O odmiennych i nieodmiennych częściach mowy

Prezentacja na temat: "O odmiennych i nieodmiennych częściach mowy"— Zapis prezentacji:

1 O odmiennych i nieodmiennych częściach mowy
Wykonawcy: Patrycja Kamińska, Paulina Posadzy, Paulina Rezler

2 Czasownik Czasownik to odmienna część mowy, która nazywa czynności i stany. Odpowiada na pytania Co robi?, Co się z nim dzieje? Strony Liczby Odmienia się przez Tryby Osoby Rodzaje Czasy

3 Nieosobowe formy czasownika
Zakończone na -no lub -to Bezokolicznik (zakończone na -c lub -ć)

4 Tryby czasownika Tryb oznajmujący- czasownik informuje o wykonywaniu danej czynności, np. gramy, szukam Tryb rozkazujący- czasownik przedstawia nakaz, np. graj, strzelaj Tryb przypuszczający- przypuszczenie, tworzymy go przez dodanie cząstki -by- do czasownika w czasie przeszłym, np. poleciałbyś, śpiewałbym

5 Zapamiętaj!!! Cząstkę -by- można umieszczać na końcu wyrazu( piszemy razem) jak i na początku ( piszemy oddzielnie). Cząstkę tę piszemy również ze spójnikami gdyby, jeśliby, toby, żeby (razem). Wyjątki! Trzeba by, warto by, można by ( piszemy oddzielnie)

6 Odmiana przez osoby W trybie oznajmującym l. pojedyncza l. mnoga
1.os. gram 1.os. gramy 2.os. grasz 2.os. gracie 3.os. gra 3.os. grają W trybie rozkazującym l. pojedyncza l. mnoga 1.os os. grajmy 2.os. graj 2.os. grajcie 3.os. niech gra 3.os. niech grają W trybie przypuszczającym l. pojedyncza l. mnoga 1.os. grałabym 1.os. grałybyśmy/ Gralibyśmy 2.os. grałbyś 2.os. grałybyście/ Gralibyście 3os. grałby 2.os. grałyby grałaby graliby grałoby

7 Strony czasownika ( strona czynna) Kosmita opuścił planetę. ( strona bierna) Planeta została opuszczona przez kosmitę. ( strona zwrotna) Kosmita umył się.

8 Dokonany i niedokonany
Jest to czynność, która została zakończona lub zostanie wykonana w przyszłości, np. napisałam, będę się myć. Jest to czynność, która jeszcze nie została zakończona, np. myję się, pisałam.

9 Czas przyszły Złożony Prosty
Używany jest w czasowniku niedokonanym, np. będzie pisał, będę grać. Używany jest w czasowniku dokonanym, np. napiszę, zagram.

10 Pisownia cząstki „nie”
„ nie” z czasownikami piszemy oddzielnie.

11 Odmienia się przez przypadki liczby
Rzeczownik Rzeczownik to odmienna część mowy, która nazywa rzeczy, rośliny, zjawiska, zwierzęta, osoby. Odpowiada na pytania Kto? Co? Odmienia się przez Ma swój rodzaj przypadki liczby

12 Kategorie rzeczownika
własne(Kuba, Wisła, Polska) pospolite( piłka, talerz, chłopiec) konkretne(widelec, temperówka, zeszyt) abstrakcyjne( miłość, młodość, radość) osobowe(lekarz, Ania, dziewczynka) nieosobowe(kot, mysz, pies)

13 Odmiana przez przypadki
SKRÓT LICZBA POJEDYNCZA LICZBA MNOGA M. żaba żaby D. żab C. żabie żabom B. żabę N. żabą żabami Msc. żabach W. żabo

14 Jak wskazać temat rzeczownika?
Oddzilenie końcówki od tematu Rzeczownik jest budowany z tematu, który nie zmienia się przy odmianie. Może zachodzić w nim wymiana głosek, którą nazywamy obocznością. Końcówka to ta część wyrazu, która zmienia się przy odmianie. Jak wskazać temat rzeczownika? Odpowiedzi szukamy w mianowniku liczby pojedynczej. Rzeczowniki rodzaju męskiego będą najczęściej zbudowane z tylko z tematu, końcówka pojawi się w kolejnych przypadkach. W rzeczownikach rodzaju żeńskiego temat odnajdujemy, odcinając końcowe –a, a w przypadku słów w rodzaju nijakim- odcinając końcowe –o lub –e.

15 Przymiotnik Jest odmienną częścią mowy. Jest określeniem rzeczownika.
Podlega stopniowaniu. Odpowiada na pytania Jaki? Jaka? Jakie? Który? Odmienia się przez przypadki, liczby i rodzaje. W liczbie pojedynczej jest rodzaj męski, żeński i nijaki, a w liczbie mnogiej męskoosobowy i niemęskoosobowy.

16 Stopniowanie przymiotnika
Rodzaj stopniowania Stopień równy Stopień wyższy Stopień najwyższy regularne ładny ładniejszy najładniejszy opisowe gorąco bardziej/ mniej gorąco najbardziej/ najmniej gorąco nieregularne duży większy największy mały mniejszy najmniejszy dobry lepszy najlepszy zły gorszy najgorszy

17 Liczebnik Jest odmienną częścią mowy. Oznacza liczbę lub kolejność.
Odpowiada na pytania Ile? Ilu? Który z kolei? Dzieli się na główny, porządkowy, zbiorowy i ułamkowy.

18 Podział główne- określają ilość porządkowe- oznaczają kolejność
zbiorowe- określają zbiorowość bez wskazania na płeć ułamkowe- nazywają ułamki nieokreślone- oznaczają liczby niedokładnie w przybliżeniu

19 Zmienne końcówki Przypadek Końcówka D. -ga C. -gu N. -giem Msc.

20 Ułamek jako liczebnik ½ połowa ¼ ćwierć 1½ półtora chleba (r. męski)
półtorej szklanki (r. żeński)

21 Zaimek Zastępuje inne części mowy.
Odmieniają się w ten sam sposób co zamieniana część mowy. Wyróżniamy zaimki: rzeczowne (np. kto, co, ktoś, coś) przymiotne (np. jaki, taki, mój, swój) przysłowne (np. jak, gdzie, kiedy, tam) liczebne (np. ile, tyle)

22 Przysłówek Jest nieodmiennym określeniem czasownika.
Może pochodzić od przymiotnika (ulega stopniowaniu). Odpowiada na pytania Jak? Gdzie? Kiedy?

23 Przyimek Nieodmienna i niesamodzielna część mowy (najczęściej krótkie wyrazy) Połączone z rzeczownikiem tworzą wyrażenie przyimkowe. Dzielą się na: proste(za, przy, w) złożone( poprzez, zza)

24 przy w przez do obok zza spoza nad pod
naprzeciwko pod

25 Spójnik Łączy części zdania. Jest wyrazem niesamodzielnym .
Nie ma osobnego, właściwego sobie pytania. Najczęściej spotykane to: i, który, ale, lub, czyli, dlatego że, natomiast, lecz, żeby, zatem, więc.

26 Dziękujemy za uwagę!!!