 STRESS TESTING PORTFELA ZABEZPIECZEŃ TEST WYKONUJEMY PRZED ZAWARCIEM TRANSAKCJI! Każdy instrument (forward, opcja, strategia opcyjna) testujemy pod kątem: 161 Kursu efektywnego przy ekstremalnej zmianie kursu rynkowego (zmiana kursu o +/- 2 PLN) Wyceny bilansowej przy ekstremalnej zmianie kursu rynkowego (zmiana kursu o +/- 2 PLN) Konieczności uzupełniania depozytów w razie przekroczenia limitu skarbowego lub depozytu wstępnego przy ekstremalnej zmianie kursu rynkowego (zmiana kursu o +/- 2 PLN

162 STRESS TESTING PORTFELA ZABEZPIECZEŃ Spośród dostępnych instrumentów wybieramy tylko takie, które nie narażają na utratę płynności gotówkowej w razie konieczności uzupełniania depozytów. Spośród tak wyselekcjonowanych instrumentów wybieramy te, które w zakresie dopuszczalnej wielkości depozytu/limitu skarbowego dają najefektywniejszy kurs. 162

163 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM CEN MAGAZYNU 163 Przykład. Importer kupuje sprzęt elektroniczny na magazyn (stok magazynowy). Importer płaci za zakupiony towar w EURO. Wszystkie ceny na magazynie są księgowane w EURO. Importer ofertuje swoim odbiorcom każdego dnia cenę urządzeń jako iloczyn ceny jednostkowej wyrażonej w EUR i kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego (jeśli zamówienie jest przed godziną 11:00), lub z dnia bieżącego (po godzinie 11:00).

164 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM CEN MAGAZYNU 164 Importer każdego dnia rejestruje zdarzenia gospodarcze zwiększające/zmniejszające długą i krótką pozycję walutową. Każde zobowiązanie walutowe do zapłaty (faktura importowa) zwiększa krótką pozycję walutową. Każda należność walutowa (wystawiona faktura eksportowa) zwiększa długą pozycję walutową. Każdy nabyty forward, każda nabyta waluta spot – zmniejsza krótką pozycję walutową Każda sprzedana waluta, sprzedany forward, zmiesza długą pozycję walutową.

165 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM CEN MAGAZYNU 165 Każda sprzedaż z magazynu (po zamianie ceny z EUR na PLN według przelicznika NBP) zmniejsza długą pozycję walutową. Każde wejście na magazyn – zwiększa długą pozycję walutową. Importer kupuje walutę jedynie na spot – ostatniego dnia zapadalności faktury importowej. Unika w ten sposób kosztów punktów SWAP zawartych w forwardach. W tym samym momencie sprzedaje forward na dalszy termin.

166 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM CEN MAGAZYNU 166 Uzyskując dodatnie pkt SWAP ze sprzedanego forwardu, uzyskuje korzyść. Im dłużej leży na magazynie towar, tym więcej punktów SWAP „zgarnie” importer. W sytuacji, gdy towar wychodzi z magazynu (zostaje wystawiona faktura w PLN z przelicznika NBP), importer zamyka odpowiedni nominał forwarda (forward, który wcześniej sprzedał).

167 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM CEN MAGAZYNU 167 Przykład 1. Importer zamówił towar o nominale 1 mln EUR. Dostawca wystawia fakturę o nominale 1 mln EUR – termin zapłaty 30 dni. Importer nie zabezpiecza w tym momencie ryzyka kursowego. Mija 30 dni i importer płaci za fakturę. Dopiero w tym momencie importer sprzedaje foarward o nominale 1 mln EUR. Tym samym kupił 1 mln EUR na spot i jednocześnie sprzedał 1 mln EUR na termin. Po pewnym czasie kurs EUR/PLN spada o 10 groszy.

168 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM CEN MAGAZYNU 168 Przykład 1. Cena towaru jest teraz niższa o 10 groszy na każdym Euro (niższa o 100 tys PLN). W tym momencie odbiorca dokonuje zakupu towaru – odbiorca czekał na spadek ceny, wiedząc że jest ona związana z kursem EUR/PLN. Importer sprzedaje towar po cenie 100 tys PLN niższej, niż cena po jakiej towar wszedł na magazyn. Importer w tym samym momencie zamyka sprzedany forward realizując 10 groszy zysku + narosłe pkt SWAP – co daje ponad 100 tys PLN przychodu rekompensującego spadek ceny towaru.

169 OPCJE AZJATYCKIE – NA ŚREDNI SPOT 169 Opcje azjatyckie na kurs średni – bardzo przydatne dla przedsiębiorców mających masowy obrót walutowy złożony z dużej ilości transakcji zakupu (importer) lub sprzedaży (eksporter) waluty. Opcje azjatyckie są tańsze od opcji waniliowych. Służą do ubezpieczania kursu budżetowego dla danego okresu.

170 OPCJE AZJATYCKIE – NA ŚREDNI SPOT 170 Przykład. Przedsiębiorstwo oszacowało, że w pierwszym półroczu 2016 roku uzyska przychód w EUR o nominale 600 tys EUR, średnio po 100 tys EUR w każdym miesiącu. Przedsiębiorstwo będzie każdego dnia uzyskiwać wpływ w EUR na rachunek, który następnie będzie od razu zamieniany na PLN. Dziś przedsiębiorstwo nabywa opcje azjatyckie na kurs średni z ceną wykonania (STRIKE) = 4,2000 i płaci premię za tę opcję (zapłata premii może być z dołu lub z góry). Preia wynosi 4 grosze za każde EUR. Nominał opcji 600 tys EUR, opcje wygasają 30 czerwca 2016 roku. Jaki jest kurs budżetowy na pierwsze półrocze 2016?

171 OPCJE AZJATYCKIE – NA ŚREDNI SPOT 171 Przykład cd. Przez wszystkie dni pierwszego półrocza 2016 notowany jest średni kurs NBP o godzinie 11. Na koniec półrocza liczona jest średnia z tego szeregu wartości. Jeśli wynikiem tej średniej jest kurs wyższy niż 4,2000, przedsiębiorca nie uzyska żadnej zapłaty od banku, gdyż oznacza to, że przez te 6 miesięcy przedsiębiorstwo wymieniło EUR na PLN po kursie wyższym niż 4,20. Jeśli natomiast wynikiem średniej będzie kurs niższy niż 4,20 (na przykład 4,10), bank zapłaci na rzecz przedsiębiorcy kwotę stanowiącą iloczyn 600 tys EUR x 10 groszy = 60 tys PLN. Dlaczego?

172 OPCJE AZJATYCKIE – NA ŚREDNI STRIKE 172 Innym typem opcji azjatyckiej jest opcja na średni STRIKE. Z opcji takich korzystają firmy, które chcą mieć gwarancję iż w najgorszym razie kupią walutę (importer) po kursie nie wyższym niż średni z danego okresu, lub też sprzedadzą walutę (eksporter) po kursie nie niższym niż średni z danego okresu. W chwili zakupu takiej opcji nie znamy STRIKE opcji – ten parametr zostanie wyliczony dopiero w chwili gdy zakończy się okres. Znana natomiast jest wysokość premii, którą trzeba zapłacić za nabycie takich opcji.

173 OPCJE WSTECZNE 173 Opcje wsteczne – jest ich cała gama. Najciekawsze z nich to opcje, które nabywcy dają prawo: a)Sprzedać EUR na PLN po najwyższym kursie jaki się pojawi w ciągu całego okresu rozliczeniowego – na przykład od dziś do końca pierwszego kwartału 2016. b)Kupić EUR za PLN po najniższym kursie jaki się pojawi w ciągu całego okresu rozliczeniowego – na przykład od dziś do końca pierwszego kwartału 2016.

174 OPCJE BARIEROWE 174 Te opcje nadają się wyłącznie do spekulacji – do bardzo agresywnej, ryzykownej spekulacji. To właśnie te opcje stały się przyczyną nieszczęść eksporterów na przełomie 2008 i 2009 roku – słynne „toksyczne opcje”. Rozróżniamy: a)Opcje włączające się – po zrealizowaniu się jakiegoś warunku b)Opcje wyłączające się - po zrealizowaniu jakiegoś warunku

175 OPCJE BARIEROWE 175 Opcje włączające się – warto kupować (ale są wyjątki od reguły) Opcje wyłączające się - warto wystawiać (są wyjątki od tej reguły) Przykłady 1.Opcja PUT UP & IN - warto kupić czy wystawić? 2.Opcja PUT DOWN & IN – kupić czy wystawić? 3.Opcja PUT DOWN & OUT - ? 4.Opcja PUT UP & OUT?

176 OPCJE BARIEROWE 176 Przykłady cd. 1.Opcja CALL UP & IN - warto kupić czy wystawić? 2.Opcja CALL DOWN & IN – kupić czy wystawić? 3.Opcja CALL DOWN & OUT - ? 4.Opcja CALL UP & OUT?

177 DZIEŃ DRUGI, CZĘŚĆ TRZECIA 13:45-16:30 177

178 J AKA BYŁA PRZYCZYNA STRAT PONIESIONYCH PRZEZ IMPORTERÓW I EKSPORTERÓW W LATACH 2008/2009 1)Problemy przedsiębiorców zaczęły się tak naprawdę na przełomie 2007/2008 roku – kiedy to po niemal 2-letnim okresie konsolidacji kursu EUR/PLN w zakresie 3,75-4,00, doszło do silnego wybicia dołem. 2)Okres konsolidacji trwający od maja 2006 do listopada 2007 uśpił czujność przedsiębiorców, którzy przestali ubezpieczać ryzyko kursowe uznając takie działanie jako niepotrzebne generowane kosztów. 178

179 J AKA BYŁA PRZYCZYNA STRAT PONIESIONYCH PRZEZ IMPORTERÓW I EKSPORTERÓW W LATACH 2008/2009 3)Dziś sytuacja jest bardzo podobna do tej z lat 2006-2007. Konsolidacja w zakresie 4,05-4,35 trwa już niemal 2 lata. 4)Na przełomie 2007/2008 kurs EUR/PLN z hukiem wybił się poniżej poziomu 3,75 i w ciągu 8 miesięcy dotarł w okolice 3,20 (Dolar spadł w tym czasie z poziomu 3,30 do poziomu 2,00). 5)Eksporterzy byli na to kompletnie nie przygotowani. Nie ubezpieczyli się przed takim obrotem sprawy, lub ubezpieczali się w sposób nieprawidłowy. 179

180 J AKA BYŁA PRZYCZYNA STRAT PONIESIONYCH PRZEZ IMPORTERÓW I EKSPORTERÓW W LATACH 2008/2009 6)Eksporterzy kupowali „dziurawe ubezpieczenia” w postaci egzotycznych opcji barierowych. Opcje te nie chroniły przed dużym spadkiem kursu EUR/PLN, gdyż przykładowo po 10- groszowycm spadku kursu waluty ulegały wyłączeniu się. Eksporterzy pozostawali wtedy bez ubezpieczenia. 7)Importerzy zaś zawierali forwardy na długie terminy, które przy silnym spadku kursów walut generowały dużą ujemną wycenę księgową. 180

181 J AKA BYŁA PRZYCZYNA STRAT PONIESIONYCH PRZEZ IMPORTERÓW I EKSPORTERÓW W LATACH 2008/2009 8)Gdy latem 2008 roku miało miejsce APOGEUM siły Złotego (EUR/PLN = 3,20; USD/PLN = 2,00) eksporterzy zaczęli świadomie oraz nieświadomie spekulować, by uzyskać wyższy kurs przewalutowania. Zamiast NABYWAĆ ubezpieczenia, eksporterzy zaczęli takie ubezpieczenia WYSTAWIAĆ na rzecz banków. 9)Banki płaciły eksporterom drobne kwoty z tytuły wystawionych ubezpieczeń (najczęściej w formie wymiany barterowej, a nie gotówkowej). 10)Świat stanął na głowie. Przedsiębiorstwa wystawiały ubezpieczenia zamiast je kupować. 181

182 J AKA BYŁA PRZYCZYNA STRAT PONIESIONYCH PRZEZ IMPORTERÓW I EKSPORTERÓW W LATACH 2008/2009 11)Instytucje finansowe (banki) kupowały ubezpieczenia, zamiast je wystawiać. To tak. Jakby ubezpieczony zamiast płacić składkę AC za ubezpieczenie samochodu, otrzymywał od ubezpieczyciela składkę. Lecz w zamian za to zobowiązywał się wypłacić z własnej kieszeni odszkodowanie każdemu, komu skradziono by auto. 12)Ten absurd nie mógł trwać długo. 182

183 J AKA BYŁA PRZYCZYNA STRAT PONIESIONYCH PRZEZ IMPORTERÓW I EKSPORTERÓW W LATACH 2008/2009 13)We wrześniu 2008 roku – po upadku Lehman Brothers jednego z największych w USA banków – banki jako posiadacze ubezpieczenia zaczęły żądać od eksporterów wypłacania odszkodowań z tytułu wzrostu kursu EUR/PLN i USD/PLN. 14)Okazało się wtedy, że eksporterzy ubezpieczyli banki przed wzrostem kursów walut. Eksporterzy byli zaskoczeni takim obrotem sprawy. 15)Z powodu tych zobowiązań na rzecz banków polscy eksporterzy stracili około 100 miliardów Złotych – według danych GUS. 183

184 J AKA BYŁA PRZYCZYNA STRAT PONIESIONYCH PRZEZ IMPORTERÓW I EKSPORTERÓW W LATACH 2008/2009 16)Importerzy również ponieśli dotkliwe straty. W apogeum siły Złotego (lipiec 2008) niemal całkowicie przestali zabezpieczać się przed wzrostem kursu walut. Załamanie kursów walut całkowicie ich zaskoczyło. Kilka miesięcy później nie byli w stanie zapłacić za faktury na rzecz zagranicznych dostawców. Przyczyną tych wszystkich strat był BRAK PRAWIDŁOWEGO ZARZĄDZANIE RYZYKIEM. 184

185 SYGNAŁY ANALIZY TECHNICZNEJ DLA IMPORTERÓW, ESKPORTERÓW oraz INWESTORÓW 185 Analiza techniczna formacji wykresów. Analiza wskaźników statystycznych. Sygnały do rozpoczęcia inwestycji. Sygnały do zamknięcia inwestycji. Sygnały do ubezpieczenia ryzyka.

186 SYGNAŁY KUPNA – import SYGNAŁY SPRZEDAŻY - eksport 186

187 SYGNAŁY KUPNA – import SYGNAŁY SPRZEDAŻY - eksport 187

188 ZWYKŁE SYGNAŁY KUPNA/SPRZEDAŻY Sygnał dla importerów pojawia się za każdym razem, gdy OSCYLATOR spada do wartości poniżej 20 pkt. Sygnał dla eksporterów pojawia się za każdym razem, gdy OSCYLATOR rośnie do wartości powyżej 80 pkt. Nie ma znaczenia kierunek wskazania MACD (wskaźnik określający kierunek trendu). Jeśli dodatkowo MACD jest w dobrej koniunkcji z OSCYLATOREM, to pojawiają się dodatkowe sygnały do inwestycji/spekulacji. 188

189 INWESTYCYJNE SYGNAŁY KUPNA/SPRZEDAŻY 189 Sygnał kupna inwestycyjnego: MACD wskazuje rynek BYKA (Bullish) I jednocześnie oscylator spada poniżej 20 pkt. Sygnał sprzedaży inwestycyjnej: MACD wskazuje rynek NIEDŹWIEDZIA (Bearish) I jednocześnie oscylator rośnie powyżej 80 pkt.

190 INWESTYCYJNE SYGNAŁY KUPNA/SPRZEDAŻY 190 Inwestycja dla IMPORTERA z sygnałem kupna: 1.Kup więcej forwardów niż potrzebujesz. 2.Część wykorzystasz do zabezpieczenia importu. 3.Nadmiarowe odsprzedaż gdy pojawi się zwykły sygnał sprzedaży.

191 INWESTYCYJNE SYGNAŁY KUPNA/SPRZEDAŻY 191 Inwestycja dla IMPORTERA z sygnałem sprzedaży: 1.Zamknij część posiadanych zabezpieczeń (odsprzedaj). 2.Odkupisz je gdy pojawi się zwykły sygnał kupna.

192 INWESTYCYJNE SYGNAŁY KUPNA/SPRZEDAŻY 192 Inwestycja dla EKSPORTERA z sygnałem sprzedaży: 1.Sprzedaj więcej forwardów niż potrzebujesz. 2.Część wykorzystasz do zabezpieczenia eksportu. 3.Nadmiarowe odkupisz (zamkniesz) gdy pojawi się zwykły sygnał kupna.

193 INWESTYCYJNE SYGNAŁY KUPNA/SPRZEDAŻY 193 Inwestycja dla EKSPORTERA z sygnałem kupna: 1.Zamknij część posiadanych zabezpieczeń (odkup). 2.Sprzedasz je ponownie je gdy pojawi się zwykły sygnał sprzedaży.

194 HORYZONT CZASOWY ZWYKŁYCH SYGNAŁÓW 194 Świece 1-godzinne – sygnał pojawia się średnio raz na dobę. Świece 4-godzinne – sygnał pojawia się średnio raz na tydzień. Świece 1-dniowe – sygnał pojawia się średnio raz na miesiąc. Świece 1-tygodniowe – sygnał pojawia się średnio raz na kwartał.

195 HORYZONT CZASOWY ZWYKŁYCH SYGNAŁÓW 195 Świec 1-godzinnych oraz 4-godzinowych używać powinny firmy handlowe mające dużą rotację magazynu i zawierające transakcje co dziennie, co tydzień. Świec 1-dniowych używać powinny firmy handlowe mające małą rotację magazynu i zawierające transakcje co miesiąc.

196 HORYZONT CZASOWY ZWYKŁYCH SYGNAŁÓW 196 Świec 1-tygodniowych używać powinny firmy producenci zabezpieczające średni i długi termin cyklu produkcyjnego i zawierające transakcje raz na kwartał.

197 HORYZONT CZASOWY SYGNAŁÓW INWESTYCYJNYCH 197 Sygnały inwestycyjne pojawiają się nieregularnie. Znacznie rzadziej niż zwykłe sygnały kupna/sprzedaży.

198 PROGNOZY KRÓTKOTERMINOWE 198 STRATEGIA DZIENNA Szacowana zmienność dzienna min/max na podstawie cen opcji z rynku międzybankowego. STRATEGIA TYGODNIOWA Szacowana zmienność tygodniowa min/max na podstawie cen opcji z rynku międzybankowego.

199 LOKATY DWUWALUTOWE Lokata eksportera Lokata importera 199

200 LOKATA EKSPORTERA Polega na założeniu depozytu w walucie obcej Wystawieniu odpowiedniej opcji CALL o takim samym nominale jak nominał lokaty Oprocentowanie jest sumą odsetek ze zwykłej lokaty oraz należnej premii z tytułu wystawionej opcji CALL Lokata może zakończyć się albo przewalutowaniem po kursie ustalonym w lokacie (jeśli w dniu wygasania lokaty rynkowy kurs waluty będzie wyższy niż kurs ustalony w lokacie), Albo też zakończyć się bez przewalutowania (jeśli kurs rynkowy będzie niższy niż kurs ustalony w lokacie) 200

201 LOKATA EKSPORTERA - EUR 201

202 LOKATA EKSPORTERA - USD 202

203 LOKATA IMPORTERA Polega na założeniu depozytu w Złotych Wystawieniu odpowiedniej opcji PUT o takim samym nominale jak nominał waluty, którą importer chce kupić po zakończeniu lokaty. Oprocentowanie jest sumą odsetek ze zwykłej lokaty oraz należnej premii z tytułu wystawionej opcji PUT Lokata może zakończyć się albo przewalutowaniem po kursie ustalonym w lokacie (jeśli w dniu wygasania lokaty rynkowy kurs waluty będzie niższy niż kurs ustalony w lokacie), Albo też zakończyć się bez przewalutowania (jeśli kurs rynkowy będzie wyższy niż kurs ustalony w lokacie) 203

204 LOKATA IMPORTERA - EUR 204

205 LOKATA IMPORTERA - USD 205

206 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Jacek Maliszewski j.maliszewski@dmk-alpha.eu Tel.: 602-478-100 206