Lekcja dla II klasy gimnazjum

Prezentacja na temat: "Lekcja dla II klasy gimnazjum"— Zapis prezentacji:

1 Lekcja dla II klasy gimnazjum
TYPY NAZWISK NAJCZĘŚCIEJ UŻYWANYCH W POLSCE NAZWISKA ETYMOLOGIA I ODMIANA 1

2 W czasie lekcji przed komputerem zachowaj poniższe zasady:
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe wiadomości oraz nabędziesz nowe umiejętności, które zwiększą Twoją sprawność językową. W czasie lekcji przed komputerem zachowaj poniższe zasady: DROGI UCZNIU Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie. Polecenie „sprawdź” ukazuje rozwiązanie ćwiczenia. Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania zadań w karcie pracy. Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

3 Onomastyka Etymologia terminologia
to dział językoznawstwa, który zajmuje się badaniem pochodzenia nazw miejscowych i osobowych. terminologia Etymologia to dział językoznawstwa badający pochodzenie słów, zmiany ich znaczenia i formy w miarę upływu czasu. Jednocześnie wyraz ten oznacza objaśnienie pochodzenia konkretnego wyrazu i jego znaczenia.

4 NAZWISKO warto wiedzieć
Nazwa rodowa wspólna dla całej rodziny, służąca wraz z imieniem do identyfikacji osób. Posługiwanie się nazwiskiem jest regulowane przez prawo państwowe, które m.in. stanowi, że jest ono dziedziczone i nie może być zmienione bez zgody odpowiednich władzy. Jan Malczewski, Szkolny słownik nauki o języku, Warszawa 1993.

5 NAZWISKA Polskie nazwiska są znane od wieków średnich, ale dopiero od 200 lat dziedziczne nazwiska są w Polsce obowiązkowe. warto wiedzieć

6 30 najpopularniejszych polskich nazwisk
Spis treści Nowak,  Kowalski, Wiśniewski, Wójcik, Kowalczyk , Kamiński, Lewandowski,  Zieliński, Szymański, Woźniak, Dąbrowski, Kozłowski,  Jankowski,  Mazur, Wojciechowski, Kwiatkowski,  Krawczyk, Kaczmarek, Piotrowski, Grabowski, Zając, Pawłowski,  Michalski, Król, Wieczorek, Jabłoński, Wróbel, Nowakowski, Majewski, Olszewski warto wiedzieć

7 Pierwszy typ Nazwiska, które pierwotnie oznaczały właścicieli lub mieszkańców miejscowości. warto wiedzieć Formanty: -ski, -cki, -dzki. Mają formę przymiotników. Odmieniają się jak przymiotniki. Spis treści Kwiatkowski, Nowosielski, Potocki, Zieliński

8 Od nazw jakich miejscowości powstały poniższe nazwiska?
W ROLI BADACZA Etymologią nazwisk zajmują się wybitni językoznawcy. Wymaga ona olbrzymiej wiedzy, doświadczenia i intuicji. Jeżeli proponuję Ci zostać badaczem, biorę pod uwagę, że Twoje „odkrycia” mogą być błędne. Jednak spróbujmy. Od nazw jakich miejscowości powstały poniższe nazwiska? Ćwiczenie Kowalski Wiśniewski Kamiński Dąbrowski Kozłowski  od nazw wsi: Kowale, Kowala, Kowal od nazw wsi: Wiśniew, Wiśniewo, Wiśniewa od nazwy wsi Kamień sprawdź od nazwy wsi Dąbrowa od nazw wsi: Kozłowa, Kozłowo, Kozłów Spis treści

9 Odmień przez przypadki nazwiska, oddziel temat wyrazu od końcówki.
Bielsk - i Dąbrowsk-i sprawdź Ćwiczenie Bielski - emu Dąbrowski - emu Bielski - ego Dąbrowski - ego Bielski - ego Dąbrowski - ego (z) Bielsk - im Dąbrowsk - im (o) Bielsk - im Dąbrowsk - im (panie) Bielsk - i ! (panie) Dąbrowsk - i! Spis treści

10 Drugi typ Nazwiska, które pierwotnie były nazwami synów utworzonymi od imienia, przezwiska lub nazwy zawodu ojca. warto wiedzieć Formanty: ik, -yk, -czyk, -ak, -icz, -acz, -owicz, -ewicz. odmieniają się jak rzeczowniki pospolite. Kucharczyk, Młynarczyk. Szewczyk, Kowalik, Wąsacz Spis treści

11 Stasiak – od imienia ojca – Staś, Stach
W ROLI BADACZA Jaka jest etymologia poniższych nazwisk? Ćwiczenie wykonaj według wzoru: Stasiak – od imienia ojca – Staś, Stach od przezwiska ojca – nowy od zawodu ojca – kowal od imienia ojca – Jan od zawodu ojca – krawiec od zawodu ojca – bednarz od cechy ojca – wąsy Ćwiczenie Nowak, Kowalczyk, Janik Krawczyk Bednarczyk Wąsacz sprawdź Spis treści

12 Odmień przez przypadki, oddziel temat wyrazu od końcówki.
sprawdź Młynarczyk Wąsacz Ćwiczenie Młynarczyk - a Wąsacz - a Młynarczyk - owi Wąsacz - owi Młynarczyk - a Wąsacz - a (z) Młynarczyki - em (z) Wasacz - em (o) Młynarczyk - u (o) Wąsacz - u panie Młynarczyku! panie Wąsacz - u ! Spis treści

13 Trzeci typ Nazwiska, które pierwotnie były przezwiskami wskazującymi na podobieństwo do jakiegoś zwierzęcia, przedmiotu, na zawód lub pochodzenie. warto wiedzieć Nazwiska równe nazwom pospolitym i nazwom narodów. Odmieniają się jak rzeczowniki pospolite. Stolarz Spis treści

14 W ROLI BADACZA Ćwiczenie Kisiel Klapa KaniaKoziełKról sprawdź
Jaka jest etymologia poniższych nazwisk? Ćwiczenie wykonaj według wzoru: nazwisko Gil – od wyrazu pospolitego gil Ćwiczenie Kisiel Klapa KaniaKoziełKról Wszystkie od wyrazów pospolitych – kisiel, klapa, kania, kozioł (dawne kozieł), król. sprawdź Spis treści

15 W ROLI BADACZA Ćwiczenie ptaki zwierzęta przedmioty sprawdź
Podaj po kilka przykładów znanych Ci nazwisk, które są równe nazwom pospolitym. ptaki zwierzęta przedmioty nazwy narodów Ćwiczenie Sowa, Kruk, Sikora, Czyżyk, Dudek... Wilk, Lis, Baran, Kot, Zając, Sarna... sprawdź Kotwica, Gałka, Knebel, Kaczan... Morawiec, Czech, Litwin, Niemiec... Spis treści

16 Czwarty typ Nazwiska odprzymiotnikowe, które pierwotnie wskazywały na miejsce zamieszkania, pochodzenie, cechę charakteru lub inną właściwość. warto wiedzieć Zakończenie -ny; Odmieniają się jak przymiotniki; Zimny, Biały, Cichy, Żyzny Spis treści

17 W ROLI BADACZA Ćwiczenie sprawdź sprawdź Czerny przymiotnik czarny
Podaj kilka przykładów znanych Ci nazwisk w formie przymiotników. Od jakiego wyrazu zostało utworzone każde z nazwisk? Czerny Wolny Grobelny Dymny Hodowany przymiotnik czarny przymiotnik wolny rzeczownik grobla przymiotnik dymny czasownik hodować Ćwiczenie sprawdź sprawdź Spis treści

18 H I Spis treści P E R Ł Ą C Z A 30 najpopularniejszych
polskich nazwisk Pierwszy typ nazwisk ćwiczenie Drugi typ nazwisk ćwiczenie Trzeci typ nazwisk ćwiczenie A, ćwiczenie B Czwarty typ nazwisk ćwiczenie

19 Przejrzyj kartę pracy i oddaj ją nauczycielowi języka polskiego.
KONIEC Do spotkania na innej lekcji przed monitorem komputera.