Współczesne ideologie polityczne Zajęcia nr 5 Nacjonalizm

Prezentacja na temat: "Współczesne ideologie polityczne Zajęcia nr 5 Nacjonalizm"— Zapis prezentacji:

1 Współczesne ideologie polityczne Zajęcia nr 5 Nacjonalizm
dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii WPiA UAM Poznań

2 WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm Wprowadzenie: Wykład nr oraz wykład nr 3 z przedmiotu „Narody i nacjonalizmy europejskie”, zamieszczone na stronach katedry w zakładce „Materiały dla studentów”: organizacyjne/katedry/Katedra-Doktryn-Polityczno-Prawnych- i-Filozofii/materiay-dla-studentow/narody-i-nacjonalizmy- europejskie-dr-micha-urbaczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

3 WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm Pochodzenie słowa naród – XIII wiek, pochodzący od łacińskiego nasci – narodzić się. Jako termin polityczny słowo naród zaczęło być używane pod koniec XVIII wieku. Termin „nacjonalizm” użyto po raz pierwszy w okresie rewolucji francuskiej w druku w roku 1789 (przez Augustyna Barruela). dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

4 WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm Idea nacjonalizmu zrodziła się w czasie rewolucji francuskiej – wcześniej państwa były księstwami, królestwami, zaś ich mieszkańcy byli poddanymi wiernymi władcy i panującej dynastii. Dopiero wielka rewolucja przyniosła zmianę – którą dokonywano w imię narodu francuskiego – ogółu mieszkańców królestwa. Ogromny wpływ na takie pojmowanie wywarły prace Jana Jakuba Rousseau. Zgodnie zatem z zapatrywanie rewolucyjnym poddani korony francuskiej mieli stać się obywatelami Francji. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

5 WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm Idee nacjonalistyczne szybko rozprzestrzeniły się w Europie XIX wieku. Następnie zawędrowały do Ameryki Łacińskiej, gdzie Simón Bolivar wyzwolił kolonie spod panowania hiszpańskiego. W połowie XIX wieku mieliśmy do czynienia z Wiosną Ludów (1848), którym także przyświecały idee nacjonalistyczne. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

6 WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm Wiek XIX był okresem tworzenia się narodów, zaś ruchy nacjonalistyczne zmieniły mapę Europy, powoli burząc fundamenty autokratycznych imperiów Rosji, Turcji czy Austrii. W końcu idee nacjonalistyczne miały ogromne znaczenie przy zjednoczeniu Niemiec (1871) i Włoch ( ). Jako pewna doktryna nacjonalizm najwięcej zwolenników znalazł wśród klasy średniej, którą pociągała idea jedności narodowej i rządu konstytucyjnego ( nacjonalizm liberalny). dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

7 WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm Jako ruch masowy nacjonalizm wkroczył na arenę dziejów wraz z końcem XIX wieku. Ze względu na jego atrakcyjność hasła nacjonalistyczne przejmowane były przez polityków konserwatywnych i reakcyjnych. W tym ujęciu nacjonalizm głosił spójność społeczną, porządek i stabilność. Patriotyzm przestał być pobudzany wizją wolności politycznej i demokracji, ale za pomocą odwoływania się do historycznych zwycięstw. W ten sposób nacjonalizm stawał się szowinistyczny i ksenofobiczny. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

8 szowinizm (fr. chauvinisme od naz. N
szowinizm (fr. chauvinisme od naz. N. Chauvin, naiwny entuzjasta cesarza, bohater komedii E. Scribe’a z 1831 r.) 1. postawa charakteryzująca się brakiem tolerancji wobec innych, a gloryfikacją własnej grupy, do której się należy. 2. skrajna odmiana nacjonalizmu uznająca prawo własnego narodu do podbojów i panowania nad innymi narodami, przejawiająca się również bezkrytycznym stosunkiem do własnego narodu i pogardą, nienawiścią do innych narodowości; n.os. szowinista (fr. chauviniste).

9 http://www. plastyk. nazwa
ksenofobia (gr. ksénos ‘obcy’ + phóbos ‘strach’) społ., psychol. postawa charakteryzująca się przesadnie okazywaną obawą, niechęcią lub wrogością w stosunku do cudzoziemców i tego co zagraniczne; n.os. ksenofob.

10 WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm Każdy naród postrzegany był jako wyjątkowy i najlepszy. Takie ujęcie nacjonalizmu zasłużyło się zwłaszcza polityce ekspansji kolonialnej. Inne ujęcie nacjonalizmu prezentowane było pod koniec I wojny światowej przez prezydenta USA Woodrow Wilsona, który opowiedział się za zasadą samostanowienia narodów. Nacjonalizm w swej wynaturzonej formie odegrał wreszcie decydująca rolę w rozwoju faszyzmu i nazizmu przyczyniając się do wybuchu II wojny światowej. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

11 Woodrow Wilson - ur. 28 XII 1856, Staunton (stan Wirginia), zm
Woodrow Wilson - ur. 28 XII 1856, Staunton (stan Wirginia), zm. 3 II 1924, Waszyngton, polityk amerykański; związany z Partią Demokratyczną; 1913–21 prezydent; kontynuował program reform wewnętrznych ery postępu; 1917 wypowiedział wojnę Niemcom i Austro-Węgrom; przedstawił program pokojowy (14 punktów W.); 1919 jeden z głównych uczestników paryskiej konferencji pokojowej; orędownik utworzenia Ligi Narodów; 1919 Pokojowa Nagroda Nobla.

12 Naszym programem jest program pokoju światowego
Naszym programem jest program pokoju światowego. Program ten - naszym zdaniem jedynie możliwy - jest następujący: 1. - Porozumienia pokojowe jawnie zawarte, po których nie będzie już żadnych, bez względu na ich naturę, porozumień tajnych, dyplomacja zaś będzie działać jawnie i publicznie Całkowita wolność żeglugi na morzach, poza wodami terytorialnymi, tak w czasie pokoju, jak i w czasie wojny, z wyjątkiem wypadków, w których morza te byłyby zamknięte całkowicie lub częściowo przez działania międzynarodowe, mające na celu wykonanie międzynarodowych porozumień Zniesienie, na ile to będzie możliwe, wszelkich barier gospodarczych i ustalenie warunków handlu równych dla wszystkich narodów akceptujących pokój i stowarzyszonych dla jego utrzymania Wzajemna wymiana wystarczających gwarancji, tak aby zbrojenia narodowe zostały zredukowane do minimum odpowiadającemu bezpieczeństwu wewnętrznemu kraju Załatwienie wszystkich pretensji kolonialnych w atmosferze swobodnej, otwartej i całkowicie bezstronnej, a opartej na ścisłym przestrzeganiu zasady, że przy rozstrzyganiu wszystkich tych kwestii suwerenności interesy ludności zainteresowanej mieć muszą wagę równą słusznym żądaniom Rządu, którego tytuł prawny ma być określony Ewakuacja wszystkich rosyjskich terytoriów i uregulowanie wszystkich problemów wiążących się z Rosją, tak aby zapewnić jak najlepszą i najszerszą współpracę innych narodów świata, która by dała Rosji stosowną okazję do określenia, bez przeszkód i utrudnień, w warunkach pełnej niezależności, swej drogi politycznej i narodowej; aby zapewnić jej szczere przyjęcie do Ligi Wolnych Narodów z Rządem, który ona sama sobie wybierze; aby zapewnić jej wreszcie jak największą pomoc, pomoc, jaka okazałaby się potrzebna i jakiej Ona sobie by życzyła. Sposób, w jaki bratnie narody będą traktowały Rosję w najbliższych miesiącach, będzie probierzem ich dobrej woli i zrozumienia potrzeb Rosji, niezależnie już od ich własnych interesów i ich rozumnej sympatii Cały świat zgodzi się na to, iż Belgia musi być ewakuowana i restytuowana bez żadnych prób ograniczenia jej suwerenności, z której korzysta na równi z innymi wolnymi narodami. Żaden akt bardziej niż ten właśnie nie pomoże w przywróceniu zaufania narodów do praw ustalonych i określonych, a mających regulować ich wzajemne stosunki. Bez tego aktu zadośćuczynienia cały układ i moc wszystkich praw międzynarodowych byłyby na zawsze osłabione.

13 8. - Całe terytorium francuskie musi zostać uwolnione, a te jego części, które uległy najazdowi, powinny zostać całkowicie odbudowane. Krzywda, która została wyrządzona Francji przez Prusy w 1871 r., w tym co dotyczy Alzacji i Lotaryngii, a która zakłócała pokój świata przez blisko pięćdziesiąt lat, powinna zostać naprawiona tak, aby pokój mógł zostać przywrócony raz na zawsze, w interesie wszystkich. 9. - Pewne "poprawienie" granic włoskich powinno zostać przeprowadzone wzdłuż dającej się wyraźnie oznaczyć linii narodowości. 10. - Co do ludów Austro-Węgier, którym pragniemy zapewnić miejsce wśród narodów, powinna zostać stworzona, najszybciej jak to tylko będzie możliwe, szansa autonomicznego rozwoju. 11. - Rumunia, Serbia i Czarnogóra muszą być ewakuowane; zwrócone im zostaną ich terytoria. Serbii zostanie przyznany wolny dostęp do morza, a stosunki między różnymi państwami bałkańskimi muszą zostać oparte na przyjacielskich porozumieniach, uwzględniających linie podziału wspólnot i narodowości, tak jak zostały one ustalone przez historię. 12. - Co do tureckich części obecnego Imperium Osmańskiego, to zostanie im zapewniona pełna suwerenność i bezpieczeństwo, lecz innym narodowościom, które żyją obecnie pod rządami Imperium, musi, z drugiej strony, zostać zapewnione trwałe bezpieczeństwo istnienia i możliwość rozwoju bez przeszkód; musi im być nadana autonomia. Dardanele zostaną otwarte na stałe i będą stanowiły wolne, dla wszystkich okrętów wojennych i handlu wszystkich narodów, przejście, zabezpieczone gwarancją międzynarodową. 13. - Powinno zostać stworzone niepodległe państwo polskie, obejmujące terytoria zamieszkane przez ludność niezaprzeczalnie polską i któremu musi zostać zapewniony wolny dostęp do morza; niepodległość polityczna, gospodarcza oraz integralność terytoriów zamieszkanych przez tę ludność będą zagwarantowane przez konwencję międzynarodową. 14. - W oparciu o formalne konwencje musi zostać utworzona powszechna Liga Narodów, której celem będzie zapewnić wzajemne gwarancje niepodległości politycznej i integracji terytorialnej tak małym, jak i wielkim państwom.

14 Tłumaczenie tekstu orędzia prezydenta: http://www.woodrowwilson.org/
Strona poświęcona prezydentowi Wilsonowi:

15 WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm Po II wojnie światowej nacjonalizm odegrał ogromną rolę w ramach polityki dekolonializacyjnej w Afryce i Azji. Antykolonializm zrodził nowe formy nacjonalizmu, łącząc go z marksizmem w Chinach, Wietnamie, części Afryki, nadając mu charakter przede wszystkim antyzachodni. Jeszcze inny typ nacjonalizmu powstał na Bliskim Wschodzie, gdzie połączył się z islamem, tworząc wybuchową mieszkankę, która jest dziś głównym przeciwnikiem demokracji liberalnej. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

16 Nacjonalizm Nacjonalizm:
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm Nacjonalizm: może być postrzegany raczej jako doktryna, a nie w pełni ukształtowana ideologia, częstokroć ma charakter zjawiska psychologicznego ze względu na kładziony nacisk na przeżywanie więzów narodowych czy lojalności wobec danego narodu, schizofreniczny charakter polityczny – progresywny i reakcyjny, demokratyczny i autokratyczny, racjonalny i racjonalny, lewicowy prawicowy. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

17 Nacjonalizm W każdym z tych ujęć ma jednak cztery elementy wspólne:
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm W każdym z tych ujęć ma jednak cztery elementy wspólne: NARÓD, WSPÓLNOTA ORGANICZNA, SAMOSTANOWIENIE, POLITYKA TOŻSAMOŚCI. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

18 WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm naród naród - ogół mieszkańców pewnego terytorium mówiących jednym językiem, związanych wspólną przeszłością oraz kulturą, mających wspólne interesy polityczne i gospodarcze. naród - zbiorowość ludzi wyróżniająca się wspólną świadomością narodową, czyli poczuciem przynależności do wspólnoty definiowanej aktualnie jako naród. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

19 Nacjonalizm naród Szerzej o interpretacji terminu „naród” w internetowej wersji encyklopedii PWN; Jerzy Szacki „Naród”: html

20 WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm naród Naród jest główną zasadą organizacji politycznej. Narody są jednostkami kulturowymi, zbiorem ludzi, których łączą wspólne wartości i tradycje: wspólny język, religia, historia, zamieszkują ten sam teren. Ważne, że nie istnieją żadne obiektywne kryteria, mówiące nam kiedy mamy do czynienia z narodem: dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

21 WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm naród język – istnieją narody, które mają wspólny język, ale nie mają wspólnej tożsamości (Australijczycy, Amerykanie, Kanadyjczycy), są też narody, które nie mają wspólnego języka (Szwajcarzy), religia – Irlandia PŁN, islam; jednocześnie w żadnym kraju katolickim nie ma poczucia wspólnoty obejmującej jednostki nie należące do narodu jedynie ze względu na religię, dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

22 WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm naród jedność etniczna i rasowa – niemieckie określenie Volk, więzy krwi, nacjonalizm Afroamerykaninów opiera się w głównej mierze na więzach etnicznych, historia i kultura – tradycja, kultura może być bardzo odmiennie pojmowana, każdy naród ma swoje święta, jednocześnie może być jak w wypadku USA – odwołanie do tradycyjnego przywiązania do konstytucji, wolności obywatelskich, wolnego rynku, demokracji. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

23 Nacjonalizm naród Naród może być pojmowany:
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm naród Naród może być pojmowany: subiektywnie – jako byt psychopolityczny, który jest zbiorem ludzi, który postrzegają siebie jako naturalną wspólnotę polityczną, wyróżniającą się wzajemnym oddaniem i przywiązaniem patriotycznym, obiektywnie – jako splot wielu czynników i tak często ocenianych subiektywnie. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

24 Nacjonalizm naród Oba te ujęcia dały początek dwóm koncepcjom narodu:
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm naród Oba te ujęcia dały początek dwóm koncepcjom narodu: ekskluzywne – znaczenie ma jedność historii i tradycji, tożsamość narodowa jest więc czymś niezmiennym, prowadzi to do rasowego pojmowania narodu, inkluzyjne – znaczenie ma świadomość obywatelska, poczucie patriotyzmu, w takim ujęciu narody mogą być wielorasowe, wieloetniczne, wielokulturowe, wieloreligijne, główne znaczenie ma poczucie jednostki przynależności do danego narodu. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

25 Nacjonalizm organiczna wspólnota
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm organiczna wspólnota Ludzkość naturalnie dzieli się na narody. Płeć kulturowa, klasa, religia, język, maja znaczenie różne w danych społeczeństwach – WIĘZY NARODOWE MAJĄ TE ZNACZENIE STAŁE. Wspólnota narodowa jest szczególna. Zarówno pojmowana w sposób wyobrażony, jak i organiczny. Wyobrażony – konstrukt jedynie mentalny. Takie konstruktywistyczne podejście mówi, że sam nacjonalizm konstruuje naród. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

26 Nacjonalizm samostanowienie
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm samostanowienie U początków idei nacjonalizmu leżała symbioza z ideą samostanowienia. Najpełniej wyrażona w myśli Jana Jakuba Rousseau – suwerenność ludu – wola powszechna przynależy jednolitemu pod względem kulturowym ludowi. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

27 Nacjonalizm samostanowienie
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm samostanowienie Państwo nie powinno opierać się na absolutnej władzy monarchy, lecz na niepodzielnej woli zbiorowej całej wspólnoty. Stąd też pojmowanie narodu francuskiego jako obywateli, a nie poddanych. W takim ujęciu naród był po prostu naturalną wspólnotą polityczną. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

28 Nacjonalizm samostanowienie
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm samostanowienie W takim ujęciu narodowość i państwowość są ze sobą nierozerwalnie związane. Celem nacjonalizmu staje się utworzenie państwa narodowego: albo w drodze zjednoczenia, albo w drodze uzyskania niepodległości – wyzwolenia spod obcego panowania. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

29 Nacjonalizm samostanowienie
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm samostanowienie Dla nacjonalistów państwo jest najwyższa formą organizacji politycznej – daje ono perspektywę spójności kulturowej i jedności politycznej, gdy obywatelstwo i narodowość się pokrywają. Władza może być sprawowana przez naród, lub też dla niego zgodnie z interesem narodowym. Zdarza się jednak, że idea nacjonalistyczna nie wiąże się bezpośrednio z idea samostanowienia, leczy wystarcza jej określona doza autonomii politycznej. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

30 Nacjonalizm polityka tożsamości
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm polityka tożsamości Każda forma nacjonalizmu zajmuje się kwestią tożsamości – względy obiektywne jak terytorium, język, religia, mają takie same znaczenie jak względy subiektywne: wola, pamięć, oddanie ojczyźnie. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

31 Nacjonalizm polityka tożsamości
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm polityka tożsamości Nacjonalizm kulturowy kładzie nacisk na regenerację narodu jako odrębnej cywilizacji, a nie wspólnoty politycznej. Nacjonalizm kulturowy jest mistyczny. Nacjonalizm etniczny kładzie nacisk na lojalność odrębnej ludności, kultury, grupy czy obszaru. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

32 Nacjonalizm a patriotyzm
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm a patriotyzm PATRIOTYZM - (łac. patria = ojczyzna, gr. patris) – termin pojmowany w sposób wieloznaczny; p. to postawa szacunku i miłości do własnej ojczyźny, wyrażana m.in. przez chęć ponoszenia za nią ofiar w wypadku zagrożenia, ale także realizowany w drodze spełniania obowiązków obywatelskich jak płacenie podatków, uczestnictwo w wyborach. Często podkreśla się, iż p. charakteryzuje się przedkładaniem celów ważnych dla ojczyzny nad osobiste. Patriotyzm to również umiłowanie i pielęgnowanie narodowej tradycji, kultury czy języka. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

33 Nacjonalizm a patriotyzm
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm a patriotyzm Patriotyzm to codzienna praca, aktywność społeczna, polityczna i gospodarcza dla pomyślności własnej wspólnoty, a także dbałość o dobre imię swojego kraju i narodu. Istotną rolę ogrywa w p. przywiązanie do symboli narodowych takie jak flaga, godło i hymn swojej ojczyzny. P. oznacza rozwinięte poczucie dumy i godności narodowej, jest jednak zdcydowanie odmienny od szowinizmu czy ksenofobii. P. ozancza bowiem także konieczną krytykę negatywnych cech własnej wspólnoty. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

34 Nacjonalizm a patriotyzm
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Nacjonalizm a patriotyzm Patriotyzm cechuje się otwartością wobec innych narodów oraz uznaniem ich praw do suwerenności i niepodległości (równorzędne traktowanie innych wspólnot narodowych i państw). Współcześnie patriotyzm opiera się przede wszytkim na kategorii obywatela i na rozumieniu narodu w sensie kulturowo-politycznym (a nie jako przede wszystkim etniczną wspólnotę krwi). dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

35 Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm liberalny
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm liberalny Najstarsza forma nacjonalizmu początkami sięga rewolucji francuskiej. Twórcą jest Giuseppe Mazzini, Simon Bolivar, 14 punktów Woodrow Wilsona. Obrona suwerenności ludu Rousseau, Sun Jat Sen, Jawaharlal Nehru w XIX wieku te dążenia łączyły się z ideami liberalnymi. Mazzini mówił o zjednoczeniu państw włoskich co oznaczało pozbycie się wpływów austriackich. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

36 Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm liberalny
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm liberalny Sun Jat-sen ( ) chiński polityk chiński, twórca i lider Kuomintangu, twórca nowoczesnych i demokratycznych Chin, odegrał istotną rolę w obaleniu rządów mandżurskiej dynastii Qing, prezydent Republiki Chińskiej. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

37 Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm liberalny
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm liberalny Jawaharlal Nehru [dżewa'herlal nehru], ( ), indyjski polityk, lider socjalistycznego skrzydła Indyjskiego Kongresu Narodowego w czasie walk z Wlk. Brytanią o niepodległość, pierwszy premier Indii (od 1947 roku), dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

38 Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm liberalny
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm liberalny Te idee łączyły się z obroną wolności jednostki oraz tego, że narodom, jak jednostkom – także przysługuje prawo do samostanowienia: sprzeciw wszelkim formom nacisku i obcej dominacji, idea samorząd, który oznacza konstytucjonalizm i zasadę reprezentacji. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

39 Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm liberalny
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm liberalny Powyższym zasadom towarzyszyło przeświadczenie, że narody, podobnie jak jednostki są równe – granice państwa powinny się pokrywać z granicami narodów. Pamiętajmy, że Mazzini zakładając Młode Włochy założył równocześnie Młodą Europę. Wilson wierzył, ze przyczyna i wojny światowej był stary porządek, opierający się na autokratycznych monarchiach. W tym ujęciu nacjonalizm liberalny jest tolerancyjny i racjonalny. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

40 Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm liberalny
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm liberalny Krytyka: Narody są kluczem do harmonii politycznej i międzynarodowej. W rzeczywistości ideał politycznie zjednoczonego i kulturowo homogenicznego państwa narodowego można osiągnąć jedynie przez politykę przymusowej deportacji mniejszości i całkowitego zakazu imigracji. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

41 Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm konserwatywny
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm konserwatywny W dobie nowożytnej nacjonalizm stał się wyznaniem wiary dla większości konserwatystów: rozwija się w państwach o ugruntowanej państwowości, głównym elementem jest spójność społeczna i porządek społeczny, istotny jest patriotyzm, organiczny charakter narodu, istoty ludzkie są niedoskonale i ograniczone i poszukują sensu i bezpieczeństwa we wspólnocie narodowej, dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

42 Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm konserwatywny
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm konserwatywny utrzymanie jedności narodowej dzięki wspieraniu lojalności patriotycznej i dumy z własnego narodu, de Gaulle – wykorzystywanie ideologii nacjonalistycznej do przeprowadzenia elementów konserwatywnych, dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

43 Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm konserwatywny
WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań WPiA UAM Poznań Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm konserwatywny konserwatywny charakter nacjonalizmu wspierany jest odwołaniami do tradycji, i historii, angielski nacjonalizm łączony z monarchia brytyjską, sprzeciw wobec imigracji – wielokulturowość, ekskluzywna definicja narodu sprzeciw wobec organizacji ponadnarodowych, wspólnej europejskiej waluty, zarzuty: forma manipulacji elit. dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk dr Michał Urbańczyk Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych i Filozofii

44 Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm ekspansjonistyczny
Koniec XIX wieku – wyścig o kolonie, radość w wybuchu I wojny światowej, Szowinizm, przekonanie o dominacji i wyższości jednego narodu, ideologia wyższości radowej i kulturowej, brzemię białego człowieka. Panslawizm rosyjski, Nacjonalizm niemiecki,

45 Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm ekspansjonistyczny
Szowinizm narodowy – jednostki i niezależne grupy tracą swoja tożsamość w ramach narodu, W stosunku do jednostek wyizolowanych i bezsilnych, Integracja negatywna – w odniesieniu do wroga – wyraźny podział na ich i nas.

46 Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm antykolonialny i postkolonialny
Ludy Azji i Afryki – poczucie narodowości i wyzwolenia, specyficzna forma nacjonalizmu, Europejczycy przywieźli ze sobą ziarno destrukcji, Antykolonializm wiązano z upośledzeniem gospodarczym, stąd odwołanie do socjalizmu, wyrażał, wartość współpracy i wspólnoty, marksizm dawał analizę nierówności i zrozumienie kolonializmu i podważenie rządów kolonialnych,

47 Rodzaje nacjonalizmu Nacjonalizm antykolonialny i postkolonialny
Walka klasowa stała się walką kolonialną przeciw wyzyskowi i uciskowi. Symbioza marksizmu i nacjonalizmu Socjalizm nacjonalistyczny Socjalizm afrykański, odrzucenie idei zachodnich, antyamerykanizm, Rosnące znacznie RELIGII,

48 Koniec Materiały opracowane w oparciu o literaturę zalecaną na zajęcia „Współczesne ideologie polityczne”.