Biologia Układ krążenia.

Prezentacja na temat: "Biologia Układ krążenia."— Zapis prezentacji:

1 Biologia Układ krążenia

2 Spis treści Budowa i funkcje krwi Grupy krwi i konflikt serologiczny
Krwiobiegi Budowa i działanie serca Cykl pracy serca Choroby i higiena układu krwionośnego Układ limfatyczny Odporność organizmu

3 Budowa i funkcje krwi Krew jest tkanką płynną, która:
Jaki jest skład krwi ? Dostarcza do wszystkich komórek organizmu tlen i substancje odżywcze; Krew stanowi około 70% masy ciała. Składa się z żółtawej substancji międzykomórkowej, nazywanej osoczem, oraz zanurzonych w niej elementów morfotycznych, czyli krwinek i płytek krwi. Głównym składnikiem osocza jest woda, w której są rozpuszczone sole mineralne oraz substancje odżywcze i gazy, takie jak dwutlenek węgla. Osocze zawiera także hormony i substancje zwalczające drobnoustroje chorobotwórcze. Pobiera z komórek dwutlenek węgla i inne zbędne produkty przemiany materii; Transportuje związki regulujące pracę organizmu; Zwalcza czynniki chorobotwórcze; Bierze udział w regulacji temperatury ciała;

4 . Krwinki czerwone Krwinki białe Płytki krwi Krzepnięcie krwi
Najliczniejszymi komórkami krwi są krwinki czerwone, zwane erytrocytami. Nie mają one jądra komórkowego, a kształtem przypominają spłaszczony krążek. Erytrocyty żyją około 4 miesięcy. Następnie obumierają i są rozkładane w śledzionie oraz wątrobie. Natychmiast zastępują je nowe komórki. W jednym milimetrze sześciennym krwi człowieka występuje od 3,5 do 5,5 miliona krwinek czerwonych. Liczebność erytrocytów zależy między innymi od płci – u kobiet jest ich mniej. W erytrocytach znajduje się czerwony barwnik- hemoglobina. Jest to białko, które ma zdolność przyłączenia tlenu. Dzięki hemoglobinie erytrocyty mogą transportować tlen do wszystkich komórek organizmu. We krwi znajdują się też krwinki białe, nazywane leukocytami. W jednym milimetrze sześciennym może być ich od 4,5 do 11 tysięcy, czyli znacznie mniej niż krwinek czerwonych. W odróżnieniu od erytrocytów, leukocyty mają jądro komórkowe oraz zdolność ruchu. Niszczą drobnoustroje chorobotwórcze. Jeśli do organizmu dostaną się na przykład bakterie, niektóre krwinki białe wchłaniają je i trawią. Część leukocytów wytwarza specjalne białka, tak zwane przeciwciała, które biorą udział w zwalczaniu czynników chorobotwórczych. Za proces krzepnięcia odpowiadają płytki krwi. Podobnie jak erytrocyty, nie mają one jądra komórkowego ani zdolności ruchu. W jednym milimetrze sześciennym krwi może znajdować się od 150 do 450 tysięcy płytek krwi. Są to najmniejsze spośród elementów morfotycznych. Krzepnięcie krwi Kiedy naczynie krwionośne zostanie uszkodzone, krew wypływa przez ranę. Aby ograniczyć jej utratę i ułatwić regenerację naczynia, w miejscu zranienia powstaje skrzep. Tworzą go płytki krwi i rozpuszczone w osoczu białko – fibrynogen.

5 Porównanie elementów morfotycznych krwi
Elementy morfotyczne krwi Liczba elem. w mm3 krwi % objętości krwi Jądro komórkowe Zdolność ruchu Główne funkcje Krwinki czerwone (erytrocyty) 3,5 – 5,5 mln 45 brak Transportują tlen Krwinki białe (leukocyty) 4,5 – 11 tys. 0,5 mają Zwalczają drobnoustroje chorobotwórcze i wytwarzają przeciwciała Płytki krwi 150 – 450 tys. Biorą udział w krzepnięciu krwi

6 Grupy krwi i konflikt serologiczny
Wyróżnia się 4 główne grupy krwi: A , B, AB i 0. Wyodrębniono je na podstawie obecności lub braku na powierzchni erytrocytów specyficznych cząstek, zwanych antygenami. Osoba, która ma antygen A, posiada grupę krwi A, obecność antygenu B wskazuje na grupę krwi B. Jeśli na powierzchni erytrocytów występują antygeny A i B, to osoba ma grupę krwi AB. Grupę krwi 0 mają ludzie, u których nie ma żadnych z tych antygenów. U wielu osób na powierzchni erytrocytów znajduje się również czynnik Rh. Ich krew oznacza się jako Rh+. Jeśli czynnik ten nie występuje, krew ma oznaczenie Rh-. Konflikt serologiczny Do konfliktu serologicznego może dojść, gdy przyszła mama ma grupę krwi Rh-, a tata Rh+. Jeśli dziecko odziedziczy grupę krwi po ojcu i podczas porodu jego krew wniknie do krwiobiegu matki, w organizmie kobiety powstaną przeciwciała. Pozostaną one we krwi matki i mogą stanowić zagrożenie podczas następnej ciąży jeśli kolejny płód odziedziczy grupę krwi po ojcu. Sytuację, w której krwinki matki atakują krwinki płodu nazywamy konfliktem serologicznym. Prowadzi on do chorób krwi dziecka, jest też przyczyną poronień. Aby nie dopuścić do konfliktu serologicznego, obecnie podejmuje się działania profilaktyczne, podając ciężarnym odpowiednie leki.

7 Obieg krwi w ciele człowieka
Krwiobiegi Układ krwionośny człowieka jest układem zamkniętym, co oznacza, że krew porusza się w naszym ciele tylko w naczyniach krwionośnych. Dzielą się ona na dwie sieci, tworzące zamknięte pętle. Są to krwiobiegi- mały i duży. Krew krąży w obu krwiobiegach dzięki sercu, które pełni funkcję pompy. Narząd ten składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór. Naczynia krwionośne, które wyprowadzają krew z serca, to tętnice. Krew przepływa nimi do sieci naczyń włosowatych w całym organizmie. Do serca wraca poprzez naczynia zwane żyłami. Obieg krwi w ciele człowieka Krew jest pompowana przez serce. Dzięki temu płynie znacznie szybciej niż gdyby przesuwała się tylko pod wpływem skurczów mięśni sąsiadujących z naczyniami. Tętnice doprowadzają krew do wszystkich części ciała, skąd wypływa ona żyłami.

8 . Krwiobieg mały Krwiobieg duży
Jednym z najważniejszych zadań krwi jest doprowadzanie tlenu do wszystkich narządów w organizmie. Gaz ten jest pobierany z płuc dzięki krwi płynącej w naczyniach krwiobiegu małego, zwanego też płucnym. Krwiobieg mały rozpoczyna się w prawej komorze serca, z której krew wypływa poprzez pień płucny. Ujście to dzieli się na dwie tętnice płucne, rozgałęziające się w płucach na wiele drobnych naczyń włosowatych. Oplatają one pęcherzyki płucne i umożliwiają wymianę tlenu oraz dwutlenku węgla między płynącą w nich krwią powietrzem w pęcherzykach. Naczynia włosowate łączą się w coraz większe żyły, zwane żyłami płucnymi, które niosą krew zaopatrzoną w tlen do lewego przedsionka serca. Krwiobieg duży Natleniona krew dociera do narządów naczyniami krwiobiegu dużego, zwanego także ustrojowym. Rozpoczyna się on w lewej komorze serca, skąd krew wypływa aortą. Ta największa tętnica w ciele człowieka rozgałęzia się stopniowo na mniejsze tętnice , przechodzące w naczynia włosowate, które znajdują się w każdej części ciała. Krew płynąca tymi naczyniami oddaje do komórek tlen i substancje odżywcze, a pobiera z nich zbędne produkty przemiany materii. Następnie wraca do serca żyłami łączącymi się w coraz większe naczynia. Na końcu żyłami głównymi- górną i dolną – dociera ona do prawego przedsionka serca.

9 Budowa naczyń krwionośnych
Wyróżnia się trzy rodzaje naczyń krwionośnych: tętnice, żyły i naczynia włosowate. Tętnice i żyły mają ściany zbudowane z trzech warstw. Z kolei w naczyniach włosowatych krew płynie bardzo powoli i pod niskim ciśnieniem. Mają one cienkie ściany, zbudowane głównie ze śródbłonka. Umożliwia to wymianę substancji odżywczych i produktów przemiany materii między krwią a tkankami. Poza tym przez ściany naczyń włosowatych mogą przedostawać się leukocyty do sąsiednich tkanek, co znacznie ułatwia zwalczanie drobnoustrojów chorobotwórczych. Zewnętrzna ochrania naczynie i przytwierdza je do otaczających tkanek. Środkowa, zbudowana głównie z tkanki mięśniowej gładkiej, umożliwia zmiany średnicy naczynia, a tym samym regulację przepływu krwi. Bardzo cienka warstwa wewnętrzna, którą tworzy głównie nabłonek, zwany śródbłonkiem, wyściela wnętrze naczynia. Różnice w budowie naczyń krwionośnych Naczynia krwionośne różnią się budową. Ściany tętnic są grube i sprężyste. Natomiast żyły mają mniej elastyczne ściany. W wielu z nich znajdują się też zastawki, czyli fałdy wewnętrznej warstwy ściany naczynia, które zapobiegają cofaniu się krwi. Z kolei naczynia włosowate mają niezwykle cienkie ściany. Krew płynąca w tętnicach i żyłach ma nieco inne właściwości. W tętnicach jej ciśnienie jest wysokie, a prędkość duża, natomiast w żyłach krew płynie z mniejszą prędkością, a jej ciśnienie jest niewielkie. Specyfika pracy tętnic i żył powoduje, że ich ściany różnią się między innymi grubością poszczególnych warstw.

10 Budowa i działanie serca
Serce ma kształt bryły zwężonej u dołu o wielkości zaciśniętej pięści. Jest zbudowane z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej serca. Narząd ten otacza błona, zwana osierdziem, która chroni go przed urazami. Serce składa się z dwóch przedsionków oraz dwóch komór. Jego prawą i lewą część oddziela ściana z mięśni, zwana przegrodą. Między przedsionkami a komorami oraz na pograniczu komór i tętnic znajdują się zastawki. Dzięki tym błoniastym tworom krew płynie przez serce tylko e jedną stronę: z przedsionków do komór, a następnie do tętnic. Ściany komór są znacznie grubsze niż ściany przedsionków, dlatego komory kurczą się z większą siłą.

11 Cykl pracy serca W pracy serca wyróżnia się cykle, czyli zespoły czynności powtarzających się regularnie i w tej samej kolejności. Każdy cykl pracy serca składa się z trzech faz: skurczu przedsionków, skurczu komór i fazy spoczynku. Serce kurczy się niezależnie od naszej woli. Jego pracę reguluje tak zwany naturalny rozrusznik. Nazywamy tak część komórek mięśnia sercowego, które wytwarzając impulsy elektryczne, pobudzają mięsień sercowy skurczu. 1)Skurcz przedsionków Pierwsza faza cyklu to skurcz przedsionków. Krew przepływa wtedy do komór 2)Skurcz komór Podczas drugiej fazy, czyli skurczu komór, krew jest tłoczona do tętnic, którymi dopływa do narządów 3)Faza spoczynku W fazie spoczynku przedsionki i komory serca są rozkurczane, a krew stopniowo wypełnia przedsionki

12 . Tętno i ciśnienie Mierzenie tętna
Podczas skurczów komór ciśnienie krwi, czyli siła z jaką krew naciska na ściany tętnic, jest wyższe niż podczas rozkurczów. Rytmiczne rozciąganie się ścian tętnic, spowodowane wzrostem ciśnienia przepływającej przez nie krwi, jest wyczuwalne jako puls, czyli tętno. Zachodzi ono w rytm skurczów serca. U zdrowego, dorosłego człowieka wynosi uderzeń na minutę, u dzieci jest wyższe. Tętno zależy od aktywności fizycznej- w trakcie intensywnego wysiłku może rosnąć nawet do 200 uderzeń na minutę. Miejsce sprawdzania tętna na przedramieniu, przy tętnicy promieniowej Ciśnienie krwi mierzy się w milimetrach słupa rtęci i oznacza mm Hg. Jeden milimetr słupa rtęci to 133,3 paskala (Pa), czyli 1,1333hPa. U zdrowego, dorosłego człowieka ciśnienie krwi mierzone w tętnicy ramiennej wynosi 160/107hPa, czyli 120/80 mm Hg. Pierwsza z tych wartości to ciśnienie krwi panujące w tętnicy podczas skurczu lewej komory serca. Druga wartość to ciśnienie rozkurczowe – najniższe ciśnienie krwi, jakie występuje w tętnicy podczas rozkurczu komór. Mierzenie tętna Niektóre tętnice biegną pod skórą. Dzięki temu można wyczuć, jak rozszerzają się po każdym skurczu serca. Jeśli przyciśniemy palce do jednej z tych tętnic, możemy zmierzyć sobie tętno. Miejsce mierzenia tętna na szyi, przy tętnicy szyjnej

13 Choroby i higiena układu krwionośnego
Choroby układu krążenia - schorzenia dotyczące narządów i tkanek wchodzących w skład układu krążenia, a w szczególności serca, tętnic i żył, dlatego często są też nazywane chorobami układu sercowo- naczyniowego. Historycznie ich rozpoznawaniem i leczeniem zajmowała się interna. Obecnie są domeną kardiologii, natomiast operacyjnym (inwazyjnym ich leczeniem zajmują się chirurgia naczyniowa, kardiologia inwazyjna, kardiochirurgia. Leczeniem chorób naczyniowych zajmuje się też neurologia czy reumatologia. Do chorób układu krążenia zalicza się: miażdżyca choroba niedokrwienna serca wady serca choroby wsierdzia choroby mięśnia sercowego choroby osierdzia nowotwory serca Wraz z rozwojem cywilizacji doszło do zwiększonej zachorowalności na choroby układu krążenia, tak, że wiele z nich nazywanych jest chorobami cywilizacyjnymi. W Polsce są odpowiedzialne za 50% liczby zgonów, z tego najczęstszymi przyczynami zgonu jest zawał serca i udar mózgu. niewydolność serca nadciśnienie tętnicze nadciśnienie płucne choroby aorty i naczyń obwodowych choroby tętnic szyjnych udar mózgu

14 Powstawanie miażdżycy
…. Powstawanie miażdżycy Wyniki badania krwi Jedną z najgroźniejszych chorób układu jest miażdżyca. Miażdżyca pojawia się prawie wyłącznie w tętnicach dużego układu krążenia, zwłaszcza w tych miejscach, gdzie istnieje wysokie ciśnienie krwi (aorta i tętnice bezpośrednio od niej odchodzące) oraz przepływ krwi nie jest laminarny (zwłaszcza w miejscach rozgałęzień tętnic). Dzięki badaniu krwi można szybko oceniać stan zdrowia człowieka. W tym celu pobiera się od pacjenta niewielką ilość tej tkanki. Następnie, za pomocą mikroskopu lub specjalnego aparatu, sprawdza się liczbę poszczególnych rodzajów komórek krwi. Bada się też ilość substancji rozpuszczonych w osoczu. Jeśli jakaś wartość odbiega od normy, świadczy to o chorobie. Gigantyczne zmiany miażdżycowe aorty. Preparat sekcyjny

15 Jak dbać o układ krwionośny
Niektóre choroby układu krwionośnego są wrodzone. Innych można uniknąć, wystarczy prowadzić zdrowy tryb życia. Podstawą prawidłowej pracy układu krążenia jest odpowiednia dieta. Przyrządzając posiłki, należy dodawać niewielką ilość tłuszczów zwierzęcych. Ich nadmiar prowadzi bowiem do miażdżycy i nadciśnienia. Również alkohol i nikotyna powodują wzrost ciśnienia krwi, a także zaburzenia rytmu serca. Z kolei spożywanie płynnych olejów roślinnych oraz tłuszczów zawartych w rybach i orzechach wpływa korzystnie na naczynia krwionośne. Jak każdy mięsień serce potrzebuje treningu. Regularny, umiarkowany wysiłek fizyczny zwiększa siłę jego skurczów. Dlatego lepiej chodzić do szkoły pieszo i korzystać ze schodów, zamiast jeździć autobusem oraz windą. Dzięki temu serce przyzwyczai się do okresów większego wysiłku. Warto również nauczyć się sprawdzać swoje tętno. Jeśli jest nieprawidłowe, należy zwrócić się do lekarza.

16 Krwotoki Krwawienie to powolny wypływ krwi z naczyń włosowatych. Jeśli do niego dojdzie należy ranę zdezynfekować , czyli usunąć z niej drobnoustroje chorobotwórcze z pomocą wody utlenionej. Następnie na skaleczone miejsce przyklejamy plaster. Znacznie groźniejszy od krwawienia jest krwotok, czyli szybki wpływ krwi z przerwanej tętnicy lub żyły. Rodzaje krwotoków: tętniczy – z rany wypływa jasnoczerwona krew, gdyż zawiera dużo tlenu. Ponadto wypływa w rytm tętna i pod dużym ciśnieniem żylny – z rany wypływa jednostajnie i powoli ciemnoczerwona krew, gdyż w żyłach płynie pod mniejszym ciśnieniem. Dlatego ten krwotok jest mniej groźny dla życia. z nosa

17 Układ limfatyczny Układ limfatyczny, zwany inaczej chłonnym, jest bardzo podobny do układu krwionośnego. Składa się z naczyń limfatycznych, w których znajduje się płyn zwany limfą lub chłonką. W przeciwieństwie do układu krwionośnego układ limfatyczny jest otwarty. Jego naczynia zaczynają się w przestrzeniach między komórkami. W skład układu limfatycznego wchodzą narządy, takie jak węzły chłonne. Podstawowe funkcje układu limfatycznego to: dostarczanie przesączonego przez naczynia włosowate osocza z powrotem do krwiobiegu; Pośredniczenie w wymianie składników między osoczem a tkankami; Odprowadzenie komórek zbędnych substancji i nadmiaru wody; Uczestniczenie w zwalczaniu drobnoustrojów chorobotwórczych.

18 Krążenie w układzie limfatycznym
Limfa powstaje jako przesącz osocza przez włosowate naczynia krwionośne do przestrzeni międzykomórkowych. Dlatego też jej skład jest podobny do osocza krwi. Poza tym zawiera substancje usunięte z komórek i znacznie więcej krwinek białych niż krew. Z przestrzeni międzykomórkowych limfa przedostaje się do włosowatych naczyń limfatycznych, które łączą się w coraz większe przewody. Największe z nich doprowadzają limfę do żył układu krwionośnego. Naczynia limfatyczne mają cienkie ściany, w których znajdują się liczne zastawki. Pozwalają one chłonce przepłynąć tylko w jednym kierunku. Układ limfatyczny jest zbudowany tak, że chłonka, zanim dopłynie do żył, przepływa przez przynajmniej jeden z węzłów chłonnych Narządy te usuwają z chłonki drobnoustroje chorobotwórcze, które przeniknęły do niej między innymi z płuc i przewodu pokarmowego. Dzięki temu do krwi dostaje się płyn oczyszczony z obcych ciał. W węzłach chłonnych rozmnaża się jeden z rodzajów krwinek białych, tak zwane limfocyty. Narządem układu limfatycznego jest również śledziona, która leży między żołądkiem a lewa nerką. W jej wnętrzu są niszczone drobnoustroje chorobotwórcze, a także martwe lub uszkodzone krwinki czerwone. Ponadto, podobnie jak w węzłach chłonnych, dzielą się tam limfocyty. Śledziona stanowi też magazyn elementów morfotycznych krwi. Grasica, położona za mostkiem, jest narządem, w którym dojrzewają limfocyty. Około 20 roku życia zaczyna przekształcać się w narząd zbudowany z tkanki tłuszczowej. Do układu limfatycznego należą również migdałki znajdujące się w jamie ustnej i gardle. Usuwają one drobnoustroje chorobotwórcze z powietrza i pożywienia.

19 Jak zbudowany jest układ limfatyczny?
Naczynie układu limfatycznego, podobnie jak tętnice i żyły, tworzą rozgałęzioną sieć Jednak w układzie tym nie ma narządu pobudzającego ruch limfy, a więc pełniącego funkcję pompy, jak serce w układzie krwionośnym. Przesuwanie się chłonki powodują skurcze mięśni sąsiadujących z naczyniami limfatycznymi. …

20 Odporność organizmu Odporność – zestaw wszystkich mechanizmów biorących udział w wytworzeniu odpowiedzi odpornościowej. W znaczeniu bardziej ogólnym oznacza zdolność do czynnej i biernej ochrony organizmu przed patogenami. Badaniem odporności zajmuje się immunologia. Aby organizm mógł zachowywać odporność, większość szczepień trzeba co pewien czas powtarzać. Metody wzmacniania odporności Aby nie dopuścić do stanu obniżonej zdolności układu odpornościowego do reagowania na patogeny stosuje się działania profilaktyczne: odpowiednie zachowania higieniczne, metody naturalne, suplementację diety. Do niektórych metod wzmacniania odporności zaliczają się: odpowiednia dieta, będące źródłem antyoksydantów oraz witaminy A, witaminy C i witaminy E, w oparciu o chude mięso, ryby, warzywa, owoce oraz „zdrowe” tłuszcze zawarte np. w oliwie z oliwek i oleju lnianym, aktywność fizyczna na świeżym powietrzu, Czynniki osłabiające odporność: probiotyki zawarte w produktach mlecznych (jogurty, kefiry), gwałtowne różnice temperatury hydroterapia – pobudzające przemianę materii naprzemienne prysznice ciepłą i zimną wodą, używki i niezdrowa dieta częste przyjmowanie antybiotyków metody hartowania organizmu (np. korzystanie z sauny), stres i napięcia nerwowe suplementacja diety za pomocą immunomodulatorów (laktoferyna, betaglukan), zmęczenie i brak snu unikanie większych zbiorowisk ludzkich w okresie wzmożonego ryzyka na zachorowania, nieprzegrzewanie organizmu w okresie jesienno-zimowym.

21 Odporność nieswoista Odporność swoista
Niektóre elementy budowy organizmu zapobiegają wniknięciu czynników chorobotwórczych. Należą do nich: Skóra i błony śluzowe wyścielające narządy; stanowią one mechaniczną przeszkodę dla czynników chorobotwórczych, które mogłyby przedostać się do organizmu; poza tym niektóre nabłonki są wyposażone w rzęski, wyłapujące i usuwające zanieczyszczenia oraz drobnoustroje; Substancje o właściwościach bakteriobójczych, takie jak kwas solny w żołądku, oraz związki zawarte w łoju, łzach, ślinie i warstwie śluzu w układzie oddechowym. Obroną organizmu są ponadto reakcje, takie jak kaszel, kichanie wymioty czy biegunka, które w razie zagrożenia oczyszczają przewód pokarmowy i drogi oddechowe. Jeśli czynniki chorobotwórcze dostaną się do organizmu, są unieszkodliwiane przez wyspecjalizowane krwinki białe. Część z nich wchłania i trawi drobnoustroje chorobotwórcze oraz wydziela różne substancje zabijające bakterie. Opisane mechanizmy zapewniają odporność nieswoistą. Oznacza to, że chronią organizm przed wszystkimi czynnikami chorobotwórczymi, bez względu na to, czy są to trujące związki, wirusy, bakterie czy grzyby. Drugim rodzajem odporności organizmu jest odporność swoista, która zapewniają reakcje skierowane przeciwko konkretnym obcym cząsteczkom. Każdy organizm wie, jakie antygeny znajdują się na powierzchni jego komórek. Kiedy dostaną się do niego, na przykład bakterie lub wirusy, które mają na swojej powierzchni inne antygeny, układ odpornościowy rozpozna je jako obce i wywoła reakcję odpornościową. Antygenami są więc substancje wywołujące swoistą reakcję obronną organizmu, w szczególności cząsteczki występujące na powierzchni komórek, dzięki którym organizm odróżnia własne komórki od obcych. Po rozpoznaniu obcego antygenu, specjalny rodzaj krwinek białych- limfocyty B - zaczyna produkować przeciwciała. Są to cząsteczki wytworzone przeciwko jednemu, konkretnemu antygenowi, z którym mogą się połączyć i unieszkodliwić go, ponieważ mają dopasowaną do niego budowę. Przeciwciała powstają w wyniku reakcji odpornościowej. Biorą w niej udział różne rodzaje krwinek białych. Są dwa rodzaje odporności swoistej : czynna i bierna.

22 Odporność swoista : Czynna Bierna
Kiedy organizm po raz pierwszy zostaje zaatakowany przez określone czynniki chorobotwórcze, limfocyty uczą się rozpoznawać nowe, szkodliwe, antygeny i wytwarzać przeciwciała. Jeśli limfocyty raz zetkną się z obcym antygenem, rozpoznają go ponownie nawet wtedy, gdy przez wiele lat nie będą miały z nim kontaktu. Dlatego, niektóre choroby, na przykład na różyczkę, choruje się tylko raz. Taka odporność wytworzona przez organizm samodzielnie w wyniku kontaktu z antygenami jest nazywana odpornością czynną . Jeżeli powstaje ona podczas zakażenia lub choroby nazywa się ja także odpornością naturalną. Bierna Kiedy organizm nie wytwarza przeciwciał, a otrzymuje je na przykład od innego osobnika mamy do czynienia z odpornością bierną. W naturze taki mechanizm zachodzi u kobiety w ciąży. Przeciwciała, które wytworzyła, przedostają się do organizmu dziecka i przez jakiś czas zapewniają mu odporność. Nazywa się ja odpornością bierną naturalną. Odporność bierną sztuczną uzyskuje się po podaniu surowicy. Jest to osocze krwi pozbawione fibrynogenu, zawierające gotowe przeciwciała zwalczające dany mikroorganizm lub trującą substancję.

23 Odporność a transplantacja
Czasem na skutek urazu lub ciężkiej choroby jeden z narządów nie jest w stanie pełnić swoich funkcji. Jedynym sposobem na uratowanie choremu życia jest dokonanie transplantacji, czyli przeszczepu narządu lub jego części z jednego organizmu do innego. Najczęściej przeszczepia się nerkę, serce, płuco i szpik kostny. Między dawcą a biorcą narządu musi istnieć zgodność tkankowa. Oznacza to, że antygeny na komórkach dawcy muszą być na tyle podobne do antygenów biorcy, aby układ odpornościowy nie potraktował nowego narządu jako obcego. Dobranie dawcy i biorcy jest bardzo trudne, dlatego zdarza się , że niektórzy czekają na narząd czy tkankę kilka lat, a inni nigdy go nie otrzymują. Pomimo dużej zgodności tkankowej czasem komórki odpornościowe uznają przeszczepiony narząd za obcy i atakują go, uniemożliwiają mu prawidłowe funkcjonowanie. Następuje wtedy odrzucenie przeszczepu. Aby temu zapobiec, osoby po przeszczepie do końca życia biorą leki.

24 AIDS Układ odpornościowy skutecznie zwalcza drobnoustroje chorobotwórcze tylko wówczas, gdy wszystkie jego elementy działają prawidłowo. Istnieją czynniki, które zakłócają działanie tego układu. Jednym z nich jest ludzki wirus upośledzenia odporności, czyli HIV ( Human Immunodeficiency Virus). Atakuje on limfocyty T, odpowiadające za rozpoznawanie antygenów. Przez wiele lat wirus może nie powodować żadnych objawów, jednak stopniowo niszczy on limfocyty. Skutkiem jest groźna choroba zakaźna AIDS ( Acquired Immune Deficiency Syndrome), czyli zespół nabytego upośledzenia odporności organizmu. Układ odpornościowy pozbawiony limfocytów T nie jest w stanie wywoływać reakcji obronnej, gdyż nie rozpoznaje obcych antygenów. Z tego powodu nawet niegroźne czynniki chorobotwórcze, takie jak wirusy powodujące przeziębienie, stają się dla chorego śmiertelnie niebezpieczne.

25 Wykonała : Beata Maj Kl. II „a”
Koniec Wykonała : Beata Maj Kl. II „a”